مشارکت با تولیدکنندگان داخلی، شرط واردات واگن

همراهی مجلس و دولت در افزایش توان حمل‌و‌نقل ریلی برای حرکت در مسیر توسعه باعث شده این بخش پس از سال‌های طولانی کم‌توجهی، شانس زیادی برای رسیدن به استانداردهای بین‌المللی داشته باشد.

شبکه ریلی ایران که کار خود را از نظر تاریخی بسیار زودتر از بسیاری از کشورهای همسایه آغاز کرد‌ و در این حوزه قدیمی‌ترین مسیرهای مسافرتی داخلی را تجربه کرد، پس از ایامی طولانی بار دیگر راهی پیدا کرده تا با جذب منابع مالی متنوع اهدافی را که در طول این ایام نادیده گرفته شده پیگیری کند؛ منابعی که از یک سو با توجه به مصوبات قانونی مجلس در دسترس خواهند بود و از سوی دیگر با توجه به لغو تحریم‌ها از سوی سرمایه‌گذاران خارجی تأمین خواهد شد.

در کنار اهدافی که به ساخت مسیرهای ریلی جدید، دوخطه و چهار خطه کردن مسیرهای اصلی و خطوط سریع‌السیر مربوط می‌شود، یکی از بخش‌هایی که این شانس را دارد که بار دیگر به استانداردها نزدیک شود، واگن‌های مسافرتی کشور هستند؛ واگن‌هایی که با توجه به محدودیت‌های قابل توجه سال‌های پیش با میانگین سنی بالا مواجه بوده‌اند و حالا زمان آن رسیده تا قدری بهبود وضعیت داشته‌ باشند.

پس از آنکه راه‌آهن در دو مصوبه مجزا ابتدا رفت‌و‌آمد واگن‌های بالای 55 سال سن و پس از آن واگن‌هایی با عمر بیش از 45 سال را ممنوع کرد حالا وقت آن رسیده که شرکت‌های حمل‌و‌نقل ریلی داخلی شانس خود برای نوسازی ناوگان را بیازمایند.

در کنار قراردادهای مختلفی که در طول این ماه‌ها برای ورود واگن‌های نوساز یا بازسازی واگن‌های با سنین پایین عقد شده، این بار نوبت شرکت رجا است تا برنامه دقیق خود را برای وارد کردن 1000 واگن جدید تشریح کند، واگن‌هایی که بناست بخشی از آنها با حضور واگن‌سازان خارجی تامین شود و البته این فرآیند شرطی بزرگ دارد و آن لزوم مشارکت با طرف‌های داخلی در این حوزه است.

مصطفی خردمند، قائم‌مقام شرکت حمل‌و‌نقل ریلی رجا در این‌باره گفته در چهار سال آینده نزدیک به هزار واگن وارد ناوگان رجا خواهد شد که از این تعداد 500 واگن نو و جدید خواهند بود. با 10 شرکت برتر واگن‌سازی دنیا وارد مذاکره شده‌ایم و در 2 فاز خرید 500 واگن را انجام خواهیم داد به شرط اینکه شرکت‌های واگن‌سازی بپذیرند این تعداد واگن را در داخل ایران تولید کنند. این صحبت‌ها نشان از تغییر رویه‌ای جدی در این فرآیند دارد و اگر تا پیش از این واگن‌سازان داخلی نگران رقبای خارجی و نادیده انگاشته شدن ظرفیت‌هایشان بودند، حالا می‌توانند به عقد قرارداد‌های جدید با شرکای خارجی بیندیشند، هرچند سابقه سال‌های گذشته هنوز بسیاری از آنها را نگران می‌کند.

خرید واگن خارجی با اقبال بیشتری روبه‌رو است

مرتضی مقدمی، مدیرعامل شرکت ایریکو در گفت‌وگو با «فرصت امروز»، به سابقه تفاهمات ریلی انجام گرفته در سال‌های گذشته اشاره کرده و معتقد است در صورتی که تحولی جدی در این رابطه اتفاق بیفتد امکان این وجود خواهد داشت که از توان داخلی در عرصه ساخت واگن بهره‌برداری شود اما در غیر‌این صورت کار برای تولیدکنندگان سخت خواهد شد.

وی با بیان اینکه شرکت‌های ریلی سه مشکل را در راه خرید محصولات داخلی مطرح می‌کنند، اظهار کرد: مشکل نخست بحث تأخیر در دریافت محصولات داخلی است. هرچند این موضوع اتفاق افتاده اما مسئله این است که شرکت‌های داخلی از یک سو با تأخیر قابل توجه در ترخیص مواد مورد نیازشان روبه‌رو بوده‌اند و از سوی دیگر منابع مدنظر با تأخیر رسیده‌اند. این ابهام حتی در برخی پروژه‌هایی که با طرف‌های خارجی نیز بسته شده وجود دارد.

مقدمی افزود: ابهام دیگر کیفیت تولیدات داخلی است که آن‌هم به گواه کارشناسان و ارزیابی‌های انجام گرفته نشان می‌دهد برخی واگن‌های داخلی نه‌تنها از کیفیت کم ندارند که حتی از بعضی محصولات خارجی نیز کیفیت بهتری دارند. در کنار بحث تأمین فاینانس نیز مطرح است که هرچند طرف‌های خارجی در این زمینه توان بیشتری دارند اما می‌توان با ایجاد سازوکار حمایت از داخلی‌ها، این توجیه را نیز به وجود آورد.

مدیرعامل ایریکو ابراز امیدواری کرد با تغییر رویکرد عملی در این حوزه اگر بنا بر ورود سرمایه‌گذاران خارجی نیز گذاشته می‌شود، کار به شکل عملی به تولیدکنندگان داخلی برسد و امکان ارتقای توان داخلی و حمایت از تولید ملی فراهم شود.

علیرضا پورفرج، کارشناس مسائل اقتصادی نیز در گفت‌وگو با «فرصت امروز» به اهمیت استفاده از توان داخلی در قراردادهای بین‌المللی اشاره کرد و گفت: فضای به وجود آمده پس از نهایی شدن برجام، این شانس را به وجود آورده که در کنار وارد کردن منابع مالی جدید، امکان وارد کردن فناوری‌های نوین را نیز به وجود می‌آورد. این فناوری‌ها در صورتی که به تولیدکنندگان داخلی انتقال یابد، می‌تواند مثبت و حیاتی باشد.

به گفته وی، در طول این سال‌ها ظرفیت‌هایی به وجود آمده که به تولیدکنندگان داخلی امکان حضور در عرصه‌های مختلف زیرساختی را داده است. اگر این اتفاق با استفاده از ورود فناوری‌های جدید و عقد قراردادهای مشارکتی همراه شود قطعا اثراتی مثبت برای کشور به همراه خواهد داشت.

هرچند هنوز شرکت‌های ریلی قراردادهای خود را برای واگن‌های جدید به شکل جزئی ارائه نکرده‌اند اما به نظر می‌رسد صحبت از مشارکت داخلی‌ها به‌عنوان شرط اصلی ورود واگن‌های خارجی گامی مهم در حمایت از تولید ملی خواهد بود، مسئله‌ای که هرچند در طول سال‌های گذشته تردیدهایی در نحوه عملکردش به وجود آمده، اما این بار و در سایه برجام می‌تواند عملیاتی شود.

* ارتباط با کارشناس: j.hashemi1992@gmail.com