بررسی تأثیر بحران‌های جهانی بر بازارهای سهام

حدود 90 سال است که از بحران بازارهای جهانی 1928 میلادی می‌گذرد، بحرانی که از شرق تا غرب و از شمال تا جنوب تمام بازارهای دنیا را متاثر کرد. با گذشت حدود یک قرن از بحران‌های مالی جهان، سقوط‌های سنگین بازارهای جهانی در 30 سال اخیر توسط کارشناس بازارهای مالی جهان، کالی کایدول، بررسی شده است که اهم آنها را از نظر می‌گذرانیم. هنگامی که در ماه آگوست بازارهای جهانی به دلیل سقوط سنگین بازار چین، با دوشنبه سیاه جدیدی در سال 2015 رو به رو شدند، همگی به یک تفکر مشترک رسیدند.

«آیا بحران دیگری در شرف وقوع است؟»

سهامداران همگی نگران این نکته بودند که آیا برای بازگشت بازارها به روزهای عادی زمان مشخصی لازم است یا باید حداقل 1000 روز معاملاتی از بازار منفی بگذرد تا دوباره روال معاملات عادی شود؟ با بررسی هفت سقوط در 30 سال اخیر در بازارهای جهانی تجربه‌ای تازه را با هم مرور می‌کنیم تا شاید برای بحران‌های بعدی بتوانیم از تجربیات گذشته استفاده کنیم.

بحران برنامه‌ریزی شده سال 1987 میلادی

مدت زمان بازگشت بازار به روال عادی پس از 456 روز معاملاتی: بحران بازارهای آتلانتیک شمالی و جنوبی در سال 1987 اتفاق افتاد و پس از این که بازارهای این منطقه با رشد پنج ساله و افزایش پی در پی شاخص‌ها همراه بودند، در نهایت سال 1987 را با سقوط تلخ به پایان رساندند. در دوره مارگارت تاچر که خصوصی‌سازی‌ها یک به یک و با سرعت بالایی صورت می‌گرفت، بسیاری از مردم که علمی در خصوص بازارهای سرمایه نداشتند برای کسب سود بیشتر وارد این بازارها شدند و حجم معاملات روزانه آتلانتیک شمالی و جنوبی را افزایش دادند. در همان محدوده زمانی بود که دوشنبه سیاه، سایه خود را بر بازارهای این منطقه گستراند. در این بازه زمانی بود که وال‌استریت نیز در یک روز با افت 23 درصدی رو به رو شد و شاخص فوتسی 100 نیز در دو روز 20 درصد منفی شد.

بحران آسیایی سال 1997 میلادی

مدت زمان بازگشت بازار به روال عادی پس از 46 روز معاملاتی: تصمیم آمریکا مبنی بر افزایش نرخ بهره در سال 1994 میلادی، تأثیر بسیار منفی بر بازار مکزیک برجای گذاشت تا جایی که مکزیک قادر به پرداخت بدهی‌های خود نبود. بحران سال 1997 به قدری وسعت داشت که پس از مکزیک، تایلند، کره جنوبی و فیلیپین را هم درگیر کرد و بحران‌ها یک به یک به این کشورها نیز سرایت کرد و منجر به کاهش ارزش واحد پولی رایج این کشورها و خروج سرمایه‌گذاران از بورس شد و اقتصاد دنیا را ذوب کرد. بازارهای غربی افت کردند اما بازگشت این بازارها بسیار سریع‌تر از بازگشت بازارهای آسیایی اتفاق افتاد و بازارهای آسیایی نیز پس از قبول برنامه‌های محرک مالی توانستند پس از 46 روز معاملاتی به روال عادی بازگردند.

بحران روسی سال 1998 میلادی

مدت زمان بازگشت بازار به روال عادی 44 روز معاملاتی: یک سال پس از بحران آسیایی، نوسان در قیمت کالاهای اساسی موجب سقوط بازار اوراق خزانه روسیه شد. سرایت این بحران به بازار ارز و اوراق بدهی این کشور به سرعت صورت گرفت و پس از آن بازار سهام را به عنوان آخرین قربانی، با سقوط همراه کرد.

بحران حباب تکنولوژی سال 2000 میلادی

مدت زمان بازگشت بازار به روال عادی 1015 روز معاملاتی: دنیا وارد هزاره دوم شد و تکنولوژی مدرن روز به‌روز گسترش یافت تا حدی که فاصله ایجاد شده میان عصر تکنولوژی دهه 1990 با دهه 2000 بسیار زیاد شد و مردمی که شیفته گجت‌ها بودند به سرعت وارد شرکت‌های کامپیوتری و تکنولوژی شدند و سهام این شرکت‌ها را به امید آینده‌ای روشن‌تر خریداری کردند. تب تکنولوژی‌ها به سرعت بالا گرفت و سهام این شرکت‌ها، حتی آن دسته از سهام شرکت‌های تکنولوژی که یک برنامه پایدار نداشتند نیز، در یک روز به دو برابر قیمت معامله می‌شدند. اما در نهایت حباب این بازارها خالی شد و حمله تروریستی 9 سپتامبر سال 2011 به برج‌های دوقلوی آمریکا، بازار تکنولوژی را به زمین کوبید.

