توربین‌های بادی بی‌مصرف ماندند

با حذف تحریم‌ها و تمایل شرکت‌های خارجی برای حضور در ایران، وزارت نیرو تنها راه حضور در بازار ایران برای این شرکت‌ها را انتقال تکنولوژی اعلام کرده‌است. اما به نظر می‌رسد در بخش انرژی بادی، این سیاست چندان کارساز نیست. به تازگی یکی از شرکت‌های آلمانی آمادگی خود را برای انتقال تکنولوژی ساخت توربین بادی به کشور اعلام کرده اما رئیس انجمن علمی انرژی باد ایران بر این باور است که اطلاعات کافی و مناسب در زمینه وضعیت تونل‌های بادی در کشور وجود ندارد، در نتیجه نمی‌توانیم تصمیم درستی برای انتخاب تکنولوژی مناسب و انتقال آن به کشور بگیریم.

خبر کوتاه است؛ نمایندگان شرکت آلمانی GrEEps علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری و انتقال دانش فنی برای تولید چهار مدل توربین بادی در ظرفیت‌های مختلف به ایران است. این شرکت با حضور در سازمان انرژی‌های نو (سانا) در تلاش است که محصولات خود را به تولیدکنندگان ایرانی معرفی کرده و رضایت آنها را برای دریافت تکنولوژی از این کشور جلب کند. اگرچه آلمان یکی از قدیمی‌ترین کشورها در تولید توربین بادی و استفاده از این شکل انرژی است، اما پرسش اینجاست که آیا پتانسیل تونل‌های بادی ایران به درستی شناسایی شده و نقشه راه شفافی برای تولیدکننده داخلی به‌منظور حضور در عرصه تولید توربین‌های بادی‌ وجود دارد یا خیر.

برخی از مجریان مزارع بادی در ایران بر این باورند که توربین‌های مناسب برای برخی مزارع بادی کشور انتخاب نشده‌است. محمد ساتکین، مدیر دفتر باد و امواج سازمان انرژی‌های نو درباره نحوه انتخاب توربین برای تونل‌های بادی موجود در مناطق مختلف به «فرصت امروز» می‌گوید: براساس وضعیت تونل‌های بادی در کشور و مطالعاتی که در مناطق بادخیز انجام می‌شود، کلاس توربین‌ها مشخص می‌شود. اصولا توربین‌های بادی در سه کلاس اصلی طبقه‌بندی می‌شوند. وی اضافه می‌کند: البته بسته به کوهستانی بودن منطقه یا نوع پوشش گیاهی آن، چرخش باد در تونل‌های مختلف متفاوت است که به آن اغتشاش گفته می‌شود. توربین‌ها بسته به وضعیت اغتشاش (توربولنس) باد هم به چهار کلاس تقسیم می‌شود.

ساتکین ادامه می‌دهد: براساس وضعیت و مشخصات باد، نوع توربین (یعنی کلاس و درجه اغتشاش آن) مشخص می‌شود. البته کلاس توربین‌ها در توان تولید آنها دخالتی ندارد و یک توربین کلاس یک می‌تواند از مگاوات‌های خیلی پایین تا بالا را در بر‌گیرد. وی سرعت باد را عامل موثری در قطر روتور (بخش چرخنده توربین بادی) دانسته و می‌گوید: اگر سرعت باد خیلی بالا باشد باید طول پره کاهش یابد تا از تاب برداشتن پره و برخورد آن با تنه خودداری شود.

به گفته مدیر دفتر باد و امواج سانا امکانات لجستکی، قدرت شبکه برق منطقه و غیره در انتخاب نوع توربین‌های نصب شده در مزارع بادی بسیار موثر است. از آنجا که توربین‌های با توان تولید بالا، بسیار سنگین بوده و به جرثقیل‌های بزرگ و امکانات خاص برای نصب آنها نیاز است، معمولا استفاده از توربین‌های بزرگ با قدرت پنج تا هفت مگاوات به دریاها خلاصه می‌شود. بالاترین ظرفیت توربین نصب شده در خشکی هم حدود 3/5 تا چهار مگاوات است.

