سرانجام مذاکرات، سرآغاز رونق

رکودی که در بازار مسکن به چله نشسته روزهای آخر خود را پشت سر می‌گذارد و با پایان انتظار برای نتیجه مذاکرات، آخرین سد برای عبور از روزهای رکود برداشته خواهد‌شد، بازاری که با تحرک دوباره، صنف‌های بسیاری را با خود همراه می‌کند. در شرایطی که فعالان اقتصادی در سطوح مختلف تلاش می‌کنند به منظور عقب نماندن از قافله پساتحریم از حالا سنگ‌بنای اقدامات آینده خود را بگذارند و شرایطی را فراهم کنند تا وقتی درهای اقتصاد جهان دوباره باز می‌شود بیشترین فضا را برای فعالیت داشته باشند، شرایط حاکی از آن است که فعالان عرصه مسکن نیز پس از سال‌ها احتیاط دوباره قصد تحرکی جدی دارند.

این امید به تحرک دوباره البته به روزهای توافق ژنو باز می‌گردد. ایامی که با برطرف شدن برخی تحریم‌ها این امید به وجود آمد که بساز بفروش‌ها از آن استقبالی جدی داشته باشند؛ امیدی که در عرصه عمل هرچند برای مدتی کوتاه کارساز شد اما در بلند‌مدت نتوانست سایه سنگین رکود را از سر بزرگ‌ترین عرصه فعالیت اقتصادی کشور دور کند. در طول تمام این ماه‌ها حتی مذاکرات لوزان نیز نتوانست کارساز شود و ترکیب خوش‌بینی‌های حاصل از نتیجه‌بخش شدن توافقات هسته‌ای با رسیدن تسهیلات دولتی نیز سرمایه‌گذاران عرصه مسکن را متقاعد نکرد که بار دیگر پا در این عرصه گذارند.

در بهار امسال هرچند تلاطم‌های چندین ساله اقتصاد کلان ایران متوقف شده، جذابیت بازارهای جانبی مانند ارز و سکه فروکاسته و نیاز بازار به دلیل رکود چندین ساله فشار زیادی می‌آورد، نه خریداران و نه خانه‌سازان تحرکی جدید از خود نشان ندادند و این مسئله بسیاری از تحلیلگران را بر آن داشت که تغییر در بازار را به عواملی بیرونی چون مذاکرات هسته‌ای مرتبط دانند. با توجه به نهایی بودن این دور از مذاکرات سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند، ورود دوباره به این عرصه را به روزهای پس از نتیجه‌بخش شدن این گفت‌وگو‌ها موکول کنند و از‌این‌رو در تمام ماه‌های گذشته ارزیابی شرایط بازار را بر تحرک تاثیر‌گذار ترجیح داده‌اند. در شرایطی که مذاکرات هسته‌ای ساعات پایانی خود را طی می‌کند و گمانه زنی‌ها حاکی از آن است که احتمالا دود سفید تا قبل از دوشنبه از هتل کوبورگ بالا خواهد آمد، به نظر می‌رسد بازار مسکن نیز روزهای پرکار خود را دوباره استارت خواهد زد. 

تصمیمات دولت سرنوشت مسکن را تعیین می‌کند

یک کارشناس اقتصاد مسکن معتقد است تا زمانی که برنامه‌های کلان اقتصادی کشور نهایی نشده و تکلیف به‌طور دقیق روشن نشود، نمی‌توان انتظار تغییر وضعیتی جدی در بازار مسکن داشت. بیت الله ستاریان در گفت‌وگو با «فرصت امروز» به آمادگی بازار برای یک شروع قدرتمند اشاره کرد و گفت: نیاز به مسکن در سطح جامعه کاملا جنبه جاری دارد. با گذشت زمان افزایش می‌یابد و البته باید برای آن فکری اساسی داشت. رکود طولانی‌مدت و کاهش قابل توجه اقبال سازندگان به پروژه‌های جدید این نیاز را متراکم کرده و این به معنای لزوم تحرکی جدید در این عرصه است. وی ادامه داد: ازاین‌رو درصورتی‌که دولت تصمیم خود را بگیرد و بین رکود و رونق یکی را انتخاب کند، بازار آمادگی لازم برای تحرک دارد. با نتیجه‌بخش شدن مذاکرات دیگر بهانه‌ای برای باقی ماندن در دوران رکودی نداریم و رونق غیر‌قابل چشم‌پوشی است. 

ستاریان در پاسخ به این سوال که رونق احتمالی تا چه حد می‌تواند تاثیرات سوء تورمی داشته باشد نیز اظهار کرد: قطعا هر تحرک و رونقی حدی از تورم را دارد و باید توجه داشته باشیم که این تورم لزوما منفی نیست. اگر بنا باشد سرمایه‌گذاران حضور خود را تجدید کنند و به فعالیت‌شان شتاب بخشند دریافت حدی از سود باید لحاظ شود و این حتمی است زیرا اگر قیمت‌ها با اجبار پایین نگه داشته شود نه‌تنها ساخت‌و‌سازها افزایش نمی‌یابد که برای سرمایه‌گذاران سپرده‌گذاری در بانک نسبت به سرمایه‌گذاری ارجح می‌شود. البته این تورم نباید شدید باشد و افزایش محدود قیمت‌ها حاصل از رونق دوباره بازار بسیار متفاوت از سودجویی و بالا بردن غیر‌قابل کنترل نرخ‌هاست.

این دیدگاه در بین فعالان عرصه ساختمان نیز مشترک است. ایمان معصومی، فعال صنعت ساختمان در گفت‌وگو با «فرصت امروز» به ثابت ماندن چند ساله قیمت‌ها در بازار مسکن و رسیدن قیمت خانه به کف آن اشاره کرد و گفت: در ایام رکودی اخیر حتی اگر صاحبخانه‌ای حاضر به فروش ملک خود شده است نیز از آن رو بوده که نیازهای ابتدایی‌اش را رفع کند وگرنه شرایط بازار در سال‌های گذشته طوری بوده که مردم توان خرید نداشته‌اند. به اعتقاد وی بساز بفروش‌ها تنها وقتی بار دیگر پا در عرصه ساخت وساز می‌گذارند که سودی حداقلی برای آنها تضمین شده باشد و این امر کاری چندمرحله‌ای است. رونق باید جایگزین رکود شود، واحدهای مسکونی از پیش ساخته شده فروش روند و سود سرمایه‌های جدید تضمین شود وگرنه در ماه‌های آینده نیز همچنان سپرده‌گذاری در بانک‌ها برای خانه‌سازی ترجیح خواهد داشت. معصومی در پیش‌بینی آینده بازار مسکن پس از توافقات نیز تصریح کرد: صنعت ساختمان در ایران بیش از آنکه به‌طور مستقیم با تحریم‌ها ارتباط پیدا کند به شکل غیرمستقیم از جو مربوط به آن متاثر می‌شود. از این رو اگر در فرآیند لغو تحریم‌ها اوضاع اقتصادی و جو کشور به سوی امید حرکت کند، مسکن نیز از آن بهره خواهد برد.

هرچند سخن گفتن از رکود احتمالی دربخش مسکن آن هم پس از چند سال تلاش برای کاهش قیمت‌ها قدری نگران‌کننده است اما به نظر می‌رسد فشار موجود در بازار برای افزایش خریدوفروش‌ها آماده پذیرش این بالا رفتن نرخ نیز خواهد بود. هرچند تا نتیجه‌بخش شدن مذاکرات، رسیدن تاثیرات مثبت آن به بازار و افزایش احتمالی نرخ‌ها هنوز چند ماهی زمان باقی است.