گزارش اختصاصی «فرصت امروز» از آخرین تحولات حضور خودروسازان فرانسوی / راه متفاوت رنو در ایران

رنو پس از مدت‌ها رایزنی گویا قرار است به جای مشارکت جوینت ونچر خط‌های تولید ‌«‌‌بن رو‌»‌ ‌و بخش دوم مگاموتور (بخش شمالی) را خریداری کند تا به‌طور مستقل در ایران اقدام به تولید خودرو کند. داستان مشارکت با رنو همچنان ادامه دارد. چند هفته پس از امضای قرارداد پژو و ایران خودرو، این‌بار نام شرکت رنو در میان است. شرکتی که شریک هر دو خودروساز بزرگ ایران بوده حالا در شرایط پسابرجام ایران خودرو و سایپا هر دو از تمایل برای ادامه همکاری با رنو خبر می‌دهند و حتی گفته می‌شود مذاکرات این شرکت با سایپا با الگو قراردادن قرارداد پژو به شکلی جدی نزدیک به نتیجه است.

اما در این شرایط خبری شنیده می‌شود که گزینه شکل‌گیری یک جوینت ونچر میان نارنجی‌پوشان جاده مخصوص را با رنوی فرانسوی منتفی می‌کند و آن هم خریداری خط‌های تولید «بن رو» که اکنون در آن محصول چینی آریو سایپا تولید می‌شود و بخش دوم مگاموتور است.

این خبر در حالی منتشر می‌شود که حدود دو هفته پیش، محسن صالحی‌نیا، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت، درباره قرارداد رنو به «فرصت امروز» گفته بود: «رنو قرار است برای مشارکت با پارس خودرو به ایران بیاید. قرار است ما یکی از سایت‌های تولیدی پارس‌خودرو یا بن‌رو را در اختیار رنو قرار دهیم و در نهایت یکی از سایت‌های سایپا در اختیار جوینت ونچر رنو برای تولید قرار بگیرد.»

رنو پرچمدار جهش صنعت خودرو می‌شود؟

حالا امروز گویا دیگر خبری از اجاره سایت یا شکل‌گیری جوینت ونچر نیست و گویا رنویی‌ها قصد دارند به صورت مستقل در ایران اقدام به تولید کنند. البته این خبر هنوز به صورت رسمی منتشر نشده و با وجود تمایل رنو برای مشارکت با دو خودروساز ایرانی، چند نکته قابل بررسی است، نخست اینکه خرید خط‌های تولید توسط رنو چه آثاری را بر صنعت خودرو می‌گذارد؟

امیرحسن کاکایی، استاد دانشگاه علم و صنعت ایران و کارشناس صنعت خودرو، در پاسخ به این پرسش به «فرصت امروز» می‌گوید: «بهترین گزینه برای رنو، خرید خط‌های تولید است اما بعید می‌دانم که امکان چنین کاری فراهم شود. واقعیت این است که وقتی سرمایه‌گذاران خارجی بخشی از صنعت را می‌خرند چون سیستم مدیریتی رقابتی دارند، عیوب صنایع رقیب داخلی مشخص می‌شود و در حقیقت صنایع داخلی ما بدون تعارف مقابل ضعف‌هایشان قرار می‌گیرند و می‌توانند برای برطرف کردن این ضعف‌ها از این شرکت‌ها الگوبرداری کنند. از همین رو خرید خطوط تولید بهترین حالت حضور رنو در ایران بوده و به نفع همه بخش‌های صنعت خودرو است.»

فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو نیز در این زمینه در گفت‌وگو با «فرصت امروز» تصریح می‌کند: «اگر دولت به این بلوغ برسد که بخشی از سهام را به رنو واگذار کند، مطمئن باشد اتفاقات شایسته‌ای در صنعت خودروی ایران رخ خواهد داد. رنو به دنبال این است که فرآیند تولید، تأمین و فروش را در ایران تحت سیطره خودش بگیرد و تولید قطعات اصلی مانند موتور و گیربکس را خودش بر عهده داشته باشد که اگر این موضوع محقق شود، رنو می‌تواند پرچمدار جهش در صنعت خودروی ایران باشد.»

گرچه دست‌اندرکاران صنعت خودرو از قطعی بودن فروش خط تولید بن‌رو به رنو خبر می‌دهند اما همچنان شراکت این خودروساز با ایران‌خودرو و سایپا نیز محتمل است. هفته گذشته، هاشم یکه زارع، مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو درباره مشارکت با رنو در نشست خبری خود گفت: ‌«‌‌اگر قرار بود از صفر شروع کنیم سراغ رنو نمی‌رفتیم. اما اکنون چون منافع ما با این شرکت گره خورده، منتظریم تا قرارداد سایپا با رنو مشخص شود و سپس ما مذاکرات خود را با این شرکت آغاز می‌کنیم.‌»‌ ‌

