تولیدکنندگان عسل طبیعی در مقابل توزیع کنندگان عسل تقلبی

عسل یا انگبین، یک ترکیب محلول در آب بسیار غلیظ قندی است. مهم‌ترین قندهای عسل فروکتوز، گلوکز و ساکاروز هستند. عسل به دلیل داشتن برخی مواد تخمیری بیشترین کمک را در هضم غذا به سیستم گوارش می‌کند و برخی از ویتامین‌های اصلی هم به مقدار کم در عسل وجود دارند. میزان املاح معدنی در انواع مختلف عسل متفاوت است و عسل‌های تیره املاح معدنی بیشتری دارند که مهم‌ترین آنها کلسیم، پتاسیم، سدیم، منگنز، آهن، مس، فسفر، منیزیم و گوگرد است. عسل همچنین دارای انواع پروتئین، اسیدهای آمینه، اسیدهای آلی مثل اسیدفرمیک و مشتقات کلروفیل و مقداری آنزیم و رایحه‌های معطر است. ترکیبات عسل معمولی را 2/38درصد فروکتوز، 31 درصد گلوکز، 17درصد آب، 2/7درصد مالتوز، 7/5درصد املاح معدنی و حدود 5درصد کربوهیدرات‌ها تشکیل می‌دهند. در سال‌های اخیر با رشد فزاینده جمعیت و تقاضا برای مصرف عسل، زمانی‌که تولید عسل سنتی پاسخگوی نیازها نبود، برخی از تولیدکنندگان پاتیلی و سودجو وارد گود شدند و با تولید عسل‌های تقلبی بازار داخل را در دست گرفتند.
 این موضوع با ضعف‌های نظارتی مسئولان مربوط همراه شد و در‌حال‌حاضر کار به جایی رسیده که برخی از مدیران دولتی و تولیدکنندگان واقعی عسل، بیش از 90 درصد عسل‌های موجود در بازار داخل را تقلبی می‌دانند.

فروش شیره میوه و گلوکز آب شده، به اسم عسل طبیعی
 تقلب در ساخت عسل به روش‌های مختلفی انجام می‌شود. مثلا مواد گلوکزی را در آب و شیره گیاهان حل می‌کنند و به‌صورت عسل درمی‌آورند یا آنکه به جای شهد گیاهان، زنبورها را با آب قند تغذیه کنند. عسل طبیعی و خالص را فقط می‌توان در آزمایشگاه‌های مواد‌غذایی از انواع تقلبی تشخیص داد و حتی حضور بر سر کندو کمکی به تشخیص نمی‌کند.  محسن موسی‌زاده، تولید‌کننده و صادرکننده عسل طبیعی، در این زمینه معتقد است: تولیدکنندگان عسل پاتیلی با استفاده از گلوکز آب‌شده، افزودن شیره میوه‌ها و اسانس‌های شیمیایی، محصولی شبیه عسل تولید می‌کنند و به اسم عسل طبیعی در فروشگاه‌ها و سوپرمارکت‌های کشور به فروش می‌رسانند. در دو، سه سال گذشته با افزایش تقاضاها، شاهد واردات انبوه عسل پاتیلی از چین نیز هستیم. با ادامه این روند، صنعت عسل ایران در معرض نابودی کامل قرار خواهد گرفت و دولت باید در این زمینه تمهیداتی بیندیشد.

مجوز تولید عسل به کارخانه‌های رب‌سازی!
وی تصریح می‌کند: عسل محصولی است که باید به‌صورت تخصصی تولید شود، اما شوربختانه دولت در این زمینه نه‌تنها کمکی نمی‌کند، بلکه به کارخانه‌های تولید رب، برنج، تنقلات و حتی کارگاه‌های خانگی نیز مجوز تولید عسل می‌دهد. در زمینه عسل‌های تقلبی که بازار را فراگرفته و مردم بدون اطلاع آنها را خریداری و مصرف می‌کنند بدون آنکه بدانند چه خطرها و زیان‌هایی سلامت‌شان را تهدید می‌کند، دولت باید آگاهی‌رسانی کند. باید سیستمی ایجاد شود که مردم بدانند عسل چیست، چگونه تولید می‌شود و چند درصد از محتویات شیشه‌های عسل، طبیعی و چند درصد حاوی مواد دیگر است. همچنین روی شیشه‌های عسل باید میزان ساکاروز، گلوکز و سایر مواد درج شود تا مصرف‌کننده بداند چه چیزی می‌خرد و چه بلایی بر سر سلامت خود و خانواده‌اش می‌آورد.

