64 درصد نیروهای آماده کار بیکارند

یافته‌های طرح آمار‌گیری نیروی کار سه ماهه دوم سال، در حالی از سوی مرکز آمار ایران منتشر شد که تقریبا هم‌سو با آمار‌های رشد اقتصادی، روندها رو به بهبود بیان می‌شود. در این گزارش نرخ بیکاری جمعیت 10ساله و بیشتر با کاهش9/0 نسبت به تابستان 92 رقم 5/9 درصد را نشان می‌دهد. نرخ بیکاری جمعیت 15 ساله و بیشتر نیز با کاهش 8/0 درصدی همان رقم را ثبت کرده، این در حالی است که هر دوی این ارقام در مقایسه با آمار‌های بیکاری بهار 93 کاهشی معادل 2/1 درصدی داشته است.

نکته جالب توجه درباره نرخ بیکاری به تفکیک جنسیت است که اوضاع اشتغال مردان با نرخ بیکاری 9/7 درصدی نسبت به زنان وضعیت بهتری دارد. نرخ بیکاری جمعیت 15 ساله و بیشتر برای زنان 1/18 در صد است که در مقایسه با تابستان 93 کاهش1/3 درصدی را تجربه کرده است. این رقم به ظاهر نشان‌دهنده بهبود وضعیت اشتغال زنان طی یک سال گذشته بوده است. 

کاهش بیشتر نرخ بیکاری در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی باعث شده تا نرخ بیکاری در نقاط شهری برای جمعیت 15 ساله و بیشتر از رقم 12درصد در تابستان 92 به رقمی معادل 5/10 درصد برسد و در نقاط روستایی این رقم  از 8/7 درصد تابستان 92 به 7 درصد رسیده است. 

سهم جمعیت در سن کار از تولید و اشتغال 

نکته قابل تامل در آمار‌های اشتغال و بیکاری درباره نرخ مشارکت اقتصادی است، نرخ مشارکت اقتصادی 15 ساله و بیشتر که از تقسیم جمعیت فعال 15 ساله و بیشتر به جمعیت 15ساله و بیشتر ضربدر 100 حاصل می‌شود، معادل2/37 درصد است که کاهش1/2 را نسبت به تابستان 92 تجربه کرده است. این عدد از این جهت حائز اهمیت است که با توجه به روند کاهشی در نرخ رشد جمعیت تغییرات جمعیت فعال سهم بیشتری را به نفع نرخ بیکاری در این کاهش داشته است. از سوی دیگر، جمعت فعال به‌عنوان مخرج کسر در محاسبه نرخ بیکاری یک مولفه مهم در کاهش نرخ بیکاری در سال‌های اخیر بوده است.

نکته دیگر درباره نرخ مشارکت اقتصادی جمعیت 15 ساله و بیشتر کاهش 1/2 درصدی در نقاط شهری  و 9/1 درصدی در نقاط روستایی است که بیانگر کاهش جمعیت فعال یا کاهش مشارکت جمعیت 15 ساله و بیشتر در فرآیند تولید کالا و خدمات در کشور است.

نکته دیگر درباره آمار‌های ارائه شده در این گزارش نسبت پایین اشتغال است، این شاخص نشان می‌دهد که چند در صد از جمعیت واقع در سن کار شاغل هستند نتایج به‌دست آمده از این برآورد نشان می‌دهد که نسبت اشتغال جمعیت 15 ساله و بیشتر معادل 7/36 درصد بوده که به نسبت آمار‌های جهانی در سطح پایینی قرار دارد. نکته جالب توجه اینکه این نسبت در زنان 15 ساله و بیشتر معادل 4/10 و برای مردان 4/63 درصد بوده است. پایین بودن این نسبت در زنان نشان‌دهنده این است که تنها 4/10 درصد از جمعیت زنان واقع در سن کار شاغل هستند که به معنای هدر رفت یک پتانسیل بزرگ در تولید کشور است.