البته از سوی دیگر رنویی‌ها نیز از قرارداد ایران خودرو با پژو خشمگین هستند، اما به هرحال هنوز این موضوع به قوت خود باقی است. در این شرایط این پرسش مطرح است که با توجه به تجربه نه‌چندان موفق گذشته درباره مشارکت رنو با دو خودروساز بزرگ ایرانی، آیا حرفه‌ای و رقابتی خواهد بود که این مشارکت همچنان با دو خودروساز ادامه داشته باشد؟

حسن کریمی سنجری، کارشناس صنعت خودرو، در این زمینه به «فرصت امروز» می‌گوید: «من نمونه این موضوع را که یک شرکت دو شریک مشترک در یک بازار داشته باشد در جای دیگری ندیده‌ام و مفهوم چنین کاری را متوجه نمی‌شوم. اگر به گذشته برگردیم، پروژه رنو پارس یکی از نقطه‌ ضعف‌های تاریخ خودروی ایران است. رنویی‌ها حتی با اینکه به هیچ یک از تعهدات خود در قرارداد ال90 عمل نکرده‌اند؛ همچنان از بازار ایران سود می‌برند. اینکه رنو شریک هر دو خودروساز ما باشد چه دستاوری برای بازار، صنعت خودرو و مردم دارد؟»

او با بیان اینکه چنین مشارکتی حتی ما را از مفهوم رقابت‌پذیری که به دنبال آن هستیم دور می‌کند، می‌افزاید: «ما با چنین قراردادی به اصل رقابت هم توهین می‌کنیم و به صورت شفاف می‌گوییم که رقابت برای ما مهم نیست. نکته بعدی این است که از دو شرکت ایران خودرو و سایپا حداقل در ظاهر به‌عنوان شرکت‌های خصوصی یاد می‌شود و براساس قانون تجارت، دو شرکت بخش‌خصوصی نمی‌توانند یک شریک داشته باشند، بنابراین چنین مشارکتی حتی با قانون نیز متضاد است.»

زاوه نیز در این‌باره معتقد است: «رنو برای مشارکت با هر دو خودروساز به دنبال این است که هم از حمایت دولتی بهره ببرد و هم خودش در یک فضای رقابتی بتواند در سگمنت قیمتی که این دو خودروساز اجازه ورود شرکت‌های بیرونی را نمی‌دهند، حضور پیدا کند. همچنین رنو می‌خواهد ایران خودرو را حفظ کند تا گزندی از سوی این شرکت نبیند زیرا ایران‌خودرو قدرت سیاسی بزرگی دارد.»

او ادامه می‌دهد: «در چین نیز فولکس واگن چند شریک دارد اما برندهای تولید متفاوت است یعنی مثلاً یک شرکت اشکودا و دیگری آئودی تولید می‌کند اما بعید است که یک برند در دو شرکت تولید شوند. البته مهم نیست که چه کسی کدام خودرو را تولید می‌کند، بلکه مهم است که شبکه فروش دست چه کسی است بنابراین حرفه‌ای نیست که دو شرکت یک برند را بفروشند.»

تکلیف واردات رنو چه می‌شود؟

«نمی شود که یک شرکت هم در ایران به تولید اقدام کند و هم همچنان با واردات از یک بازار سود ببرد.‌»‌ ‌این نظر کارشناسان صنعت خودرو است، اقدامی که شرکت رنو در طول سال‌های گذشته در ایران انجام داده است. این شرکت هم اقدام به تولید مشترک با خودروسازان ایرانی کرده و هم از طریق شرکت نگین خودرو اقدام به واردات کرده است. حالا با شرایط جدید آیا باید تغییری در وضعیت واردات صورت گیرد؟

زاوه در پاسخ به این پرسش بیان می‌کند: «به اعتقاد من نباید تغییری اتفاق بیفتد. اگر ما نمی‌توانیم یک محصول را اقتصادی تولید کنیم و قیمت تولید بالاتر از قیمت واردات می‌شود، خب اجازه بدهیم که آن خودرو وارد شود. اگر بازدهی تولید در کشور پایین است و محصول تولیدی نمی‌تواند با یک محصول وارداتی با 60 درصد تعرفه بیشتر رقابت کند، به نظر من بهتر است جلوی آن گرفته شود و نه جلوی واردات.»

کریمی سنجری در این زمینه اظهار می‌کند: «شرکت رنو اگر می‌خواهد با صنعت خودروسازی ما مشارکت کند چرا واردات خودرو انجام می‌دهد؟ به اعتقاد من باید جلوی واردات رنو گرفته شود، مگر شرکت پژو اکنون خودرو وارد ایران می‌کند؟»

دومین شریک فرانسوی صنعت خودروی ایران نزدیک به امضای قرارداد است، حال باید ببینیم که رنو می‌تواند پرچمدار تحول در صنعت خودروی ایران باشد.

* ارتباط با کارشناس: dadashloo@gmail.com