قطعه‌سازان به سمت توسعه می‌روند / ایران تبدیل به هاب صادرات قطعه می‌شود؟

تفاهم‌نامه همکاری میان انجمن قطعه‌سازان ایران با قطعه‌سازان ایالت باواریای آلمان به امضا رسیدتا صنعت قطعه‌سازی نیز تحرک‌های خود را برای همکاری مجدد با شرکای خارجی در پسابرجام آغاز کند، تحرکاتی که با توجه به پتانسیل موجود، می‌تواند به تبدیل شدن ایران به یک هاب صادراتی قدرتمند منجر شود. صنعت قطعه‌سازی ایران نسبت به صنعت خودرو، در دهه 80 توانست رشد خوبی را برای خود رقم بزند. همکاری با انجمن قطعه‌سازان فرانسه و ساخت قطعات پژو، تا حدی توانست زیرساخت‌های مورد نیاز را برای توسعه خود فراهم کند.

اما آغاز تحریم‌های بین‌المللی، خروج خودروسازان خارجی از ایران و واردات قطعات خودرو از چین، راه را برای ادامه توسعه این صنعت دشوار کرد. حالا با اجرای برجام، مذاکرات قطعه‌سازان ایران با شرکای خارجی خود در حال رسیدن به یک سرانجام است. حدود دو ماه پیش تفاهم‌نامه همکاری میان انجمن قطعه‌سازان ایران با قطعه‌سازان ایتالیا به امضا رسیدو حالا تفاهم‌‌نامه‌ای تازه با آلمانی‌ها. 

قطعه سازان ایران این بار با جلو بردن مذاکرات به‌صورت مستقل از خودروسازان می‌خواهند زمینه توسعه زنجیره تامین را که یکی از نقاط ضعف صنعت خودروی ایران به شمار می‌رود، هموار کنند و سهم صادرات خود را که سال گذشته تقریبا به صفر رسیده بود، افزایش دهند. در این میان یک تئوری مطرح می‌شود و آن هم تبدیل شدن ایران به قطب صادرات قطعات خودرو است. ایده‌ای که با وجود ترکیه‌ای که همسایه ایران محسوب می‌شود و امروز یکی از اصلی‌ترین حلقه‌های زنجیره تامین جهانی است، کمی دشوار به نظر می‌رسد. حالا پرسش اینجاست که آیا براساس زیرساخت‌های این صنعت در ایران، پتانسیل تبدیل شدن به یک قطب صادراتی را داراست؟

آرش محبی نژاد، دبیر انجمن تخصصی صنایع همگن قطعه‌سازان خودرو، در پاسخ به این پرسش به «فرصت‌امروز» می‌گوید: «ایران در مسیر غرب به شرق قرار دارد و به جز 80 میلیون جمعیت خود، با احتساب کشورهای همسایه هم‌مرز و کشورهای همسایه نزدیک بازاری 400 میلیونی را در دست خواهد داشت که البته از میان این کشورها فقط کشور ترکیه است که توانسته جایگاه خوبی را در تولید قطعه در این منطقه به دست آورد اما به دلیل نبود منابع طبیعی و انرژی در این کشور، ایران همچنان می‌تواند با دارا بودن مزیت ارزان بودن انرژی به یک هاب صادراتی بی‌رقیب در منطقه تبدیل شود. به عبارت بهتر باید بگویم ایران به دلیل داشتن منابع طبیعی و شرایط جغرافیایی تنها کشوری است که می‌تواند به هاب صادراتی قطعات در منطقه خاورمیانه تبدیل شود.»

بهرام شهریاری، عضو انجمن قطعه‌سازان نیز در این زمینه در گفت و گو با «فرصت‌امروز» بیان می‌کند: «ایران می‌تواند یکی از مراکز تولید و توزیع قطعات خودرو شود اما نباید محدود به منطقه خاورمیانه باشد. اینکه صنعت قطعه‌سازی رشد خوبی داشته باشد، کافی نیست. زمانی ما می‌توانیم تبدیل به یک مرکز شویم که قطعه‌سازان با ایجاد کنسرسیوم تبدیل به قطعه‌سازان بزرگ شده و قابلیت تولید در مقیاس جهانی را داشته باشند. همچنین قطعه‌سازان نیازمند تعامل با شرکای خارجی و استفاده از مزیت‌ها برای این مشارکت‌هاست.»

تسهیل شرایط سرمایه‌گذاران خارجی

صنعت قطعه‌سازی ایران پتانسیل لازم را برای تبدیل شدن به یک هاب صادراتی قدرتمند دارد، اما بر سر این راه چالش‌هایی نیز وجود دارد. چالش‌هایی نظیر تغییر نگاه به مشارکت‌های بین‌المللی. محبی‌نژاد درباره این چالش‌ها اظهار می‌کند: «باید نگاه دگم به مشارکت‌های خارجی را به سمت دیدگاه برنده- برنده تغییر دهیم و منافع مالی خودمان را در کنار منافع شرکای خارجی‌مان تعریف کنیم. کشورهای در حال توسعه به‌شدت به این امر پایبند بوده‌اند. مثلا کشور ترکیه شرایط سرمایه‌گذاری خارجی را به‌گونه‌ای جذاب فراهم کرده و مشوق‌ها و معافیت‌های بی‌شماری را برای آنها در نظر گرفته است.»

او می‌افزاید: «البته متاسفانه صنایع قطعه‌سازی ما به طور ناخودآگاه تحت تاثیر مذاکرات با خودروسازان قرار می‌گیرند، زیرا این خودروسازان هستند که قطعه‌سازان را به زنجیره جهانی متصل می‌کنند. بنابراین خودروسازان ما نباید منافع قطعه‌سازان، عمق ساخت داخل و صادرات قطعه را در مذاکرات با شرکای خارجی خود فراموش نکنند.»

شهریاری نیز در این‌باره معتقد است: «ما باید شرایط سرمایه‌گذاری را با پایین آوردن نرخ بهره بانکی تسهیل کنیم تا بتوانیم محصولی صادراتی داشته باشیم. همچنین درگیر شدن قطعه‌سازان در مشارکت خودروسازان با خودروسازان خارجی، از دیگر اقداماتی است که باید برای جهانی شدن قطعه‌سازی ما صورت بگیرد.»

صنعت قطعه‌سازی می‌تواند سهم بسزایی در توسعه صنعتی داشته باشد اما به شرط آنکه نقش این صنعت به طور مستقل در برنامه‌های توسعه‌ای دیده شود. ترکیه و اتریش به‌عنوان دو کشوری که صنعت خودروسازی ندارند اما حلقه‌های اصلی زنجیره تامین قطعات خودرو در جهان هستند، می‌توانند الگوهایی خوبی برای توسعه این صنعت با توجه به پتانسیل‌های موجود در آن باشند. حالا ایران با توجه به مزیت‌هایی که ذکر شد و همچنین موقعیت جغرافیایی ایده‌آلش قابلیت تولید قطعات خودرو را با هزینه بسیار کمتر نسبت به سایر کشورها داراست. تولید در داخل ایران با توجه به همه پتانسیل‌هایی که در مورد آن صحبت شد، تولیدی رقابتی و اقتصادی خواهد بود.

* ارتباط با کارشناس: dadashloo@gmail.com