اگر «قصه‌ها» سیاه است پس سفید چیست؟

شامگاه 17 اردیبهشت‌ماه مراسم نکوداشت رخشان بنی‌اعتماد در پژوهشکده فرهنگ و هنر جهاد دانشگاهی برگزار شد. در این مراسم اصغر فرهادی کارگردان، لیلی گلستان مدیر گالری گلستان (نویسنده و مترجم)، سیدمحمد بهشتی مدیرعامل سابق بنیاد سینمایی فارابی، احمد مسجدجامعی عضو شورای شهر تهران، فیروزه صابر عضو هیات‌مدیره انجمن زنان مدیر کارآفرین، شهیندخت مولاوردی معاون رییس‌جمهور در امور بانوان و باران کوثری از رخشان بنی‌‌اعتماد گفتند.

فرهادی تنها کارگردان ایرانی برنده اسکار گفت: «در راه که می‌آمدم، فکر کردم چه نکته‌ای را درباره سرکار خانم بنی‌اعتماد بگویم و به این نتیجه رسیدم که درباره خود او و بعد «قصه‌ها» صحبت کنم. فیلم «قصه‌ها» را دوبار دیده‌ام که نخستین بار در خارج از کشور هنگام آماده شدن فیلم برای نمایش عمومی بود و بار دیگر خارج از ایران در جایی که داور بودم همراه با چند هنرمند غیرایرانی از کشورهای لهستان، فلسطین، چین و سنگاپور «قصه‌ها» را دوباره نگاه کردم. آن زمان چون فیلم را دیده بودم و حرف و حدیث‌هایی که در ایران گفته می‌شد هم شنیده بودم، مخصوصا کلمه «سیاه نمایی» را که خیلی از آن استفاده می‌شد و البته آن را بهانه‌ای می‌دانستم برای رفع مسئولیت عده‌ای، خیلی دوست داشتم بدانم این داوران غیرایرانی بعد از دیدن فیلم چه واکنشی نشان می‌دهند. پس از پایان فیلم داور لهستانی که بازیگر هم بود، گفت، «من خیلی دوست دارم به کشور شما سفر کنم.» و این برای من جالب بود که او بعد از دیدن فیلم به سفر به ایران ترغیب شده است. پس آیا فیلمی که غریبه‌ای را ترغیب کرده تا این وجه از مردم ایران را ببیند، می‌تواند سیاه باشد؟ اگر این فیلم سیاه است، پس سفید چیست؟ آیا نشان دادن آدم‌هایی که گرفتار بدبختی‌ها و فقر و بعضی پلشتی‌های جامعه هستند، به معنای سیاه نشان دادن خود به دیگران است؟ البته این می‌تواند باشد اگر آن رابطه‌ها و غمخواری را برای دیگران و وجوه دیگر لحاظ نکنید.»

در ادامه این مراسم برخی حاضران پس از تماشای فیلم «قصه‌ها» سخنانی را درباره رخشان بنی‌اعتماد بیان کردند. لیلی گلستان در سخنانش گفت: رخشان زنان را از هر طبقه‌ای خوب می‌شناسد و واقعیت‌هایشان را می‌داند و نشان می‌دهد، آن هم بی‌هیچ غلو و گزافه‌ای. البته امروزه اسم این واقعیت‌ها را سیاه‌نمایی گذاشته‌اند، سیاه‌نمایی برای آنهایی که می‌خواهند واقعیت‌های تلخ اجتماع را نبینند تا مبادا ناچار شوند چاره‌ای برای آن بیندیشند، تا مبادا ناچار شوند وقت‌شان را کمی برای اندیشیدن تلف کنند، تا مبادا ناچار شوند به تعهدات‌شان عمل کنند. رخشان بنی‌اعتماد با نگاهی مستقیم و خیره چشم در چشم فقر و فلاکت، ظلم و بی‌عدالتی دوخته است، بدون اینکه پلک بر هم بزند و برای همه آنها دل سوزانده است. این دل‌ سوزاندن‌ها و شرح مصیبت‌ها تعهدی است که هر هنرمندی باید داشته باشد؛ تعهدی به جامعه و مملکتش.» سیدمحمد بهشتی، مدیرعامل سابق بنیاد سینمایی فارابی با بیان اینکه صحبت کردن بعد از دیدن فیلم «قصه‌ها» سخت است و خدا را شکر که چند دقیقه‌ای گذشته تا حالت نرمال پیدا کردیم، گفت: «فیلم «قصه‌ها» آیینه جامعه ماست اما بیش از آن، آیینه وجود رخشان بنی‌اعتماد است؛ یعنی اگر کسی می‌خواهد او را بشناسد باید «قصه‌ها» را خوب ببیند.»

