روزنامهها و نشریات کاغذی پس از دیجیتالی شدن زندگی انسانها در کل دنیا با یک خطر بزرگ مواجه هستند؛ خطر مرگ.
این خطر بزرگ اکنون بیش از هر زمان دیگری این ابزار اطلاعرسانی دیرپا را تهدید میکند. از سال 1950 تا 1999 درآمد روزنامهها 7درصد افزایش یافت، اما به محض ورود به هزاره سوم این سود کاهش زیادی را تجربه کرد. از آغاز سال 2000 تا پایان 2005 این رشد تنها 0/5 درصد بود و در سه ماهه اول 2006 این رشد به تنها 0/35 درصد رسید.
در چنین شرایطی بقا کار سختی بهنظرمیرسد. به عبارت بهتر، روزنامهها و بهطور کلی نشریات چاپی با این آمار و ارقام چیزی جز بحران را تجربه نمیکنند. البته برای خروج از این بحران استراتژیهای وجود دارد که میتوان با استفاده از آنها حتی در عصر تمام دیجیتال هم دوام آورد.
استراتژیهایی برای ماندن
کسانی که فکر میکنند کسبوکارهای مرتبط با روزنامهها میتوانند با یک معجزه نجات پیدا کنند در اشتباه هستند. روزنامهها در طول زمان منابع مختلفی برای کسب درآمد داشتند و برای باقیماندن در دنیای دیجیتال نیز باید سراغ استراتژیهای تازه بروند.
اولویت قرار دادن وب و ارائه گزارشها از چندین پلتفرم، ارائه محتوای منحصربهفرد در نسخه چاپی، قائل شدن جایگاه کانونی و مسئولانه برای روزنامهنگاران، ارائه گزارشهای زنده از یک رویداد در وب، نگاه به روزنامهنگاری بهعنوان یک استارتاپ و نه یک شرکت، تشویق به نوآوری، سرمایهگذاری روی تلفنهمراه و افزایش خوانندگان موبایلی، ایجاد ارتباط با خوانندگان و ساختن جوامع کوچک از جمله راهکارهایی هستند که میتوانند به باقیماندن روزنامهها و نشریات چاپی در عرصه اطلاعرسانی کمک کنند.
نظر کارشناسان چیست؟
شش کارشناس روزنامهنگاری در یک گفتوگو شرکت کردند تا به بررسی آینده و سرنوشت این حرفه در سالهای پیش رو بپردازند. این کارشناسان در گفتوگو با سایت Journalism. org به پرسشهایی دراینباره پاسخ دادند.
فیل میر، جان کارول، ریک ادموندز، پل گینوچیو، لو اورنک و ریک رودریگرز شش کارشناس و استاد روزنامهنگاری بودند که به این پرسشها پاسخ دادند:
پرسش اول: چقدر مطمئن هستید سازمانهای رسانهای سنتی در عصر اینترنت دوام آورده و در عصر اینترنت رشد خواهند کرد؟
پل گینوچیو: من 100 درصد مطمئن هستم که رسانههای سنتی باقی خواهند ماند. بزرگترین معضل این رسانهها دوره گذارشان به سمت اینترنتی شدن است. اما وقتی این دوره تمام شود، هزینههای کمتر توزیع این رسانهها را قادر خواهد ساخت که از منابع بیشتری خبر تهیه کنند.
ریک ادموندز: من اطمینان زیادی به باقیماندن روزنامهها دارم. این تغییر لازمه دموکراسی است و ارزش بازار یعنی گزارشهای اختصاصی و ویراستاری حرفهای و البته ارائه بستههای خاص را برای روزنامهها افزایش میدهد.
فیل میر: احتمال باقیماندن نشریات کاغذی بسیار کم است. موفقترین برنامههای اینترنتی از منابع نامشخص تغذیه میشوند. نهادهای رسانهای سنتی در خطر نابودی هستند و ارادهای هم برای سرمایهگذاری کافی در تجربیات تازه ندارند.
جان کارول: برخی باقی میمانند و برخی از بین میروند. اما پرسش اصلی درباره کیفیت و کمیت روزنامهنگاری اصیل است که در میانه این بحبوحه قطعا باقی خواهد ماند. 40سال گذشته روزنامهنگاری روزها و سالهای خوبی را پشت سر گذاشته، اما در سالهای پیشرو روزنامهنگاری اصیل نحیفتر شده و احتمالا کمتر اصولی و آرمانگرا خواهد بود.
ریک رودریگرز: من اطمینان زیادی دراینباره دارم. این دوره گذار با رهبری، دیدگاه و اراده قوی برای پشت سر گذاشتن خطرات و شکستها روبهرو خواهد بود و بهاینترتیب روزنامهنگاری کاغذی باقی خواهد ماند.
پرسش دوم: چه استراتژی برای دوام آوردن روزنامههای کاغذی باید درنظرگرفته شود؟
فیل میر: ارائه اخبار محلی در فضای آنلاین و البته تولید محتوای خلاصه یکی از بهترین استراتژیها برای روزنامههای کاغذی است. مجله تازه The Week یکی از این نمونههای موفق این استراتژی است.
پل گینوچیو: درآمدزایی از طریق اشتراک روزنامه یکی از استراتژیهای مهم برای باقیماندن روزنامهها است. اینگونه بیشتر خوانندگان روزنامه را آنلاین دریافت میکنند و بابت آن پول میدهند. درآمدزایی از طریق اشتراک یکی از بهترین استراتژیها برای جایگزینی با درآمدزایی از طریق پذیرش تبلیغات در نسخههای کاغذی است.
ریک ادمونتون: روزنامهها باید سرمایه لازم برای آینده را داشته باشند. روزنامهها باید «با تمام سرعت ممکن» به سمت تازه شدن پیش بروند تا باقی بمانند. این استراتژی است که میتواند آنها را نجات دهد.
ریک رودریگرز: بهنظرمن روزنامهنگاری تحقیقی و سایر محتواهای منحصربهفرد کلید دوام درازمدت روزنامهها است. از جمله کارهای روزنامهها باید این باشد که بهسرعت محتوا روی وبسایتهای خود قرار دهند و تغییرات فراوان را بپذیرند.
لو اورنک: بهنظرمن بعضی از مردم هر اتفاقی که بیفتد بازهم دنبال روزنامه کاغذی هستند، اما چون کاغذ گران است تنها پول بابت روزنامههایی داده میشود که به سراغ انواعی از روزنامهنگاری چون روزنامهنگاری تحلیلی میروند. البته نباید فراموش کرد که مطالب کوتاهتر اساسا طرفداران بیشتری خواهند داشت.
جان کارول: ممکن است نسخههای کاغذی به یک کالای لوکس تبدیل شوند که با قیمت بالا عرضه میشوند یا حتی فناوری آنقدر پیشرفت کند که بشود نسخه کاغذی روزنامه را در خانه پرینت گرفت. در نتیجه در هزینهها صرفهجوییهای بزرگ خواهد شد.
بههرحال آنچه سرنوشت قطعی روزنامههای کاغذی است، تغییر و تحول است. هر روزنامهای که بخواهد بماند باید تن به تغییر بدهد، چون دنیای پیرامون روزنامهها مدتها است همگام با تغییرات فناوری میتازد.