ارزیابی تحولات مالی و بانکی با لغو تحریم ها

با مذاکرات هسته‌ای وین و توافق برای لغو تحریم‌ها بی‌تردید حوزه بانکی و مالی از ذی‌نفعان اصلی این توافق خواهد بود و دستاوردهای قابل توجهی برای آن در پی خواهد داشت؛ موضوع مهمی که از ماه‌ها پیش نسبت به آماده شدن بانک‌ها برای ورود به عرصه بین‌الملل تذکر داده شده بود. به گزارش ایسنا، با افزوده شدن تحریم‌ها در سال‌های اخیر شاید حوزه بانکی و مالی کشور از مهم‌ترین نقاطی بود که نسبت به سایر بخش‌های اقتصادی با موانع متعدد در روابط بین‌الملل مواجه شد؛ به‌طوری‌که در این سال‌ها اتصال اغلب بانک‌های ایرانی به سوییفت قطع، گشایش اعتبار اسنادی ممنوع، شعب خارجی بانک‌ها محدود و روابط کارگزاری متوقف شد.

این در حالی است که با جمع‌بندی نهایی در مذاکرات هسته‌ای وین و لغو تحریم‌ها در فاصله چهار تا پنج ماهه از اجرای توافقات باز هم حوزه بانکی و مالی مرکز توجه خواهد بود و بخش قابل توجهی از ارتباطات قطع شده بانک‌های ایرانی مجدد در دسترس قرار خواهد گرفت؛ شرایط ایده‌آلی که به‌طور یقین با توجه به وقفه ایجاد شده در سال‌های اخیر نیازمند آماده‌سازی زمینه‌های لازم خواهد بود. رییس کل بانک مرکزی بعد از تمدید مذاکرات هسته‌ای در آذرماه سال گذشته به بانک‌ها تذکر داده بود که باید خود را به درجه‌ای از کارایی و مدرنیته برسانند تا در رقابت با بانک‌های خارجی و ارتباط با آنها جا نمانند چراکه اگر قرار باشد بانک‌های خارجی در ایران فعال شوند نمی‌دانیم چقدر بانک‌های ما توانایی رقابت با آنها را دارند؟

بر این اساس اخیرا هم سیف، مدیران عامل بانک‌ها را دور هم جمع کرد و بار دیگر با تاکید بر آماده شدن برای مواجهه با شرایط پیش‌رو در عرصه بین‌الملل از آنها خواست برنامه‌های خود در این رابطه را به بانک مرکزی اعلام کنند. وی با اشاره به بخش زیادی از عملیات بانکی ایران در حوزه بین‌المللی که در سال‌های گذشته متوقف شده زمان حدود چهار ماهه تا اجرایی شدن توافقات را فرصت مناسبی دانست تا بانک‌ها بتوانندخلأ‌های موجود را پر کرده و برای برقراری روابط کارگزاری آماده شوند؛ توافقاتی که با لغو تحریم در حوزه مالی و بانکی می‌تواند حدود 20 بخش عمده برای حوزه بانکی و مالی شرایط فعلی را به‌طور قابل توجهی تغییر دهد.

آزادسازی دارایی‌های بلوکه شده
بدون هیچ قید و شرطی

براساس توافقات انجام شده، تمام اموال و وجوه متعلق به دولت ایران، بانک مرکزی و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی که نزد موسسات مالی مسدود شده از تاریخ اجرای «برنامه جامع اقدام مشترک» آزاد شده و بدون هیچ قید و شرطی می‌تواند مورد استفاده صاحبان این اموال و وجوه قرار گیرد، اموالی که به گفته رییس کل بانک مرکزی حدود 30 میلیارد دلار قابل استفاده و در مجموع نزدیک به 90 میلیارد دلار دارد.

