تلفیق بینش و دانش در کشاورزی برای رسیدن به امنیت غذایی

بر پایه گزارش فائو، جمعیت جهان به 9 میلیارد نفر خواهد رسید و تأمین غذا در دهه‌های آینده، تنها با تحقیقات و استفاده از تکنولوژی کشاورزی میسر خواهد شد. گرچه بخش تحقیقات کشاورزی در کشورهای پیشرفته رشد روزافزونی را می‌پیماید اما در کشور ما بسیار کند حرکت می‌کند. شوربختانه در مقطع کنونی به تخصص و تحقیقات کشاورزی در سطح کشور توجه کافی نمی‌شود، درصورتی‌که جایگاه این بخش با توجه به نقش اساسی که در تأمین غذا دارد باید بیش از پیش مورد توجه و اهمیت قرار گیرد. در مباحث تحقیقاتی و علمی بخش کشاورزی نیز به نحو مطلوب کاری انجام نمی‌شود و در این میان تغییر در شیوه ارائه آموزش‌های علمی و پژوهشی ضروری به نظر می‌رسد به‌گونه‌ای که برای ارتقای دانش، برنامه‌ای مدون و جامع در این حوزه احساس می‌شود. بر همین اساس باید تمام تلاش‌ها را برای دستیابی به تکنولوژی‌های بومی و کارآمد در راستای توسعه و حفاظت از محیط‌زیست به کار گرفت. در این خصوص فعالیت‌ها باید به جهتی سوق داده شود تا برخی افراد که دانش کافی ندارند و در مقام تصمیم‌گیری نشسته‌اند، در این بخش حیاتی از اتخاذ تصمیم‌های اجرایی خودداری کنند.

کارشناسان که بازوی توانمند این بخش هستند در صورتی می‌توانند کشاورزی کشور را به توسعه پایدارنزدیک کنند که مشارکت همه‌جانبه فعالان کشاورزی را جلب و جذب کنند. همچنین افزون بر بیان توانمندی‌ها باید با کمک و یاری همه فعالان و بهره‌برداران بخش، کاستی‌ها را شناسایی و به پیشرفت کشاورزی کشور کمک کنند. برای رویارویی با دغدغه‌های موجود، بخش کشاورزی با ارتباط مستمر مراکز علمی و دانشگاهی، بهره‌گیری از محققان و ظرفیت‌های علمی قوی و همچنین افراد متخصص وکاربلد و نیروهای انسانی دلسوز و متعهد، می‌تواند در توسعه اقتصادی و دستیابی به امنیت غذایی کشور نقش مؤثری ایفا کند. اوج دستاوردها، زمانی به ظهور می‌رسد که ارزش‌های انسانی با دانش روز آمیخته شوند و اخلاق حرفه‌ای و وجدان کاری از نظر دور نباشند.

با همراهی و همیاری نیروهای متخصص و خلاق و لحاظ کردن مسائل زیست محیطی، می‌توان زمینه را برای توسعه پایدار بخش کشاورزی فراهم کرد. تسطیح و یکپارچه‌سازی اراضی، تجمیع توانایی‌های پراکنده و ایجاد روحیه همکاری و مشارکت در تولید و سرمایه‌گذاری، جلوگیری از خرد شدن اراضی، کاهش هزینه‌های تولید، فراهم شدن زمینه‌های لازم برای اجرای خدمات زیربنایی، امکان اعمال سیاست‌های کشاورزی دولت منطبق بر مطالعات و برنامه‌ریزی برای توسعه پایدار، بازاریابی و بازار‌رسانی، هماهنگی سازمان‌های مربوط و. . . از جمله اهدافی هستند که وزارت جهاد کشاورزی به‌عنوان متولی این بخش باید در راستای آنها گام بردارد.

به هر روی مدیریت تولید مواد‌غذایی در دستیابی به امنیت غذایی کشور با توجه به جمعیت رو به رشد آن ضرورتی اجتناب‌ناپذیراست. در این بین برای تولید محصولات کشاورزی باید از روش‌های هوشمندانه پیشینیان بیشتر بیاموزیم. باید یاد بگیریم که چگونه از تخریب خاک و برداشت بی‌رویه آب جلوگیری می‌کردند، باید یاد بگیریم چگونه از آلودگی‌های زیست‌محیطی جلوگیری و برای حفظ محیط‌زیست چاره‌اندیشی کنیم، باید یاد بگیریم محصول متناسب با هر منطقه را کشت کنیم، باید یاد بگیریم که چگونه بذرهای بومی، محلی و سازگار با شرایط آب و هوایی و مقاوم به بیماری‌ها را به کار بریم و. . . همچنین باید یاد بگیریم تجربیات ارزشمند و مثبت را با یافته‌های علمی جدید تلفیق کرده و در این زمینه بی‌تفاوت نباشیم.

به‌طور یقین برای دستیابی به اهداف بزرگ با عملکرد قوی نهادهای متولی و توجه به کار کارشناسی، حضور افراد متخصص، نظارت درست و به‌موقع بر روند تولید می‌توان به نتایج چشمگیری در تولید محصولات کشاورزی و تهیه و تأمین غذای جمعیت کشور دست یافت. این مهم با ارتقای قابلیت‌های انبارداری و سردخانه‌ای، بسته‌بندی، حمل‌و‌نقل، رعایت نکات بهداشتی و استانداردهای جهانی در فرآیند تولید و فرآوری، حمایت از تولید‌کننده و توجه به مصرف‌کننده، روش‌های صحیح کاشت تا برداشت، تأمین امنیت سرمایه‌گذاری و جذب سرمایه‌های کلان، حذف واسطه‌ها، اصلاح قیمت و ثبات نرخ ارز، حذف موانع اداری، رفع مشکلات موجود در سیستم بانکی و افزایش تسهیلات، توسعه مکانیزاسیون و... امکان‌پذیر است و حتی می‌توان با صادرات برخی محصولات باغی و زراعی به برند درخشان در حوزه کشاورزی منطقه و جهان تبدیل شد.

* روزنامه نگار