استانداردها را
قبول نداریم
موسی‌زاده، استانداردهای تعریف‌شده برای عسل را نیز دارای اشکال می‌داند و می‌گوید: برای تعریف این استانداردها، نماینده دولت، نماینده فروشنده‌ها و تولید‌کنندگان نیز حضور داشتند در‌حالی‌که به حضور فروشنده‌ها نیازی نبود. به هر روی استاندارد عسل با ساکاروز زیر 5درصد و گلوکز بالای 65درصد برای ما جای ایراد دارد. ساکاروز عسل خالص طبیعی به سبک تولید در ایران باید بالای سه و گلوکز نیز بالای 72درصد باشد. در چنین صورتی نیز آزمایشگاه تا 99درصد تخمین خالص می‌زند و به 100درصد نمی‌رسد.
این کارشناس و تولیدکننده باسابقه عسل طبیعی، به قیمت‌های عسل در فروشگاه‌ها و سوپرمارکت‌ها اشاره می‌کند و می‌افزاید: در این فروشگاه‌ها عسل از کیلوگرمی هشت هزار تومان به بالا به نام عسل صد‌در‌صد طبیعی، فروخته می‌شود. درحالی‌که قیمت یک کیلوگرم مربا در همان فروشگاه‌ها به 20هزار تومان می‌رسد. اما مردم بدون اطلاع، عسل‌های تقلبی را به اسم محصول صددرصد طبیعی می‌خرند. این موضوع در کنار جاده‌های اطراف شهرها، مناطق کوهستانی و توریستی نیز چشمگیر است و شوربختانه هیچ نظارتی بر آن نمی‌شود. حتی در اطراف یکی از شهرها روی بیلبورد بزرگی نوشته بودند: عسل سیاه ملکه! در‌‌حالی‌که ملکه کارش چیز دیگری است و اصلا عسل تولید نمی‌کند. به هر روی این تقلب‌ها در کشور به‌صورت چشمگیر وجود دارد. دولت هم کاری نمی‌کند و مردم از همه‌جا بی‌خبر، همچنان گلوکز آب شده را با مخلوطی از شیره گیاهان و اسانس به اسم عسل می‌خرند
و می‌خورند.

فروشگاه‌های زنجیره‌ای، در پی سودجویی بیشتر
عفت رییسی، رییس اتحادیه سراسری زنبورداران نیز عسل‌های فروشگاه‌های زنجیره‌ای را تقلبی و آمیزه‌ای از آب و شکر می‌داند و می‌گوید: شبکه فروشگاه‌های زنجیره‌ای رنگارنگی که در سراسر کشور ایجاد شده‌اند برای سودجویی بیشتر،تولیدکنندگان را مجبور به تولید محصول بی‌کیفیت و تقلبی می‌کنند.
آنها تنها با سودهای آنچنانی 40تا50درصدی راضی به فروش محصولات تولیدکنندگان می‌شوند. آیا در چنین شرایطی که با رکود اقتصادی مواجه هستیم، سودهای 40تا50درصدی توجیه دارد؟
وی تصریح می‌کند: قیمت هر کیلوگرم عسل در فروشگاه‌های کشور 15تا20هزار تومان است. درحالی‌که قیمت‌تمام شده تولید یک کیلوگرم عسل، امسال به 35هزار تومان می‌رسد. چگونه می‌توان عسل صددرصد طبیعی را در بسته‌بندی‌ها با نصف قیمت فروخت؟ آیا تولیدکننده حاضر به این همه زیان می‌شود و می‌تواند در چنین شرایطی ادامه کار دهد؟
رییسی می‌گوید: هیچ یک از شبکه‌های فروشگاه‌های زنجیره‌ای در کشور عسل‌های خود را از اعضای اتحادیه سراسری زنبورداران و تولیدکنندگان واقعی عسل طبیعی، تهیه و تامین نمی‌کنند. در این بی‌نظمی‌ها و نابسامانی‌ها، مصرف‌کننده بیشتر از همه زیان می‌بیند و افزون بر پرداخت هزینه‌ها، سلامتش نیز تهدید می‌شود.
وی از تولید عسل‌های تقلبی به شکل فرموله در کشور خبر داده و می‌افزاید: تولیدکنندگان عسل تقلبی، با دادن 80کیلوگرم شکر به زنبورها، بین 50تا 90 کیلوگرم عسل فرموله (آب و شکر) برداشت می‌کنند و به فروشگاه‌ها می‌فروشند. مردم باید در خرید این‌گونه محصولات وسواس به خرج دهند.
رییس اتحادیه سراسری زنبورداران، خواستار سروسامان یافتن تولید عسل در کشور شده و می‌گوید: اداره نظارت بر دارو و غذا و وزارت بهداشت باید در این زمینه اقدامات جدی انجام دهند و دست‌کم از تولیدکنندگان عسل بخواهند عنوان طبیعی را از روی بسته‌بندی‌های عسل حذف کنند و به‌جای آن عسل درجه سه را حک کنند تا مصرف‌کننده بداند چه نوع محصولی
می‌خرد.