پاساژ مشهوری که نام ندارد

میدان بهارستان نه تنها به واسطه مجلس و چندین وزارتخانه یکی از سیاسی‌ترین میدان‌های تهران به شمار می‌رود بلکه از جمله میدان‌های فرهنگی و اقتصادی این کلانشهر هم محسوب می‌شود‌. فرهنگی از آن جهت که کتابخانه مجلس از جمله مراکز غنی کتاب به شمار می‌رود و مدرسه عالی شهید مطهری هم در این میدان واقع شده‌اند‌. اما به لحاظ اقتصادی مراکز بورس متعددی در این میدان به چشم می‌خورد‌. از بورس انواع آلبوم و کارت دعوت گرفته تا قلم و کاغذ و سررسید‌. از دیگر دلایلی که می‌توان بهارستان را میدانی اقتصادی با مشتریان خاص نامید، وجود چند مرکز خرید کیف و کفش و پوشاک است‌. این بازارها و راسته‌های قدیمی‌شان به دلایلی که در ادامه می‌خوانید، هنوز هم برای مشتریان خود جذابیت‌های لازم را دارند‌. یکی از این بازارهای قدیمی، پاساژ بهارستان است‌. پاساژی که درست روبه‌روی قسمت مرکزی میدان واقع شده و از جمله شلوغ‌ترین مراکز خرید تهران به شمار می‌رود‌. 

قیمت قبل از سلیقه حرکت می‌کند

امروزه بسیاری از کارشناسان معتقدند که ظاهر پاساژ و ویترین‌های خوش آب و رنگ تاثیر زیادی در جذب مشتری دارد‌. البته به نظر می‌رسد که این نظریه بیشتر مربوط به مکان‌هایی است که سلیقه جلوتر از وسع مالی حرکت می‌کند‌. مثال نقض این نظریه هم پاساژها و مراکز خرید بسیار پرطرفداری است که بعضی از آنها چنانچه در ادامه گزارش می‌خوانیم، حتی تابلویی روی سردر ورودی آنها نصب نشده است‌، اما مشتریان‌شان هر روز بیشتر از دیروز است و اینجاست که تنها حجم جیب آدم‌هاست که تعیین می‌کند از کجا باید خرید کنند و نه ویترین‌های خوش رنگ و لعاب‌. در پاساژ بهارستان مورد نظر این گزارش هم آنچه هنوز مشتریان را سمت خود جذب می‌کند، تناسب قیمت بسیاری از اجناس با جیب ساکنان آن منطقه است‌. اجناسی که طرح‌هایی از برندهای برتر دنیا را بر خود دارند هر چند با کیلومترها فاصله به لحاظ جنس و کیفیت و البته قیمت‌. 

موجب شگفتی است که از بین چندین فروشگاه و مغازه به زحمت این پاساژ را می‌توان پیدا کرد‌. نه تابلویی دارد و نه لوگویی که با چراغ‌های خوانایش مشتری را جلب کند‌. پیدا کردنش یک حس غریزی و آشنا لازم دارد‌. وارد پاساژ که می‌شوی بیش از هر چیزی کیف و کفش است که به چشم می‌آید‌. قیمت‌های متعددی روی شیشه‌های فروشگاه‌ها حک شده و زن و مرد و کودک و جوان هم پشت ویترین‌ها ایستاده‌اند و با چشمانی درشت شده قیمت اجناس را می‌خوانند‌. با اینکه راه زیادی تا پایان زمستان باقی مانده، اما همه فروشگاه‌ها تخفیف‌های زمستانی خود را آغاز کرده‌اند و همین موضوع موجب شده تا هر لحظه بر تعداد مشتریان افزوده شود‌. 

تولیدی خرده‌فروش 

طبقه یک و دو به تولیدی‌های پوشاک اختصاص دارند‌. در این تولیدی‌ها انواع پوشاک خانگی با قیمت مناسب تولید می‌شود که به دلیل خرابی بازار به خرده‌فروشی هم می‌پردازند‌. این جمله را یکی از فروشندگان می‌گوید و در حالی که سرش را تکان می‌دهد، اضافه می‌کند: اگر اوضاع اقتصادی مردم به این روز نیفتاده بود الان اینجا غلغله بود‌. وی در ادامه به این نکته اشاره می‌کند که وقتی تولیدی به خرده‌فروشی روی بیاورد یعنی اوضاع بازار خیلی‌خرابه..‌. همین چند جمله کافی است تا کلهم اجمعین وضع بازار به اصطلاح دستم بیاید که البته دیدن سقف به هم ریخته این پاساژ فرآیند شناخت من را کامل کرد‌. گرد‌و‌غباری به جا مانده از سالیان بسیار دور بر آن نشسته و بیم فروریختنش بیش از ماندگاری‌اش به نظر می‌رسد‌. فروشنده‌ها گلایه‌کنان از بنای قدیمی و مستهلک شده خواهان رسیدگی بیشتری هستند‌. 

