معاینه های پزشکی و نقش آن در مدیریت منابع انسانی

سلامت جسمی و روحی کارکنان که سرمایه های سازمان محسوب می شوند از جمله موارد مهم در افزایش بهره وری و تعهد به سازمان می تواند باشد. در واقع توجه به سلامت کارکنان هم می تواند بر عملکرد آنان تاثیر بگذارد و هم وقتی متوجه اهمیت آن از منظر مدیران شوند، تعهد به سازمان و کاهش تمایل به ترک شغل افزایش می یابد.

مدیران محترم منابع انسانی از دو جهت کلیدی باید به سلامت روحی و جسمی کارکنان توجه کنند:

1- سلامت از منظر توانایی انجام کارهای محوله

داوطلبان استخدامی و کارکنان سازمان باید توانایی انجام کارها و مسئولیت های محوله از نظر جسمی و روحی را داشته باشند. همه مشاغل به فراخور زمان نیاز به توانمندی هایی دارند که باید شاغل از عهده آنها برآید. به طور مثال یک راننده باید توانایی استفاده از دست ها و پاهای خود را با سرعت قابل پذیرش داشته باشد تا بتواند به درستی وظایف رانندگی خود را انجام دهد یا به طور مثال اپراتور اطلاعات یا ارتباط با مشتری باید تحمل و شکیبایی لازم در برخورد با سوالات پرتعداد و گاه بی ارتباط مشتریان و ارباب رجوع را داشته باشد.

2- سلامت از منظر عدم انتقال بیماری ها از مشاغل قبلی

مشاغل می توانند موجب ایجاد عوارض جسمی و روحی روی کارکنان شوند. به طور مثال تایپیست ها ممکن است دچار افتادگی شانه یا سندروم تونل کارپ شوند. حال در نظر داشته باشید که استخدام چنین فردی در محیط جدید، همراه آوردن آن بیماری ها به محیط جدید است. اگرچه این مشکلات مسری نیست و نمی تواند موجب انتشار بیماری در بین سایر کارکنان شود، اما شما عملا از فردی استفاده می کنید که بخشی از زمان روزانه یا ماهانه خود را به دلیل همراه داشتن بیماری های قدیمی، بهره وری نداشته یا باید با استفاده از مرخصی، به فرآیند درمان بپردازد. در مواردی جدی تر، بیماری ها می توانند موجب عواقب حقوقی یا کیفری برای مدیر در کارگاه شود.

توجه به معاینات پزشکی

توصیه اکید نگارنده به مدیران محترم منابع انسانی و سرپرستان کارگاه ها، استفاده از ویزیت های پزشکی طب کار و انجام معاینات تخصصی پیش از استخدام است. شاید به ظاهر، همه مشاغل نیازی به معاینات پزشکی استخدامی نداشته باشند اما با دقت به موارد زیر می توان به اهمیت موضوع پی برد:

1-داوطلب استخدام برای شغل رانندگی را در نظر بگیرید. او باید از انواع سلامت جسمی برای رانندگی برخوردار باشد. به طور مثال اگر این داوطلب دارای کوررنگی قرمز باشد، نمی تواند رنگ چراغ قرمز ترمز ماشین جلویی را ببیند. اگر این رویداد در اتوبان و با سرعت 120 کیلومتر در ساعت رخ دهد و ماشین جلویی ترمز کند و راننده شما نتواند به موقع چراغ ترمز را ببیند یا درک کند، نتیجه آن قابل پیش بینی است!

همین رویدادها را می توان  در مورد «زمان عکس العمل»، زاویه گردش چشم و گردن به طرفین و موارد دیگری از این دست تعمیم داد.

2- داوطلب استخدام برای شغل اپراتور جرثقیل (کرین) را در نظر بگیرید. چشم های وی باید توان تشخیص عمق میدان را داشته باشد، در غیر  این صورت هنگام تخلیه بار، به  جای قرار گرفتن بار در نقطه مورد نظر، کافی است بار تنها چند سانتیمتر چپ یا راست قرار بگیرد که یقینا می تواند آثار وحشتناکی به همراه داشته باشد یا حتی به جای قرار گرفتن روی نقطه مورد نظر، روی سر عابران یا ناظران بیفتد.

3- داوطلب استخدام شغل نصاب تجهیزات در نقاط مرتفع را در نظر بگیرید. این فرد حتما از نظر ابتلا به بیماری های خاص مانند ابتلا به سرع باید مورد ارزیابی قرار بگیرد، چراکه اگر هنگام بالا رفتن از نردبان جهت انجام فعالیت های شغلی دچار حمله سرع شود، نتیجه آن قابل پیش بینی است.

4- شاغلی را که قبلا در کارگاه آلوده به سرب شاغل بوده در نظر بگیرید. مجاورت با سرب، باعث می شود سرب وارد خون وی شده و جذب استخوان او شود. در چنین شرایطی هیچ نشانه ظاهری از وجود آلودگی سربی در فرد نمی توان مشاهده کرد.

حال تصور کنید که نامبرده در کارگاه شما دچار شکستگی استخوان شود و به همین دلیل، سرب موجود در استخوان وی آزاد شده و موجب افزایش غلظت سرب خون و در نتیجه مسمومیت ناشی از سرب که می تواند منجر به مرگ گردد، شود. در چنین شرایطی، خانواده متوفی می توانند نسبت به کارفرما و حادثه حین کار اعلام شکایت کنند. در موارد فوق و موارد مشابه، آثار رویدادهای احتمالی برای کارفرما و شرکت و تبعات حقوقی و مالی آن را در نظر داشته باشید تا به اهمیت معاینات پزشکی پی برده شود.

در مورد مثال چهارم ذکر این نکته ضروری است که وجود مستندات معاینات پزشکی پیش از استخدام و وجود گواهی سلامت (یا حامل سرب بودن شاغل و عدم سلامت کامل متقاضی کار) می تواند برای شرکت اثر گذار باشد.

از این رو توصیه می شود که علاوه بر تامین مستندات سلامت پزشکی کارکنان هنگام استخدام، گواهی سلامت در هنگام ترک شغل و خاتمه همکاری با شرکت نیز به عنوان یکی از مستندات تسویه حساب پایان خدمت تهیه شود تا از مشکلات احتمالی آتی مبرا باشید.

استاد دانشگاه و عضو انجمن مشاوران مدیریت ایران