سازندگان نیروگاه‌های حرارتی مکلف به ساخت نیروگاه تجدیدپذیر

باز هم برخی بندهای برنامه ششم توسعه شاهد تأکید بر افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد انرژی کشور است. البته این هدف در برنامه پنجم توسعه هم وجود داشت. قرار بود سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد انرژی کشور طی برنامه پنجم به حدود 8 درصد برسد، اما هیچ‌گاه این هدف محقق نشد. اما حمیدرضا صالحی، نایب‌رییس کمیسیون انرژی اتاق به تحقق اهداف برنامه ششم خوشبین بوده و می‌گوید: یکی از برنامه‌های خوب پیش‌بینی شده در این برنامه، الزام سازندگان نیروگاه‌های حرارتی به ساخت نیروگاه‌های تجدیدپذیر است.

سیاست‌های کلان برنامه ششم توسعه، نهم تیرماه سال‌جاری توسط مقام معظم رهبری به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شد. یکی از بندهای برنامه ابلاغی به افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد انرژی کشور دلالت دارد. اما از آنجا که اهداف برنامه پنجم توسعه در این رابطه نیز محقق نشده و امروز سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد انرژی ایران کمتر از یک درصد است، بنابراین به نظر می‌رسد در تحقق اهداف برنامه ششم نیز دچار مشکل شویم. به همین دلیل، سوال اصلی گزارش پیش‌رو بر این محور استوار است که آیا اهداف برنامه ششم قابل محقق شدن هست یا خیر؟

حمیدرضا صالحی، در گفت‌وگو با «فرصت‌امروز» می‌گوید: مسئله افزایش سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد انرژی کشورهای در حال توسعه، بحث مهمی است. بنابراین با همین رویکرد در برنامه ششم توسعه به این مسئله توجه شده‌است. وی که رییس کمیته انرژی تجدیدپذیر سندیکای برق است، اضافه می‌کند: در حال حاضر باید برای دستیابی به اهداف برنامه ششم، هدف‌گذاری لازم انجام شود زیرا بسیاری از کشورهای پیشرو، پیشرفت‌های قابل‌ملاحظه‌ای در زمینه استفاده از انرژی‌های نو به دست آورده‌اند. مثلاً در آلمان 20درصد از سبد انرژی این کشور، توسط انرژی‌های تجدیدپذیر تأمین می‌شود.

صالحی با اشاره به اینکه براساس برنامه پنجم توسعه باید 8 درصد از انرژی کشور از منابع تجدیدپذیر تأمین می‌شد اما امروز سهم این شکل از انرژی در سبد تأمین نیازهای کشور حدود یک‌درصد است، بیان می‌کند: این عدد شایسته کشور ما که دارای برنامه‌های توسعه‌ای و ظرفیت‌های خدادادی مختلفی در این بخش است نبوده و باید از ظرفیت‌های موجود حداکثر استفاده را داشته باشیم. وی ادامه می‌دهد: ایران بین 50 تا 55 هزار مگاوات ظرفیت بالقوه برای بهره‌‎برداری از انرژی‌های تجدیدپذیر دارد. بنابراین بخش‌خصوصی باید وارد عرصه سرمایه‌گذاری در این بخش شود زیرا در برخی از کشورهای پیشرو، انرژی تجدیدپذیر 50 درصد سبد انرژی آنها را شامل می‌شود.

به اعتقاد نایب رییس کمیسیون انرژی اتاق براساس برنامه‌های دولت، باید سرمایه‌گذاران داوطلب ساخت نیروگاه، به ازای هر هزار مگاوات نیروگاه حرارتی، 30مگاوات (معادل 3 درصد ظرفیت جدید ایجاد شده) نیروگاه تجدیدپذیر ایجاد کنند. این برنامه یکی از سیاست‌های خوب دولت در برنامه ششم توسعه است. وی تأکید می‌کند: اگر دولت قصد دارد که انرژی تجدیدپذیر در کشور تـوسـعه‌یافته و سرمایه‌گذار وارد عرصه شود، باید خوش حساب باشد. زیرا در حال حاضر، دولت بیش از 8هزار میلیارد تومان به نیروگاه‌های حرارتی بدهکار است. اگر دولت برای دیرکرد پرداخت‌ها جریمه در نظر بگیرد، بخش‌خصوصی بیشتر تمایل به حضور در عرصه سرمایه‌گذاری را خواهد داشت.