همچنین دولت، بانک مرکزی و موسسات دولتی می‌توانند در زمینه انتشار و فروش اوراق قرضه، انتشار و فروش اوراق قرضه‌ای که با ضمانت دولت ایران صادر شده است، دریافت وام‌های خارجی از موسسات بین‌المللی از قبیل بانک جهانی و غیره یا سایر بانک‌های اروپایی خصوصی، پایاپای معاملات دلاری از طریق بانک‌های غیر‌آمریکایی و دریافت ضمانت‌های صادراتی از موسسات مربوطه فعالیت داشته باشند.

گشایش ال‌سی، اتصال سوییفت روابط کارگزاری و...

بانک‌ها و موسسات مالی‌ که از فهرست تحریم‌ها خارج می‌شوند نیز می‌توانند بدون هیچ‌گونه محدودیتی به معاملات و فعالیت‌های تجاری ازجمله ایجاد روابط کارگزاری، استفاده از خدمات پیغام‌رسانی شامل سوییفت، تاسیس نمایندگی، شعبه یا شرکت‌های تابعه، افتتاح اعتبارات اسنادی و بروات اسنادی، صدور ضمانت‌نامه بانکی، سرمایه‌گذاری در سهام موسسات مالی و بانکی خارجی و ایجاد مشارکت با بانک‌ها اقدام کنند. در این رابطه نیز گسترش روابط کارگزاری بانک‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار خواهد بود به‌طوری‌که از شروط اصلی یکسان‌سازی نرخ ارز محسوب شده و در صورت برقراری این روابط و افزایش سرعت مبادلات بین‌المللی، بانک مرکزی با وعده زمانی حدود شش‌ماهه از اجرای توافقات نسبت به یکسان‌سازی نرخ ارز اقدام خواهد کرد.

از سوی دیگر با محدود شدن فعالیت شعب خارجی بانک‌ها در دوره تحریم، با فرصت پیش آمده برای گسترش فعالیت در سایر کشورها رییس کل بانک مرکزی نیز از مدیران عامل بانک‌ها درخواست کرده تا فعال شدن مجدد شعب و واحدهای بانکی خارج کشور خود را در دستور کار قرار دهند. فروش سهام به بانک‌های خارجی، فروش اوراق قرضه بین‌المللی و تسهیل نقل و انتقال ارز همچنین آن دسته از بانک‌ها و موسسات مالی‌ که از فهرست تحریم‌ها خارج می‌شوند می‌توانند برای فروش و واگذاری سهام خود به موسسات مالی و بانک‌های خارجی با توجه به قوانین داخلی، نقل و انتقال ارز به داخل و خارج کشور یا به حساب خود بانک یا برای مشتریان بانک خود بدون نیاز به کسب مجوز فعالیت کنند. 

از دیگر دستاوردهای لغو تحریم‌ها برای بخش مالی و بانکی امکان خریدوفروش اوراق قرضه بین‌المللی یا سایر اوراق تجاری بین‌المللی به حساب خود یا به حساب مشتریان بانک‌ها، دریافت وام‌ها و تسهیلات اعتباری خارجی، انجام سایر عملیات مالی و بانکی و عملیات مرتبط بانکی با هر یک ازاین موارد با بانک‌ها و موسسات مالی خواهد بود. اما واضح است که برای کاربردی شدن تمامی نتایج رفع تحریم‌ها اقدام جدی بانک‌ها برای به‌روز‌رسانی امکانات و فعالیت‌های خود مورد توجه خواهد بود. به‌طوری که برخی کارشناسان با وجود اینکه معتقدند با توجه به سابقه طولانی و پیشرفته بانک‌های کشور در روابط بین‌الملل، دارای تجارب، ساختار و سازمان مناسبی برای فعالیت و همکاری بین‌المللی هستند اما باید دانش، ساختار و نیروی انسانی خود را بیش از پیش تجهیز کرده تا بتوانند با احیای روابط کارگزاری خود سرمایه و منابع خارجی را جهت تامین مالی پروژه‌های جدید و بخش‌های بازرگانی و تجاری آماده کنند.