واردات خودرو در جاده شفافیت

قیمت خودروهای وارداتی از امروز طبق دستورالعمل ابلاغی سازمــان حمـایت از حقوق مصــرف‌کنندگــان مشخـص می‌شود و شکلی ضابطه‌مند به خود می‌گیرد. مجتبی خسروتاج، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت هفته گذشته اعلام کرد که قیمت خودروهای وارداتی از اول اسفند ماه طبق دستورالعمل سازمان حمایت که در 14 ماده توسط این سازمان ابلاغ شد، محاسبه خواهد شد. نخستین‌بار صحبت از ضابطه‌مند کردن قیمت خودروهای وارداتی از زبان نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت بیان شد. نعمت‌زاده در همین راستا از محدود کردن واردات خودرو به نمایندگی‌های مجاز در کشور خبر داده بود تا از این طریق هم واردات خودرو و هم قیمت‌گذاری آن ضابطه‌مند شود.

البته شورای رقابت محدود کردن واردات خودرو به 35 نمایندگی مجاز را اقدامی انحصاری دانسته و با آن مخالفت کرده بود. اما وزارت صنعت با همان فرمان قانون‌مند کردن واردات خودرو جلو رفت و در نهایت دستورالعمل نحوه محاسبه قیمت خودروهای وارداتی را هفته گذشته ابلاغ کرد. حال این پرسش به وجود می‌آید که وزارت صنعت چگونه اقدام خود را توجیه کرده و آن را غیر‌انحصاری می‌خواند؟

قیمت‌گذاری شائبه انحصار را از بین می‌برد

خسروتاج در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «مکانیزم قیمت‌گذاری که سازمان حمایت اعلام کرده، اقدامی است در راستای برطرف کردن هرگونه شائبه‌ای درباره انحصاری بودن واردات خودرو. در گذشته ضوابطی برای واردات خودرو وجود نداشته اما امروز سازمان حمایت دستورالعملی را مشخص کرده که نگرانی انحصاری بودن را کاملا برطرف می‌کند.»

او مــی‌افــزایــد: «در ایــن دستورالعمل همه واردکنندگانی که می‌توانند خدمات پس از فروش ارائه دهند، همچنان می‌توانند به واردات ادامه دهند بنابراین ما فقط انحصار واردات را برای نمایندگی‌های رسمی نگذاشتیم و مابقی واردکنندگان هم می‌توانند با گرفتن مجوز نمایندگی و رعایت ضوابط مشخص شده به واردات ادامه دهند. بنابراین انحصاری در کار نیست.»

چارچوب قیمت گامی به نفع مشتری

دستورالعمل سازمان حمایت از امروز به‌صورت جدی عملیاتی می‌شود، دستورالعملی که بسیاری آن را در راستای حقوق مصرف‌کننده می‌دانند. اما آیا واقعا این دستورالعمل در راستای رعایت حقوق مصرف‌کنندگان است؟ صادق بشیری، معاون انجمن ملی حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در پاسخ به این پرسش بیان می‌کند: «هرچقدر قیمت‌گذاری شفاف‌تر بوده و دارای چارچوب باشد، تکلیف حقوق مصرف‌کننده روشن‌تر است. اگر صنعت خودرو انحصاری است مدل تعیین قیمت برای این محصولات قیمت تمام شده به علاوه هزینه‌های قانونی به علاوه سود می‌شود قیمت فروش اما در بازار رقابتی برعکس است یعنی ابتدا قیمت بازار مشخص می‌شود و تمرکز بر رضایت مشتری است متاسفانه در کشور ما چون فضای رقابتی در صنعت خودرو وجود ندارد به شیوه سنتی قیمت‌گذاری می‌شود.»

او با بیان اینکه اهتمام وزارت صنعت به قیمت‌گذاری خودروهای وارداتی قابل تحسین است، می‌گوید: «بحث قیمت‌گذاری خودروهای وارداتی بلاتکلیف بود و وزارت صنعت با تعیین این دستورالعمل مسئولیت قیمت‌گذاری این خودروها را تعیین کرد اما همه چیز بستگی به شیوه اجرا دارد، اجرای این دستورالعمل 14 ماده‌ای بسیار مهم است و اگر به درستی اجرا شود قطعا حقوق مشتری تضییع نخواهد شد.»