مشکلات آسیب‌شناسی شود

مهران جوانبخت، عضو هیأت علمی دانشگاه امیرکبیر با وجود آنکه از اهداف برنامه پنجم توسعه عقب هستیم، بر این باور است که باید برنامه‌ها در زمینه انرژی تجدیدپذیر ‌بلندپروازانه‌تر نوشته شود. وی می‌گوید: سهم انرژی تجدیدپذیر در سبد انرژی ایران تا افق 1404 حدود 10 هزار مگاوات تعیین شده‌است درحالی‌که سهم انرژی تجدیدپذیر در بسیاری از کشورها بین 20 تا 50 درصد از سبد انرژی آنها است.

جوانبخت مشکلات مالی را مهم‌ترین مانع بر سر راه توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر دانسته و بر این باور است که با تغییر قیمت خرید تضمینی برق تجدیدپذیر و سرمایه‌گذاری سازمان‌هایی نظیر حفاظت محیط‌زیست و غیره در بخش انرژی‌های پاک، چالش مالی در این حوزه نیز حل خواهد شد. وی با نامناسب خواندن سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در سبد انرژی کشور بیان می‌کند: در سال 2015 ظرفیت نصب شده انرژی در ایران حدود 71 هزار مگاوات است و سهم انرژی تجدیدپذیر از این ظرفیت نصب شده 200 تا 250 مگاوات است. استاد دانشگاه امیرکبیر تأکید می‌کند: این ظرفیت نصب شده قابل دفاع نبوده و باید مشکلات پیش‌روی توسعه انرژی تجدیدپذیر در کشور آسیب‌شناسی شود.

اشکال مختلفی از انرژی‌های نو در ایران وجود دارد. انرژی جزر و مدی، خورشیدی، بادی، زیست توده و زمین گرمایی انواعی از انرژی‌های تجدیدپذیر هستند که بخش‌های تحقیقاتی، مطالعات مختلفی را روی آنها برای تأمین نیازهای انرژی کشور انجام می‌دهند. جوانبخت در پاسخ به این پرسش که در دور جدید فعالیت‌ها، بهتر است اعتبارات بر توسعه کدام یک از اشکال انرژی‌های نو متمرکز شود، تأکید می‌کند: بیشترین پتانسیل ایران در بخش انرژی بادی و خورشیدی است، اما این به مفهوم آن نیست که سایر اشکال انرژی تجدیدپذیر به دست فراموشی سپرده شود.

وی اضافه می‌کند: اگر سایر بخش‌های انرژی تجدیدپذیر را به دست فراموشی بسپاریم کشور از تکنولوژی و تخصص سایر حوزه‌ها محروم می‌ماند. ضمن اینکه با توجه به تنوع آب و هوایی کشور، ممکن است در بخش زیست توده در برخی مناطق پتانسیل‌های مناسبی داشته باشیم. در پیل سوختی نیز مطالعات امکان‌سنجی با ظرفیت‌های پایین در نیروگاه‌های کشور آغاز شده و باید این پتانسیل‌ها حفظ شود.

آیین‌نامه‌های اجرایی برنامه ششم سه ماه دیگر تدوین می‌شود

محمد صادق‌زاده، رییس سازمان انرژی‌های نو نیز در گفت‌وگو با «فرصت‌امروز» درباره امکان تحقق اهداف برنامه ششم می‌گوید: نمی‌توان به این زودی درباره تحقق برنامه‌ها سخن گفت. زیرا باید در دولت چارچوب برنامه‌ها مشخص شود. وی ادامه می‌دهد: طی دو تا سه ماه آینده تدوین برنامه‌های اجرایی در بخش انرژی‌های نو آغاز خواهد شد. صادق‌زاده عنوان می‌کند: ایران کشوری با پتانسیل‌های بالا در بخش انرژی‌های نو است. 340هزار مگاوات ظرفیت انرژی بادی داریم. کل انرژی مورد نیاز کشور را می‌توانیم از انرژی خورشیدی تأمین کنیم. در بخش زیست توده نیز پتانسیل‌ها بسیار زیاد بوده و 10 درصد برق کشور را می‌توانیم از این بخش تولید کنیم.