قاچاق، پنبه صنعت پوشاک را زده است

آشفته بازار صنعت پوشاک و نساجی در کشور به‌خصوص در سال‌های اخیر موضوعی است که بارها در گزارش‌های مختلف به آن پرداخته شده؛ اما با توجه به اهمیت صنعت پوشاک در کشور ما و گستردگی بازار آن باید توجه ویژه‌ای در این حوزه صورت گیرد. در حال حاضر از 15هزار میلیارد تومان گردش مالی بازار پوشاک ایران بیش از 50 درصد آن در اختیار وارد‌کنندگان و کالا‌های قاچاق است، این در حالی است که با توجه و مدیریت صحیح می‌توان ارزش افزوده بالایی چه در بخش بازار داخلی وچه در بخش صادرات پوشاک برای کشور به وجود آورد.

نیم نگاهی به صادرات پوشاک با توجه به قابلیت بالقوه این صنعت در کشور از سویی و افزایش سهم بازار داخلی از سوی دیگر می‌تواند زمینه مناسبی برای اشتغالزایی فراهم کند. وضعیت فعلی بازار پوشاک، مشکلات و معضلات این صنعت، برندینگ در صنعت پوشاک و آینده این صنعت در کشور موضوع گفت‌وگوی «فرصت امروز» با مهندس مهدی یکتا، دبیر اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران است که آن را می‌خوانید.

بدنه اصلی صنعت پوشاک کارگاه‌های کوچکی است

مهدی یکتا، دبیر اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران درخصوص وضعیت فعلی صنعت پوشاک در کشور گفت: «در حال حاضر صنعت پوشاک در کشور وضعیت مناسبی ندارد. از میان فعالان این صنعت بیش از 90 درصد تولید‌کنندگان کشور واحد‌های کوچک و واحدهایی که در مقیاس بزرگ در صنعت پوشاک فعالیت کنند بسیار اندک هستند. در واقع بدنه اصلی صنعت پوشاک در ایران کارگاه‌های کوچکی است که با پنج الی 10 نیرو در حال فعالیت هستند و مجوزی از وزارت صنعت، معدن و تجارت ندارند.

این کارگاه‌ها در دو دسته کلی قابل طبقه‌بندی است، بخشی از این واحد‌ها به دلیل اینکه در تعریف وزارت صنعت نمی‌گنجند از اتحادیه‌های صنفی مجوز‌های لازم را کسب کرده‌اند و دسته دوم واحدهایی است که اصلا مجوزی برای فعالیت ندارند و به اصطلاح به واحدهای زیرپله‌ای مشهورند؛ بنابر این به طورکلی حدود 200 بنگاه صنعتی در کشور داریم، علاوه بر این حدود 3000 واحد بنگاه‌هایی هستند که از اتحادیه‌ها مجوز دارند و بالغ بر 10هزار واحد تولیدی کوچک که هیچ گونه مجوزی برای فعالیت ندارند.

وی در ادامه با اشاره به یک بازار 15 هزار میلیارد تومانی برای صنعت پوشاک ایران افزود: «طبق گزارش بانک مرکزی و مرکز آمار هر ایرانی به طور میانگین حدود 175 هزار تومان در سال برای پوشاک هزینه می‌کند. صنعت پوشاک کشور بازار بسیار بزرگی است، از این‌رو فرصت بالقوه‌ای برای فعالان این حوزه فراهم شده واین در حالی است که متاسفانه بیش از 50درصد تقاضای بازار از طریق واردات و کالای قاچاق تامین می‌شود.

