ثروت‌های معدنی؛ خیلی دور، خیلی نزدیک

چند روز پیش معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت از تقاضای ۱۵ کشور برای حضور در معادن و صنایع معدنی ایران خبرداد و اعلام کرد که شرکت‌های چندملیتی تقاضاهای خود را برای سرمایه‌گذاری ارائه کرده‌اند. به گفته مهدی کرباسیان، با توجه به اینکه معدن و صنایع معدنی در ایران بسیار جذاب بوده و تنوع مواد معدنی در کشور بسیار بالا است، تقاضا برای سرمایه‌گذاری خارجی در این بخش بسیار زیاد است و کشورهایی همچون آلمان، اسپانیا، دانمارک، قزاقستان، بلژیک و انگلیس درخواست‌هایی برای حضور در پروژه‌های ایرانی داشته‌اند.

در عین حال این مقام مسئول از پیشنهادهای جذاب ایران برای سرمایه‌گذاران خارجی خبرداد و اذعان کرد که از نظر قانون، جذابیت‌ها برای ورود سرمایه‌گذاران خارجی به بخش معدن ایران بسیار بالا است، به نحوی که بهره‌برداری از معادن تا ۲۵ سال به این سرمایه‌گذاران واگذار می‌شود. در سال 93 در حوزه معدن و صنایع معدنی معادل ۱۰.۷ درصد رشد اقتصادی صورت گرفته و ۲۰۰ هزار کیلومترمربع عملیات در پهنه‌های اکتشافی تعریف شده است و کارشناسان و فعالان حوزه معدن امیدوارند با جذب سرمایه‌گذاری خارجی، اتفاقات مثبتی در این بخش رخ دهد. «فرصت امروز» در گفت‌وگو با فعالان حوزه معدن آثار سرمایه‌گذاری در این بخش را مورد بررسی قرار داده است.

***

رسول رنجبران:
سهم معدن در درآمد ناخالص 20 درصد می‌شود

رسول رنجبران، عضو هیات نمایندگان اتاق اصفهان و از فعالان حوزه معدن پیش‌بینی می‌کند که با جذب سرمایه‌گذاری خارجی در بخش معدن، سهم این بخش در درآمد ناخالص ملی از 5 درصد فعلی به 20 درصد افزایش یابد.

با توجه به جذابیت‌های بخش معدن برای جذب سرمایه‌گذاری، به عقیده شما سرمایه‌گذاری خارجی در چه حوزه‌هایی از این بخش باید انجام شود؟

در تمام دنیا اکتشاف معادن را دولت‌ها انجام می‌دهند و پس از اینکه اکتشاف صورت گرفت، معادن را برای استخراج و فرآوری مواد معدنی به بخش خصوصی واگذار می‌کنند. متاسفانه در سال‌های گذشته در بخش اکتشاف معادن فعالیت زیادی صورت نگرفته است و در ایران حدود 10 درصد کارهای اکتشافی انجام شده و 90 درصد اکتشاف‌ها هنوز صورت نگرفته است. در دو سال اخیر با توجه به اینکه دولت یازدهم منابع و اعتبارات لازم را برای اکتشاف معادن در اختیار نداشت، این موضوع را نیز به بخش خصوصی واگذار کرد.اما مسئله‌ای که وجود دارد این است در حالی که در سایر کشورها از ابزارها و روش‌های پیشرفته‌تر، دقیق‌تر و اقتصادی‌تر برای اکتشاف معادن استفاده می‌شود، در کشور ما ابزار و روش‌های اکتشاف بسیار ضعیف است.

