پرداخت الکترونیک؛ چشم‌انتظار بانک مرکزی

الکترونیکی شدن خدمات پولی و بانکی طی سال‌های گذشته با شعارها و حرف‌های ضدونقیض فراوانی روبه‌رو بوده که متأسفانه کمتر به واقعیت نزدیک شده است. درحالی‌که بحث بر سر عملکرد خدماتی مانند کدهای USSD و برخی روش‌های دیگر پرداخت در کشور با مشکلاتی دست‌وپنجه نرم می‌کند فناوری‌هایی مثل پرداخت از طریق فناوری pay یا دیگر روش‌های نوین پرداختی به سرعت در حال فراگیر شدن در جهان هستند. کیف پول الکترونیکی یکی از مجموعه خدماتی است که طی سال‌های گذشته کم‌وبیش در کشور ما فعالیت داشته و اگرچه شرکت‌های فعال در این زمینه معتقدند که استقبال خوبی از این خدمات شده است اما گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد مردم اطلاع چندانی درباره این خدمات ندارند چه برسد به اینکه از آن استفاده کنند!

حسام مقصودلو، مدیرعامل شرکت اتیک درباره نافرجام ماندن ارائه خدمات کیف پول الکترونیکی به «فرصت امروز» گفت: هنوز بانک مرکزی به‌طور جدی به این حوزه وارد نشده و دولت و بانک مرکزی باید به‌عنوان یک نهاد بالادستی به‌صورت جد‌ی در حوزه سیاست‌گذاری ورود پیدا کنند.

وی در رابطه با مشکلات کیف پول الکترونیکی در ایران اظهار کرد: یکی از موانع پیشرفت طرح‌های ارائه شده در حوزه پرداخت الکترونیکی، شفاف نبودن نحوه درآمدزایی و بحث دریافت کارمزدها است که باید روشن شود. از طرف دیگر، فراگیر بودن استفاده از این ابزار اهمیت زیادی دارد. در واقع، باید زمینه‏ای فراهم کرد که امکان استفاده از کیف پول الکترونیکی علاوه بر حوزه حمل‏ونقل عمومی در سایر حوزه‏های پرداخت خرد همچون پرداخت هزینه تاکسی، پارکینگ، خرید نان، خدمات دفاتر پیشخوان دولت و دیگر صنوف این‌چنینی نیز ایجاد شود.

به گفته وی، انتظار از شهروندان برای پذیرش و استقبال از کیف پول الکترونیکی با اتکای صرف به حمل‏ونقل عمومی، انتظاری واهی و نابجا خواهد بود. مقصودلو با بیان اینکه در حال حاضر تعداد تراکنش‌های خرد افزایش یافته، گفت: حجم تراکنش‌های پرداخت خرد در کشور بسیار بالا است و به هیچ‌وجه با حجم پرداخت‌های کلان قابل مقایسه نیست. به همین دلیل به زیرساخت پیچیده‌تر و سنگین‌تری نیاز دارد. این کارشناس به نقش مهم بانک‌ها در ارائه خدمات پرداخت اشاره کرد و گفت: در حال حاضر شهرداری‌ها سهم زیادی از اجرایی شدن کیف پول الکترونیکی دارند اما در صورت ورود بانک مرکزی به این جریان، شاهد تحول چشمگیری در استفاده از این ابزار خواهیم بود.

به گفته وی، اغلب مردم در حال حاضر بیش از یک کارت بانکی دارند و همین موضوع در بسیاری از مواقع باعث سردرگمی آنها می‌شود. تحت چنین شرایطی، اضافه شدن یک کارت جدید و مجزا تحت عنوان کیف پول الکترونیکی به پیچیده‌تر شدن وضعیت می‌انجامد. این در حالی است که ادغام کارت‌های بانکی با کیف پول الکترونیکی، ضمن کمک به کاهش تعدد کارت‏های بانکی، عملا به سبب حضور و پشتیبانی بانک‏، کمک گسترده‏ای به ترویج مفهوم پرداخت خرد الکترونیکی خواهد کرد.

مقصودلو افزود: افزایش ضریب نفوذ ابزارهای هوشمندی همچون تلفن‌های همراه و تبلت در زندگی روزمره شاید بتواند استفاده از کارت‌های هوشمند را به حداقل برساند. بنابراین به نظر می‌آید تغییر تکنولوژیک اپراتورها و پر رنگ‌تر شدن نقش آنها در ایجاد زیرساخت مناسب، از راه‌هایی است که ضرورت صدور کارت‌های هوشمند را برای کاربردی کردن کیف پول الکترونیکی کاهش می‌دهد.

فرهنگ‌سازی؛ نقطه ضعف بانکداری الکترونیکی

به گفته کارشناسان، اطلاع‌رسانی و بالا بردن سطح فرهنگ استفاده از خدمات بانکداری الکترونیک یکی دیگر از بخش‌های مهم ارائه انواع خدمات پرداخت است که باید جدی گرفته شود. مرتضی فرکی، کارشناس بانکداری دراین‌باره به «فرصت امروز» گفت: در بحث اطلاع‌رسانی کمی ضعیف عمل کرده‌ایم و به نظر من مردم هیچ‌گونه آشنایی با خدمات نوین پرداخت ندارند و نمی‌دانند چه خدمات نوینی در این حوزه عرضه می‌شود.

وی افزود: ما نباید چندان نگران این باشیم که مردم استفاده از این خدمات را یاد بگیرند چون ایرانی‌ها از هوش زیادی برخوردار هستند و استفاده از فناوری را خیلی سریع یاد می‌گیرند. ما باید به مردم آموزش دهیم که چه کارهایی را انجام دهند تا امنیت الکترونیکی آنها تأمین شود و به‌راحتی قربانی افراد سودجو نشوند. به گفته فرکی، هرچه مردم به استفاده از خدمات نوین بانکی تشویق شوند هزینه‌های کشور پایین‌تر می‌آید و از طرف دیگر افراد مناطق دور افتاده نیز بیشتر و راحت‌تر از خدمات بانکی استفاده می‌کنند که این باعث می‌شود مردم کمتر به شعب بانک‌ها مراجعه کنند.

این کارشناس در پاسخ به این سوال که چگونه می‌توان سطح اطلاع‌رسانی را افزایش داد؟ گفت: تبلیغات در رسانه‌ها مهم‌ترین عامل بالا بردن سطح اطلاعات جامعه است که متأسفانه موفقیت چشمگیری تا به حال در این زمینه نداشته‌ایم. وی به فعالیت بخش‌خصوصی در حوزه ارائه خدمات بانکداری الکترونیکی اشاره کرد و گفت: خدمات بانکداری مانند کیف پول الکترونیکی در کشور ما در انحصار بانک‌ها و اپراتورهای تلفن همراه قرار دارد و این باعث می‌شود تا این موضوع چندان جدی گرفته نشود.

فرکی اظهار کرد: اگر بتوانیم سرمایه‌گذاران و شرکت‌های خصوصی و مستقل از بانک‌ها را تشویق به ارائه خدمات بانکداری الکترونیک کنیم مطمئناً به سرعت در این زمینه رشد خواهیم کرد و همین موضوع باعث می‌شود بازار رقابتی ایجاد شده و هریک از این شرکت‌های خصوصی تبلیغات زیادی را انجام دهند که خودبه‌خود به رشد فرهنگ استفاده از انواع خدمات بانکداری الکترونیکی منجر خواهد شد.