از سوی دیگر، حدود 90 در صد باقیمانده از جمعیت در سن کار زنان یا بیکار‌ند یا طبق معیار‌های آماری مرکز آمار جزو جمعیت فعال به شمار نمی‌آیند. در واقع این 90 درصد در تولید و اشتغال کشور سهمی ندارند. درباره آمار‌های مربوط به مردان هم می‌توان گفت نسبت اشتغال 7/36 درصدی نشان از آن دارد که حدود63 درصد باقیمانده از جمعیت واقع در سن کار شاغل نیستند که به همان ترتیب می‌توان گفت، این افراد یا بیکار هستند یا جزو متقاضیان کار به شمار نمی‌آیند. به نظر می‌رسد، این ارقام تصویر بهتری از فضای اشتغال را در کشور منعکس کند. اینکه نرخ بیکاری چقدر باشد واقعا مهم است، ولی به هر حال هدررفت منابع انسانی که می‌توانند در تولید و رشد اقتصادی کشور موثر باشند، نکته‌ای است که باید توجه بیشتری به آن شود.

بیشترین نرخ بیکاری در جمعیت جوان است 

بررسی‌های وضعیت شغلی در بخش‌های عمده اقتصادی نشانگر آن است که شاغلان بخش خدمات با 4/47 درصد بیشترین سهم را در اشتغال جمعیت فعال دارند. سهم 2/53 درصدی زنان در مقایسه با سهم 5/46 درصدی اشتغال زنان در این بخش به کل شاغلان زن و مرد بیانگر این است که اشتغال زنان در بخش خدماتی نسبت به سایر بخش‌ها 7/6 درصد بیشتر از مردان است. کمترین سهم اشتغال در بخش کشاورزی است که رقمی معادل 19 در صد بوده است. در این میان سهم 5/35 درصدی اشتغال مردان در صنعت در مقایسه با سهم 9/21 درصدی زنان در این بخش به معنای وضعیت به نسبت بهتر اشتغال مردان در بخش صنعت است. از سوی دیگر، 1/83 درصد از جمعیت 10‌ساله و بیشتر در بخش دولتی و بقیه در بخش خصوصی مشغول به کارند.

آمار‌های نرخ اشتغال ناقص در این گزارش حاکی از آن است که 8/7 درصد از جمعیت 10 ساله و بیشتر دارای اشتغال ناقص‌اند. یعنی این درصد از شاغلان کمتر از 44 ساعت در هفته کار می‌کنند. در این گزارش بیشترین نرخ مشارکت اقتصادی با 3/42 مربوط به استان اردبیل است. استان سیستان و بلوچستان نیز کمترین نرخ مشارکت را با 6/28 درصد در اختیار دارد.

همچنین آمار‌های بیکاری و اشتغال به تفکیک گروه‌های سنی حاکی از آن است که نرخ مشارکت اقتصادی در گروه سنی 20 تا 24 سال و 25 تا 29 سال به ترتیب 3/35 و 1/52 درصد است. این افراد که عمدتا از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و جزو افراد در سن ازدواج قرار دارند با نرخ بیکاری 3/25 و2/18 بیشترین نرخ بیکاری را در میان گروه‌های سنی به خود اختصاص داده‌اند. به عبارتی مسئله بیکاری در بین جمعیت جوان و به‌ویژه در جمعیت 20 تا 29سال همچنان حل نشده باقی‌مانده و مشکل اصلی اشتغال در کشور به شمار می‌آید و باید در اولویت‌های کاری و برنامه ریزی‌های کلان اقتصادی قرار گیرد. همه این آمار‌ها و آمار‌های رشد اقتصادی در حالی منتشر می‌شود که همچنان در فضای عمومی جامعه رد پایی از بهبود در وضعیت اشتغال و نشانه‌های رونق اقتصادی دیده نمی‌شود.