از همین رو به نظر می‌رسد که اطلاعات سایر کشورها در مورد میزان و تنوع ذخایر معدنی بیشتر از اطلاعات خود ماست و این نشان می‌دهد که اگر سرمایه‌گذاران خارجی برای حضور و مشارکت و همکاری در معادن ایران اشتیاق دارند، به دلیل اطلاعات خوبی است که از معادن ما در اختیار دارند. در مجموع می‌توان گفت که کشور ما به لحاظ دارا بودن معادن غنی و متنوع، از اولویت‌ خاصی برای کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه برخوردار است.این در حالی است که در سال‌های گذشته در کشور ما توجه زیادی به بخش صنعت شده است اما متاسفانه به بخش معادن کمتر توجه شده و کارهای انجام نشده زیادی وجود دارد و بنابراین در بخش معدن زمینه‌های متنوعی برای سرمایه‌گذاری وجود دارد.

سرمایه‌گذاری خارجی در بخش معدن چه تاثیرات مثبتی بر این بخش خواهد داشت؟

ایران یک کشور معدنی محسوب می‌شود و از لحاظ دارابودن برخی از مواد معدنی، کشور ما رتبه‌های پنجم تا ششم دنیا را در اختیار دارد. بنابراین جذب سرمایه‌گذاری در بخش معدن، می‌تواند حتی به اصلاح ساختار اقتصادی در کشورمان کمک کند. از سوی دیگر در حال حاضر سهم بخش معدن در درآمد ناخالص ملی کمتر از 5 درصد است و با جذب سرمایه‌گذاران خارجی در این بخش، هم وابستگی اقتصاد کشور به درآمدهای نفتی کاهش می‌یابد و هم این احتمال وجود دارد که تا 20 درصد از درآمد ناخالص ملی از بخش معدن و صنایع معدنی تامین شود.

***

حسن هادیان:
سرمایه‌گذاری خارجی متضمن اشتغال‌زایی است

حسن هادیان، رییس کمیسیون معدن اتاق بازرگانی خراسان رضوی معتقد است که سرمایه‌گذاران خارجی تکنولوژی‌های مدرن در حوزه معدن را با خود به کشورمان می‌آورند و سرمایه‌گذاری خارجی در بخش معدن می‌تواند شکوفایی اقتصادی، اشتغال‌زایی و گردش سرمایه را برای کشورمان به ارمغان بیاورد.

به نظر شما با توجه به اعلام آمادگی 15 کشور برای سرمایه‌گذاری در بخش معدن، در چه حوزه‌هایی امکان جذب این سرمایه‌ها وجود دارد؟

در بسیاری از کشورهای دنیا در صنایع تبدیلی و تکمیلی موادمعدنی پیشرفت قابل توجهی حاصل شده و این در حالی است که ما هنوز با تکنولوژی 80 سال پیش در زمینه استخراج و فرآوری مواد معدنی کار می‌کنیم. باوجود اینکه نفت جزو مواد معدنی است اما از آنجا که در کشور ما دسترسی دولت به نفت راحت‌تر است، آن را از زمره مواد معدنی جدا کرده و متاسفانه همان خام‌فروشی که در بخش معدن اتفاق افتاده در بخش نفت هم رخ می‌دهد.

این در حالی است که اگر جذب سرمایه‌گذاری خارجی در معادن به سمتی هدایت شود که محصولات بالادستی تولید شود، ارزش افزوده بیشتری برای کشور ایجاد خواهد شد. البته با وجود معادن غنی در کشور که می‌تواند ماده اولیه بسیاری از واحدهای صنعتی برای مدت طولانی را تامین کند، به دلیل برخی از مشکلات امکان جذب سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی به اندازه لازم به وجود نیامده است. متاسفانه در ادارات افرادی در حوزه معدن مشغول به کار هستند که تخصص لازم را در این زمینه ندارند. در این زمینه راهکار این است که از افراد متخصص استفاده شود و به موضوعات مربوط به این بخش، دولتی نگریسته نشود.