بحران مالی جهان سال 2008 میلادی

مدت زمان بازگشت به روال عادی بازار در 230 روز معاملاتی: وقتی شرکت تأمین سرمایه لمن برادرز، فرم‌های ورشکستگی را پر کرد، بازارهای مالی دنیا وارد بحران شدند و بحران مانند ویروسی همه دنیا را فرا‌گرفت. در مدت زمان بین ورشکستگی لمن برادرز و مارچ سال 2009، شاخص فوتسی لندن افت 5000 واحدی را به ثبت رساند و مدت تقریبی دو سال طول کشید تا بازارها دوباره به روال عادی بازگردند.

بحران بدهی یونان سال 2011 میلادی

مدت زمان بازگشت بازار به روال عادی 116 روز معاملاتی: بحران بعدی در سال 2011 میلادی به وقوع پیوست و طولانی‌ترین بحران بدهی در تاریخ یونان به ثبت رسید. ترس از اوضاع نابسامان اقتصادی در یونان به سرعت فراگیر شد اما با پا در میانی موسسات اروپایی و صندوق بین‌المللی پول، اوضاع کمی آرام‌تر شد.

دوشنبه سیاه بازار چین  در سال 2015

مدت زمان بازگشت بازار تا به حال 36 روز اما همچنان این روند ادامه دارد: اعتماد به بازارهای سرمایه جهانی در ماه آگوست فروکش کرد که دلیل آن هم سقوط شدید بازارهای چین و حباب موجود در این بازار بود. در حالی که کارشناسان هنگامی که شاخص فوتسی لندن به قله 6 هزار و 526 واحد رسیده بود نخستین جرقه‌های سقوط را پیش‌بینی کرده بودند. هم‌اکنون شاخص فوتسی لندن 6 هزار و 339 واحد است.

نتیجه‌گیری:

با بررسی دلایل افت بازارهای جهانی در 30 سال اخیر به این نتیجه می‌رسیم که تنها سه بحران مالی در این 30 سال، به عنوان نقطه عطف بحران‌های مالی معرفی می‌شوند: بحران سال 1987، بحران تکنولوژی سال 2000 و بحران مالی است و جهانی سال 2008 میلادی است و مابقی بحران‌ها، از بحران 1997 بازارهای آسیایی تا بحران بدهی اروپا در سال 2011 میلادی، در فاز اصلاحی به سر بردند.

هشدار این بحران‌ها چیست؟

جان هاسلبی، مدیر چند صندوق سرمایه‌گذاری بزرگ در مؤسسه لاین‌تراست با تجربه 30 ساله در بازارهای جهانی در این خصوص گفت: با بررسی این بحران‌ها به این نتیجه رسیدم که باید تنها بر چهار نکته اصلی توجه ویژه‌ای داشته باشیم. وی اضافه کرد: دلایل عمده تأثیرگذار بر بازارهای جهانی از دید من و پس از بررسی‌های گوناگون و آزمون و خطاهای مختلف، شاخص Vix (شاخص ترس از ورود سرمایه گذاران و کاهش اعتماد سرمایه‌گذاری که به نوعی یک شاخص رفتاری محسوب می‌شود) است که متغیرهای این شاخص اعم از قیمت طلا، قیمت دلار آمریکا و نرخ بازدهی اوراق قرضه دولتی آمریکاست.

در این بین، راس مولد، مدیر صندوق AJ در این خصوص بیان داشت: ناخوشایندی‌های بازارهای سرمایه بیشتر وقتی اتفاق می‌افتد که بازار در یک دوره زمانی بلندمدت با عملکرد بسیار خوب همراه بوده است و از نشانه‌های دیگر این است که شرکت‌های بزرگ با کاهش درآمد همراه شوند و بحران در بدنه کلان اقتصادی ایجاد شود. به این نتیجه می‌رسیم کسانی که در روزهای بسیار پر قدرت و پر بازده بازارها روی موج صعوی سوار می‌شوند باید به فکر آینده نیز باشند، بازارها بهتر است با نوسان همراه باشند تا در مدت دو یا سه سال تواما روند مثبت داشته باشند، به این دلیل که روزهای تکراری مثبت نشانه خوبی برای آینده نیست.