 بهارستان و دیگران 

بهارستان و پاساژ قدیمی‌اش بورس کیف و کفش است‌. کیف و کفش‌هایی که بوی فیک بودن‌شان از دوردست‌ها شنیده می‌شود‌. اما فیک پوشی هم جزئی از بازار است و گاه چاره‌ای از آن نیست‌. اما کمی پایین‌تر از بهارستان مرکز کیف و کفش سپه سالار واقع شده است‌؛ جایی که اجناس به اصطلاح چندین لِوِل با پاساژ بهارستان اختلاف کیفیت و البته قیمت دارند‌. به ویترین فروشگاه‌های سپه سالار که نگاه می‌کنید همان اجناس بهارستان را می‌بینید اما ریزه کاری‌های زیادی وجود دارد که قیمت‌ها را چند 10هزار تومان بالاتر می‌برد‌. چرم‌ها اغلب ایرانی است و کمتر چینی‌. 

کارهای دست‌دوز هم بین‌شان پیدا می‌شود‌. هر چند طرح‌ها معمولا یکی است اما دوخت و جنس یکی نیست‌. چشم نوازی ویترین‌های سپه سالار را هم در بهارستان نباید سراغ گرفت‌. بنابراین این دو بازار تا حدودی رقیب معمولا در کنار هم دیده می‌شوند‌. قیمت کیف‌های سپه‌سالار بین 50 تا 300هزار تومان و بوت‌هایش بین 120تا 250هزار تومان است‌. اما آنچه بهارستان را به یکی از شلوغ‌ترین و پرمشتری‌ترین پاساژهای پایتخت تبدیل کرده، قیمت پایین اجناسش است‌. کفش‌های 20 هزار تومانی هم در این پاساژ وجود دارد و شگفت‌تر اینکه با 15هزار تومان می‌توان در این پاساژ کیف خرید‌. 

نرخ اجاره‌بها

فروشگاه‌های این پاساژ به دلیل اینکه مالکیت آن در اختیار بنیاد مستضعفان است، همگی با سرقفلی رهن و اجاره می‌شوند‌. متراژ مغازه‌ها بین 14 تا 20متر است‌. برای اجاره فروشگاه‌های مثلا 14متری باید ماهانه تا دو میلیون و 300هزار تومان اجاره پرداخت کرد و 10 تا 50 میلیون تومان هم هزینه رهن است‌. مغازه‌های بزرگ‌تر اجاره‌شان به‌صورت سالانه دریافت می‌شود که معمولا حدود 75میلیون تومان برای هر مغازه است و باید یک‌جا و در ابتدای هر سال پرداخت شود‌. بهارستان 250 واحد دارد و حدود 52 واحد آن در طبقه زیر همکف واقع شده‌اند‌. 

یکی از مشکلات اصلی فروشگاه‌های طبقه زیرهمکف وجود شیشه‌های مربوط به طبقه همکف است که به اصطلاح دید زیرهمکف را کور کرده و موجب شده که پاخور آن کم شود تا جایی که بسیاری از مشتریان جدید این پاساژ نمی‌دانند طبقه زیرهمکفی هم وجود دارد و بورس شلوار و چادر است‌. تاکنون هم اعتراض این فروشندگان به جایی نرسیده است.

مسیر دسترسی

یکی از مسائلی که در مورد مراکز خرید اهمیت زیادی دارد، مسیرهای دسترسی آن مرکز خرید است. درواقع این امر از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا سهولت دسترسی به مراکز خرید تاثیری مستقیم بر میزان خریدوفروش آنها دارد. هرچه دسترسی به مراکز خرید سریع‌تر، آسان‌تر و ارزان‌تر باشد، مشتریان بیشتری برای خرید ازآن تمایل نشان می‌دهند. زیرا معمولا مشتریان ترجیح می‌دهند هزینه‌های خود را با استفاده از مسیرهای عمومی کاهش دهند. به‌ویژه این مسئله در مورد پاساژ بهارستان کاملا صدق می‌کند. زیرا طیف مشتریانی که از این پاساژ خرید می‌کنند به لحاظ مالی جزو اقشار کم‌درآمد یا با درآمد متوسط محسوب می‌شوند. بنابراین استفاده از خطوط نقلیه عمومی مانند اتوبوس و مترو امکان مناسبی برای این منظور به شمار می‌روند. 

در ارتباط با پاساژ بهارستان می‌توان گفت که به‌اصطلاح شانس با مشتریان و البته فروشنده‌ها و صاحبان مغازه‌ها یار بوده است که هم خطوط بی‌آرتی و هم مترو از میدان بهارستان عبور می‌کند. بنابراین برای رسیدن به پاساژ مورد نظر می‌توانید از خط اتوبوسرانی استفاده کنید. این مسیر برای کسانی مناسب است که ساکنان مناطقی چون میدان جمهوری و خیابان نواب صفوی هستند. اگر از سایر مناطق تهران قرار است به این پاساژ سر بزنید باید از مترو استفاده کنید. میدان امام خمینی محل عوض کردن خط متروی شماست و از آنجا به‌راحتی به بهارستان دسترسی خواهید داشت.