قیمت خودروهای وارداتی بالاتر می‌رود

نماد بارز حقوق مصرف‌کننده، قیمت خودروهای وارداتی است. بنابراین دستورالعمل ابلاغی از سوی سازمان حمایت زمانی می‌تواند به نفع مصرف‌کنندگان تمام شود که قیمت خودروهای وارداتی پایین‌تر بیاید، اما آیا چنین اتفاقی خواهد افتاد؟ سعید لیلاز، کارشناس صنعت خودرو در گفت و گو با «فرصت امروز» با رد دستورالعمل ابلاغی دولت می‌گوید: «هر کاری که دولت در آن دخالت کند افتضاح از آن بیرون خواهد آمد. من با سیاست‌های جاری دولتی در حوزه واردات خودرو و محدودکردن واردات خودرو و هرگونه دخالت دولت در این حوزه مخالفم، زیرا خودروهای وارداتی سبب شکست قیمت نمی‌شوند که دخالت دولت در آن توجیه داشته باشد، بنابراین این سیاست از صدر تا ذیلش غلط است.» 

او درباره آینده قیمت خودروهای وارداتی در بازار بیان می‌کند: «این سیاست حتما قیمت خودروهای وارداتی را بالا می‌برد و بازار سیاه درست می‌شود این کار دولت به نفع دلال‌هاست.»

چشم‌ها به اجرای دستورالعمل قیمت‌گذاری خودروهای وارداتی

از مدت‌های پیش فعالان صنعت خودرو نیز به اینکه چرا خودروهای تولید داخل قیمت‌گذاری می‌شوند اما خودروهای وارداتی و خارجی در چارچوب قیمت‌گذاری قرار نمی‌گیرند، اعتراض می‌کردند. همچنین فضای آشفته واردات خودرو که به هر فرد حقوقی و حقیقی اجازه واردات کالایی با بیش از 10 هزار قطعه که نیاز به خدمات پس از فروش دارد، می‌داد، سردرگمی و گاهی پایمال شدن حقوق مصرف‌کننده را در پی داشت. اما در مقابل نیز برخی از کارشناسان معتقد بودند که این ضابطه‌مندی ممکن است به انحصار بینجامد و در نهایت باز هم به ضرر مشتری تمام شود. کدام اعتقاد درست است؟

ساسان قربانی، دبیر انجمن قطعه سازان خودرو، درباره این پرسش به «فرصت امروز» می‌گوید: «اصولا درباره این دستورالعمل‌ها باید پس از اجرا اظهارنظر کرد زیرا شیوه اجرا و عملیاتی کردن برنامه‌ها بسیار مهم است. در هر صورت اگر این برنامه منجر به این شود که خودروهای وارداتی از کیفیت و خدمات بهتری برخوردار شوند، بسیار خوب است زیرا در سال‌جاری با توجه به اینکه واردات خودروها با حجم موتور بالای 2500 سی‌سی ممنوع شد، عمده خودروهایی که به کشور وارد شدند از کیفیت پایین برخوردار بودند همچنین بسیاری از این خودروها دارای خدمات پس از فروش نبوده و در نتیجه برای مصرف‌کننده گرفتاری ایجاد می‌کرد.»

او با بیان اینکه ساماندهی واردات کار درستی است اظهار می‌کند: «در همه جای دنیا برای واردات خودرو قوانینی در جهت حمایت از تولید داخلی و محیط‌زیست است، اساسا اعتقاد من این است که اگر در کشور ما یک دستورالعمل هوشمندانه‌ای برای ورود خودرو داشته باشیم همه جامعه از آن منتفع می‌شوند. امیدواریم این قوانین در اجرا هم موفق باشند.»

تلاش ما برای گفت‌وگو با برخی از واردکنندگان خودرو به نتیجه نرسید تا نظر آنها را نیز در این گزارش انعکاس دهیم، با دو نفر از مدیران نمایندگی‌های خودروهای وارداتی تماس گرفته شد اما آنها ترجیح دادند در این زمینه اظهارنظر نکنند. به هرحال از امروز دستورالعملی برای نخستین‌بار درباره خودروهای وارداتی شکل اجرایی به خود می‌گیرد که ارزیابی این دستورالعمل به زمان و نحوه اجرای آن نیاز دارد.