 یکتا در ادامه با بیان اینکه حدود 30 الی 40 درصد از بازارپوشاک ایران بسته به مقاطع مختلف زمانی در اختیار تولیدکننده داخلی است، افزود: «البته در دو، سه سال اخیر به دلیل افزایش نرخ ارز کالای قاچاق توجیه اقتصادی خود را از دست داده و همین امر، سبب رونق نسبی در صنعت پوشاک داخلی شد اما در حال‌حاضر به دنبال تورم این سال‌ها، رکود وسیعی بازار کسب‌وکار ایران و به تبع آن بازار پوشاک را فرا‌گرفته است و اگر تا شش ماه آینده تغییری در وضعیت موجود حاصل نشود، قطعا با یک موج گسترده‌ای از تعطیلی واحدهای تولیدی و بیکاری مواجه خواهیم شد. »

استاندارد تولید داخلی سطح پایین نیست

این دبیر اتحادیه در ادامه در پاسخ به این سوال که آیا کیفیت محصولات داخلی می‌تواند نیاز متقاضیان بازار را پاسخگو باشد یا خیر گفت: «کیفیت تعاریف مختلفی دارد و یک مفهوم نسبی است، بنابراین بهتر است از واژه مطلوبیت استفاده کنیم بنابراین با توجه به نیازهای متفاوت بازارهای مختلف، کیفیت کالاها مشخص می‌شود. برای مثال ممکن است شما به‌عنوان تولیدکننده برای بازاری یک تی‌شرت 10 دلاری تولید کنید و برای یک بازار دیگر یک تی‌شرت 100 دلاری، بنابراین کیفیت با توجه به نیاز بازار سنجیده می‌شود.»

وی در ادامه افزود: ما سال‌هاست که در رقابت با تولیدکنندگان خارجی هستیم. در سال‌های گذشته به کشورهای آلمان، فرانسه، انگلیس، ایتالیا و حتی کشور چین صادرات داشتیم، از این‌رو این امر نشان‌دهنده این است که استاندارد تولید داخلی کشور در صنعت پوشاک، استاندارد سطح پایینی نیست بنابراین این توان و پتانسیل هم از نظر نیروی انسانی و هم از نظر تکنولوژی در کشور ما وجود دارد، اما نکته‌ای که بسیار اهمیت دارد، این است که ما از لحاظ کیفیت می‌توانیم مطلوب مصرف‌کننده را تولید کنیم ولی از لحاظ کمیت این توان را نداریم، یعنی اگر از همین امروز درب‌های ورودی مملکت به روی کالای خارجی بسته شود، صنعت پوشاک کشور نمی‌تواند پاسخگوی تقاضای بازار باشد.»

یکتا در ادامه گفت: برای حل این مسئله ابتدا دولت باید زمینه را برای ظهور یا تجمیع بنگاه‌های کوچک و متوسط فراهم کند که گام‌هایی هم در این خصوص برداشته شد. با این کار دو اتفاق رخ می‌دهد: «اول هزینه‌های سربار برای بنگاه‌ها کاهش می‌یابد و دوم اینکه بخش تحقیق و توسعه در بنگاه‌ها توجیه اقتصادی پیدا می‌کند. در گام بعدی بخش‌خصوصی باید زمینه را برای برندسازی فراهم کند.»

برندسازی به ارزش افزوده می‌افزاید

مهندس یکتا درخصوص برندسازی در صنعت پوشاک در ایران گفت: «باید توجه داشته باشید که برندهای ما در صنعت پوشاک فقط در سطح داخلی‌ هستند، اینکه چقدر برندها در ایران موفق بوده‌اند نیاز به بحث و تحقیق بیشتری دارد، ولی با تجربه‌ای که در سال‌ها فعالیت در این صنعت به دست آوردم به اعتقاد من برندهایی که توانسته‌اند در بازار باقی بمانند موفق بوده‌اند چون در صنعت پوشاک رقابت بسیار شدید است و برندی که نتواند مزیتی را به مشتری ارائه دهد به سرعت از گردونه رقابت خارج خواهد شد و این به دلیل فصلی بودن صنعت پوشاک است و شما به‌عنوان یک برند اگر به ذائقه مردم دقت نکنید به سرعت از گردونه رقابت خارج خواهید شد.»

