اگرچه برای مالیات ندادن یا ایجاد پناهگاه مالیاتی راههای قانونی وجود دارد اما بخش بزرگی از آنچه امروز در این زمینه در دنیا رخ میدهد، پنهانکاری درباره صاحبان واقعی پولها و منبع بهدستآمدن آن و نیز طفره رفتن از پرداخت مالیات است. روش طفرهرفتن از پرداخت مالیات برای یک تاجر ثروتمند در آلمان، یک فروشنده بینالمللی مواد مخدر یا یک حکومت فاسد همگی تقریبا مشابه است. شرکت Mossack Fonseca که حالا 11 میلیون سند از همکاریاش با رهبران جهان برای عدمپرداخت مالیات به بیرون درز کرده، خود را در این ماجرا بیگناه میداند. بهگفته مدیران Mossack Fonseca، این شرکت همواره مطابق با پروتکلهای بینالمللی عمل کرده تا اطمینان یابد که شرکتهای همکارش دست به فرار مالیاتی، پولشویی، امور مالی تروریستی یا سایر مقاصد غیرقانونی نمیزنند.
شرکتهای اصلی
شرکتهای اصلی (Shell) چهره خوبی بهعنوان یک کسبوکار مشروع از خود نشان میدهند. اما این تنها ظاهر ماجرا است. موضوع چیزی جز مدیریت پولهای درون این شرکت نیست، آنهم درحالیکه درباره صاحبان اصلی پولها پنهانکاری میشود. این مدیریت با کمک وکلا، حسابداران حتی آبدارچیها انجام شده که کمترین دخالت را در اسناد و مدارک داشتند اما اجازه میدادند که نامشان در بالای نامهها نوشته شود. وقتی مقامات تلاش میکنند تا به اسم و رسم واقعی صاحبان یا کنترلکنندگان پولها پیببرند، به آنها گفته میشد که اوضاع تحت کنترل است اما این فقط ظاهر ماجرا است.
چون آنها از کس دیگری پول میگیرند بهسادگی میتوانند پولهایشان را از مقامات یا در برخی موارد حتی از همسر سابقشان هم پنهان میکنند. شرکت اصلی را میتوان شرکت «صندوق نامه» هم نامید چون تنها از این شرکت یک آدرس هست که میشود اسناد را برایش پست کرد.
مرکز مالی برونمرزی
اگر شما صاحب شرکت اصلی باشید، نیازی نیست که شرکتتان حتما در لندن یا پاریس باشد که مقامات، اگر واقعا بخواهند، بتوانند به هویت واقعی صاحبان اصلی شرکت پی ببرند. برای این کار تنها به یک «مرکز مالی برونمرزی» یا چیزی که اغلب از آن بهعنوان پناهگاه مالیاتی یاد میشود، نیاز دارید. این پناهگاهها معمولا در کشورهای جزیرهای کوچک ایجاد میشوند که نام چندان مطرحی ندارند، امنیت انجام امور بانکی درآنها بالا است و مالیات مبادلات مالی در آنها یا پرداخت نمیشود یا مبلغش بسیار کم است.
از این دست کشورها یا مقامات در سراسر جهان زیاد پیدا میشود، از جزایر بریتیش ویرجین گرفته تا ماکائو، باهاماس و پاناما. در چنین کشورهای کوچکی بسیاری از این نوع خدمات مالی کاملا قانونی است.امنیت بالا همچنین عامل مهمی برای ترغیب فراریهای از مالیات و کلاهبرداران در سراسر جهان به حضور در این کشورهای جزیرهای کوچک است، بهویژه اگر قانونگذاران در کار خود ضعف داشته باشند یا چشمهایشان را بهروی بیقانونی ببندند.
سهام و اوراق قرضه در وجه حامل
برای اینکه ناشناس بودن در سطح بسیار بالایی باشد و بنابراین بتوان مقادیر بسیار زیادی از پولها را بهسادگی جابهجا کرد، استفاده از سهام و اوراق قرضه در وجه حامل راهکار بسیار مناسبی است. وقتی یک اسکناس 5 پوندی در جیب شماست یعنی خودتان صاحب آن هستید. وقتی صاحب پول باشید یعنی میتوانید هرطور دوست داشتید آن را خرج کنید. سهام و اوراق قرضه در وجه حامل دقیقا مثل همان اسکناس داخل جیب عمل میکنند.هرکسی که این اوراق یا سهام را در جیب، کیف یا گاوصندوق خود داشته باشد، صاحب آن است. اما ارزش این اوراق و سهام 5 پوند نیست.
اوراق قرضه در وجه حامل معمولا حول و حوش 10 هزار پوند است. اگر بخواهید مقدار زیادی پول را جابهجا کنید باید بسیار ماهر و اگر بخواهید مالکیت آن را انکار کنید باید بسیار دقیق باشید، اما اگر سهامی در دفتر یک وکیل در پاناما باشد، چه کسی میفهمد که صاحب آن سهام کیست یا اصلا خود سهام وجود خارجی دارد یا خیر؟ این امر کمک میکند که دریابید چرا دولت آمریکا فروش اوراق قرضه در وجه حامل را در سال 1982 متوقف کرد چون فروششان تنها به سود کلاهبرداران بود.
پولشویی
پولشویی بهمعنای حذف پول «تمیز» است، بهطوریکه فرد بتواند بدون اینکه کسی شک کند از آن پول استفاده کند. یک فروشنده مواد مخدر، کلاهبردار یا اصلا مقام فاسد سیاسی را درنظر بگیرید. چنین افرادی نمیتوانند پولهای کلانشان را بدون پنهان کردن، بهسادگی از تیررس نگاهها درامان بدارند، پس نیاز به قانونی شدن دارند. راه قانونی شدن پولهای کثیف، انتقالشان به مرکز مالی برونمرزی یا همان ایجاد پناهگاه مالی یا تبدیلشان به اوراق قرضه در وجه حامل است. این پولها را همچنین میتوان برای خرید یک مکان امن در لندن یا جنوب فرانسه صرف کرد.
تحریم و دور زدن تحریم
تحریم یکی از روشهای کشورهای قدرتمند برای محدود کردن سایر کشورها است. روشی که از تحریم دولتها و نهادهای دولتی تا شرکتهای خصوصی و افراد را شامل میشود. اما دشوارتر از تحریم برای هر دولت پولی است که از راه دور زدن تحریمها تولید میشود. ایجاد حسابهای بانکی مخفی برای شکنجهگران و قاتلان زنجیرهای، تامین سلاح برای یک یا حتی دو طرف یک جنگ داخلی و... از جمله تبعات تحریمها است. سود این کارها بسیار زیاد است و حسابهای بانکی مخفی متعدد و شرکتهای اصلی که کارکنانشان چشمشان را روی همه چیز میبندند نقشی تعیینکننده در تولید پول ناشی از تحریم دارند.