وی عنوان می‌کند: در کشور، تونل‌های بادی داریم که نمی‌‎توانیم از توربین‌های موجود، برای تولید برق استفاده کنیم، در آن صورت مجری ممکن است از عمر توربین یا میزان تولید آن صرف نظر کند.

استفاده از توربین نامناسب، عامل هدر‌رفت سرمایه

محمد حسین رمضانی خوزستانی، مشاور معاونت توسعه طرح‌های فرآب، استفاده کردن از توربین‌های نامناسب در مزارع بادی را عامل از دست رفتن سرمایه اعلام می‌کند. وی به «فرصت امروز» می‌گوید: پروفیل سرعت باد، نوع توربین نصب شده در مزارع بادی را تعیین می‌کند. اگر در یک منطقه که پتانسیل ندارد، توربین 2/5 مگاواتی نصب کنیم، به دلیل آنکه طول دکل افزایش می‌یابد و هزینه سرمایه‌گذاری صعود می‌کند، سرمایه خود را هدر داده‌ایم. رمضانی خوزستانی بیان می‌کند: شرکت‌های خارجی معمولا توربین‌هایی با کلاس‌های مختلف تولید می‌کنند که براساس نیاز مشتری به وی عرضه شود، اما این تنوع محصول در تولیدات داخلی وجود ندارد.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا ورود تکنولوژی ساخت توربین در ایران مطابق با پتانسیل‌های بادی کشور انجام شده، عنوان می‌کند: شرکت‌های سازنده توربین، مجموعه‌های بزرگی هستند که قطعا براساس مطالعه، تکنولوژی ساخت توربین بادی را به ایران وارد می‌کنند اما لزوما محصول تولیدی آنها مطابق با نقشه باد کشور نیست. مشاور معاونت توسعه طرح‌های فرآب تاکید می‌کند: به خاطر نبود تنوع در محصولات ایرانی، توربین‌های تولید داخل ناقص هستند.

بدون شناسایی پتانسیل‌ها توربین می‌سازیم

هاشم اورعی، رئیس انجمن انرژی بادی کشور هم با مشاور معاونت توسعه طرح‌های فرآب هم‌نظر است. به عقیده وی ورود تکنولوژی ساخت توربین‌های بادی بدون توجه به رژیم بادی ایران انجام شده‌است. رئیس انجمن انرژی بادی به «فرصت امروز» می‌گوید: ساخت توربین‌های 660 مگاوات در ایران قطعا اقتصادی نیست و باید توربین‌های بین 1/5 تا دو مگاوات در کشور ساخته شود. اما ابتدا باید سانا اطلاعات جامع باد کشور را جمع‌آوری کرده و سرعت تغییرات باد، میزان اغتشاش در جهت باد و سرعت آن در ارتفاعات مختلف را شناسایی کند، سپس برای ورود تکنولوژی به کشور تصمیم بگیرد. وی تاکید می‌کند: در حال حاضر چنین نقشه‌ای در ایران وجود ندارد.

اورعی می‌گوید: به سانا پیشنهاد کرده‌ایم که در سه منطقه خواف خراسان رضوی، زابل سیستان و بلوچستان و تاکستان اطلاعات با مشاوره و نظارت انجمن علمی انرژی بادی جمع‌آوری شود. وی تاکید می‌کند: نمی‌توان ابتدا توربین ساخت و بعد دنبال مشتری برای توربین گشت. اینکه بدون مطالعه، تکنولوژی ساخت توربین بادی به ایران منتقل شود را غلط می‌دانم.

البته اورعی بر این باور است که تولیدکنندگان داخلی به دلیل آنکه بخش عمده قطعات توربین‌های بادی را از خارج وارد کرده و در ایران مونتاژ می‌کنند، به هیچ وجه سازنده توربین به حساب نمی‌آیند.