یکتا در ادامه با بیان اینکه در سال‌های گذشته تقابل بسیار سختی بین سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و برندها وجود داشت، گفت: «در گذشته عده‌ای از مسئولان با مسئله برندسازی بیگانه بودند، اما اندک‌اندک به این نتیجه رسیدند که برندسازی می‌تواند به ارزش افزوده و افزایش GDP کشور کمک کند.»

عامل تعیین‌کننده قیمت، سطح درآمد مصرف‌کنندگان است

دبیر اتحادیه تولید و صادرات نساجی و پوشاک ایران گفت: «مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده قیمت، سطح درآمد مصرف‌کنندگانی است که در هر منطقه اقدام به خرید می‌کنند از این‌رو فروشندگان در تعیین قیمت با توجه به سطح درآمد خریداران و مصرف‌کنندگان عمل می‌کنند. »

یکتا در ادامه درخصوص توان رقابتی تولیدکنندگان داخلی با تولیدات خارجی از لحاظ قیمتی گفت: «در حال‌حاضر این توان رقابتی در صنعت پوشاک وجود ندارد و این به دلیل شرایط اقتصادی کشور است برای مثال از اسفند 92 تا فروردین 93 حدود 35درصد افزایش در قیمت مواد اولیه و در نتیجه بهای تمام‌شده کالای تولیدی به وجود آمد که می‌تواند توان رقابتی تولیدکنندگان داخلی را از لحاظ قیمتی بسیار کاهش دهد.

بنابراین می‌بینید که ما در 10سال گذشته هرسال با یک تورم 20 تا 30درصدی مواجه بودیم و این به معنای رشد قیمت‌ها در کشور است. حال این پرسش مطرح است که آیا رقبای خارجی صنعت پوشاک هم با همین شرایط مواجه بودند؟! قطعا پاسخ منفی است، از این‌رو همین مسئله می‌تواند توان رقابتی تولیدکنندگان ما را در صنعت پوشاک کاهش دهد.»

وی در ادامه درخصوص ورود دولت در مسئله قیمت‌گذاری در صنعت پوشاک گفت: «اعتقاد تمام بخش‌ها در این زمینه این است که دولت باید از دخالت در این زمینه صرف‌نظر کند. دولت‌ تنها باید زمین بازی مناسب را در اختیار تولیدکنندگان قرار دهد، از این‌رو تسهیل در قوانین صادراتی و وارداتی، تسهیل در قوانین تجارت و بازرگانی و بهترین کمک دولت به تولیدکنندگان است.»

صنعت پوشاک چشم‌انداز روشنی ندارد

مهدی یکتا در پایان با بیان راهکارهای نجات صنعت نساجی و پوشاک گفت: «باید یک استراتژی صنعتی و نقشه راه برای صنعت پوشاک توسط دولت و بخش‌خصوصی تعریف شود و در زیرشاخه‌ها و حوزه‌هایی سرمایه‌گذاری کنیم که در آنها از یک مزیت نسبی برخورداریم و تا زمانی که این استراتژی تعریف نشود ما با مشکلات زیادی در صنعت پوشاک مواجهیم.»

وی همچنین درخصوص آینده صنعت پوشاک در کشور گفت: «به طور کلی برای صنعت کشور چشم‌انداز روشنی وجود ندارد، ولی در مورد صنعت پوشاک وضعیت کمی بهتر است، چون در این صنعت بازار بالقوه همیشه وجود دارد به این دلیل که پوشاک یک نیاز حیاتی جامعه است و کالای لوکسی تلقی نمی‌شود، اما با این وجود باید تلاش شود شرایطی که در هشت ماه گذشته در کشور وجود داشت تغییر کند، در غیر‌این صورت ما در صنعت پوشاک کشور به یک بازار صددرصد وارداتی تبدیل خواهیم شد.»