در این مراسم احمد مسجدجامعی (عضو شورای شهر تهران) هم حضور داشت و گفت: اخیرا مطلبی را درباره سینمای اجتماعی ایران می‌نوشتم که در نگاه اول نوشتم: «ورود و حضور رخشان بنی‌اعتماد در سینما پیامی دارد که آن هم نوعی بازگشت به چیزهای فراموش شده‌ای مثل مهر، صداقت، دوست داشتن و دانایی است و در همه این‌ نگرش‌های اجتماعی لایه‌های پنهان و عمیقی وجود دارد که ما را به جوهره انسانی دعوت می‌کند.» فیروزه صابر، عضو هیات‌مدیره انجمن زنان مدیر کارآفرین نیز در این مراسم از کسانی که در برپایی این بزرگداشت تلاش کرده بودند، تشکر کرد. در بخش پایانی سخنرانی‌های این مراسم نکوداشت، باران کوثری که در کنار مادربزرگش بود با تلاش زیادی که برای غلبه بر احساساتش داشت، با لحنی صمیمانه گفت: «این‌طور نیست که نخواهم صحبت کنم، فقط بلد نیستم درباره مامانم حرف بزنم. اگر حرف بزنم جنس مادری مامانم را کوچک می‌کنم.»

رخشان بنی‌اعتماد که این روزها فیلم «قصه‌ها» را بر پرده سینماها دارد، در مراسم نکوداشت خود که شامگاه 17 اردیبهشت‌ماه برگزار شد، پس از شنیدن سخنان جمعی از همکاران خود و فعالان حوزه کارآفرینی زنان گفت: «فقط یک اعتقاد دارم و برای آن هم خدا را شکر می‌کنم که تا این سن از سر محافظه‌کاری، عافیت‌طلبی و به دست آوردن موقعیت بهتر و بیشتر سر سوزنی از اصول خودم کنار نرفتم. دست مادرم را هزاران بار می‌بوسم که همه زندگی کاری‌ام مدیون حضور این مادر نازنین است، مادری که رنج بسیار برده و ایستاده است. زمانی آرزو داشتم که زندگی مادرم را بسازم و امیدوارم زنده باشم و این فیلم را که تاریخی از یک زن ایرانی که هفتاد، هشتاد سال در این مملکت زندگی کرده است، بسازم.»

به گزارش ایسنا، در این مراسم شهیندخت مولاوردی معاون رییس‌جمهور در امور بانوان نیز گفت: «رخشان بنی‌اعتماد در فیلم قصه‌ها با آینده‌نگری و آینده پژوهی، از خود نقش یک مددکار اجتماعی پویا را به نمایش گذاشته است تا با ایجاد حساسیت در سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان توجه آنها را به چاره‌اندیشی جلب کند.» همچنین در این مراسم که پیام سیدمحمد خاتمی رییس‌جمهور سابق کشورمان توسط احمد مسجد‌جامعی (عضو شورای شهر تهران) خطاب به رخشان بنی‌اعتماد قرائت شد، برخی دیگر از چهره‌های هنری، سیاسی و اجتماعی از جمله مصطفی معین (وزیر سابق علوم)، سهیلا جلودارزاده (مشاور وزیر معدن، صنعت و تجارت)، ‌کولایی، حبیب رضایی، جهانگیر کوثری، امیر اثباتی، فرید مصطفوی، کوهیار کلاری، رؤیا تیموریان، مسعود رایگان، نغمه ثمینی، جعفر پناهی، لیلی گلستان، کامران شیردل و نیز برخی اساتید حوزه مطالعات زنان حضور داشتند.