جذب سرمایه‌گذاری خارجی در بخش معدن تا چه اندازه به حل مشکلات این بخش کمک می‌کند؟

این موضوع می‌تواند در ارتباط با حل مشکلات این بخش بسیار کارساز و برای کشورمان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار باشد. از آنجا که سرمایه‌گذاری در بخش معدن از توجیه اقتصادی بسیار بالایی برخوردار است، در حال حاضر 80درصد سرمایه‌گذاران خارجی پیشنهاد سرمایه‌گذاری در بخش معدن را دارند. این تمایل سرمایه‌گذاران خارجی از این جهت است که از 84 ماده معدنی شناخته شده در جهان، ایران بیش از 60درصد آنها را در اختیار دارد و در مجموع کشورمان در حوزه معدن بسیار غنی است. قاعدتا سرمایه‌گذاران خارجی تکنولوژی‌های مدرن در حوزه معدن را با خود به کشورمان می‌آورند و سرمایه‌گذاری خارجی در بخش معدن می‌تواند شکوفایی اقتصادی، اشتغال‌زایی و گردش سرمایه را برای کشورمان به ارمغان بیاورد. بنابراین سرمایه‌گذاری در بخش معدن در عین حال که برای کشور ما بسیار خوب است برای خارجی‌ها نیز منافع بسیاری را به دنبال دارد. بنابراین بر این تاکید می‌شود که سرمایه‌گذاری خارجی در ایران را تقویت کنیم و البته تحریم‌ها برطرف شود.

***

علی‌اصغر جمعه‌ای:
سرمایه‌گذاری خارجی معطوف به فرآوری باشد

علی‌اصغر جمعه‌ای، عضو اتاق بازرگانی و صنایع و معادن سمنان و از فعالان حوزه معدن معتقد است که سرمایه‌گذاری خارجی در بخش معدن کشورمان بایداز مرحله استحصال تا فرآوری مواد معدنی را دربربگیرد.

‌با توجه به اعلام آمادگی 15 کشور برای سرمایه‌گذاری در بخش معدن، به نظر شما چه بخش‌هایی از معادن ایران نیازمند جذب سرمایه‌گذاری خارجی است؟

در حال حاضر بسیاری از کشورها خواهان این هستند که مواد معدنی کشور ما را با قیمت پایینی خریداری و در کشور خود فرآوری کنند و به قیمت بالایی به‌فروش برسانند. از همین‌رو به عقیده من زمانی سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه معدن مفید است که در بخش فرآوری مواد معدنی سرمایه‌گذاری انجام شود.در حالی در حوزه استخراج تا فرآوری مواد معدنی مشکلاتی در کشور ما وجود دارد که اغلب استان‌ها دارای معدن هستند و حدود 73 ماده معدنی در ایران شناسایی شده است. در چنین شرایطی سوق دادن سرمایه‌‌گذاری خارجی و حتی سرمایه‌گذاری داخلی به سمت استحصال و فرآوری مواد معدنی می‌تواند بسیار مفید باشد تا به این وسیله از خام‌فروشی این مواد جلوگیری شود.

به نظر شما سرمایه‌گذاری خارجی در بخش معدن چه تاثیری بر این بخش خواهد داشت؟

معمولا ورود سرمایه‌گذاری خارجی به هر کشوری توأم با ورود دانش فنی به آن کشور است. به این ترتیب اگر در بخش معدن ایران سرمایه‌گذاری خارجی انجام شود، ضمن ورود سرمایه و دانش فنی به این بخش، ارزش افزوده مواد معدنی افزایش می‌یابد و امنیت اقتصادی نیز افزون می‌شود. اهمیت سرمایه‌گذاری خارجی در بخش‌های اقتصادی و از جمله بخش معدن از این جهت مطرح است که اگر پیش از اعمال تحریم‌های سنگین علیه ایران، سرمایه‌گذاری خارجی از رونق بیشتری در کشورمان برخوردار بود، شاید تحریم‌های این چنین ظالمانه و یک‌طرفه اعمال نمی‌شد. به عبارت دیگر شاید در آن مقطع زمانی با توجه به وجود سرمایه‌های اروپایی و آمریکایی در کشورمان، به‌سادگی تحریم‌های سنگین علیه ایران وضع نمی‌شد. بنابراین سرمایه‌گذاری خارجی در بخش معدن می‌تواند متضمن امنیت اقتصادی باشد.