طرح‌ریزی استیضاح وزیر صنعت به بهانه سیگار مارلبرو

اعطای مجوز به احداث کارخانه «فلیپ موریس» در ایران، وزیر صنعت، معدن و تجارت را برای پاسخگویی به مجلس کشانده و نمایندگان مجلس گفته‌اند، در صورت قانع نشدن، طرح استیضاح نعمت‌زاده را به صحن علنی خواهند برد. ماجرای اعطای مجوز به سیگار «فلیپ موریس» را می‌توان در دسته یکی از پرسروصداترین مجوزهای داده‌شــــده، قــــرار دارد. اتهاماتی نظیر صهیونیستی و غیر‌بهداشتی بودن این محصول، از جمله موضوعاتی بودند که وزارت صنعت، معدن و تجارت را با حاشیه مواجه کردند تا آنجا که این وزارتخانه ناچار شد درباره هر دوی این موضوعات اطلاعیه‌ای صادر کند.

در اطلاعیه وزارت صنعت آمده است: «براساس تبصره 1 ماده 8 قانون حمایت از انقلاب اسلامی مردم فلسطین مصوبه مجلس شورای اسلامی، کمیته‌ای تخصصی تشکیل شده و شرکت‌ها و افراد صهیونیستی مشخص و اعلام می‌شوند. دبیرخانه این کمیته در وزارت امور خارجه مستقر است و وزارت صنعت، معدن وتجارت طی نامه‌ای رسمی از این کمیته درخواست کرد تا نظر تخصصی خود را درخصوص صهیونیستی بودن شرکت فیلیپ موریس اعلام کند. این کمیته در شانزدهم شهریورماه سال جاری تشکیل جلسه داد. سپس طی نامه‌ای رسمی در سی‌ام شهریورماه به وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرد، مستنداتی دال بر صهیونیستی بودن شرکت فیلیپ موریس وجود ندارد.‌»

همچنین این وزارتخانه درباره ادعای غیربهداشتی و غیراستاندارد بودن سیگارهای تولیدی این شرکت گفته است: «قطعا کالایی که به‌صورت رسمی وارد می‌شود از نظر ضوابط استاندارد و بهداشت بهتر قابل کنترل است تا کالایی که به‌صورت قاچاق وارد می‌شود و هیچ نظارتی بر آنها نیست. به دلیل واردات غیررسمی محصولات شرکت فیلیپ موریس (قاچاق) به کشور علاوه بر مخاطرات مضاعفی که برای سلامتی مصرف‌کنندگان دارد موجب عدم وصول حقوق دولت مطابق با قوانین مربوط شده است، بنابراین صدور این مجوز علاوه بر اجرای تکلیف قانون برنامه پنجم توسعه، موجب احقاق حقوق دولت و کنترل مشخصات محصولات وارداتی در گمرکات به لحاظ رعایت استانداردها می‌شود.‌»

دلیل شکایت از وزیر صنعت

حالا اما موضوع دیگری بهانه شده تا یکی دیگر از وزرای دولت یازدهم، به استیضاح تهدید شود. نادر قاضی‌پور، نماینده مردم ارومیه و عضو کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی، که شکایت از وزیر صنعت را به دلیل اعطای مجوز به این برند سیگار به کمیسیون اصل 90 برده است، درباره دلیل اصلی شکایت خود به «فرصت امروز» می‌گوید: «وقتی که سیگار قاچاق وارد می‌شود، قاچاقچی‌ها پولدار می‌شوند. در نتیجه بنده از آقای نعمت‌زاده به دو دلیل شکایت کرده‌ام، یک اینکه چرا واردات دخانیات به یک فرد خاص داده شده و به شرکت دخانیات اعطا نشده است. دلیل دوم هم اینکه چرا به شخص حقیقی این مجوز داده شده است.‌»

او می‌افزاید: «شرکت دخانیات در همه جا نیرو و شبکه دارد و همه دستگاه‌های نظارتی این شرکت را می‌شناسند. بنابراین این شرکت صلاحیت بیشتری برای دریافت این مجوز دارد.‌»

این موضوع از سوی قاضی‌پور در حالی مطرح می‌شود که در دنیا، شرکت‌های مادری نظیر مارلبرو که نمایندگی‌های مختلفی در سراسر جهان دارند، خودشان صلاحیت افراد را برای دریافت مجوز نمایندگی تعیین می‌کنند. بنابراین نمی‌توان این اعتراض را به حد کافی وارد دانست، زیرا شخصی این مجوز را از شرکت مارلبرو دریافت کرده و سپس برای دریافت مجوز از وزارت صنعت اقدام کرده است.

علتی مشترک برای رفتاری دوگانه

براســـاس آمارهـــــای منتشرشده، سالانه در کشور 65میلیون نخ سیگار مصرف می‌شود که از این مقدار 34 میلیارد آن تولید داخل و مابقی از طریق واردات تامین می‌شود، البته از این 31 میلیارد نخ باقیمانده، 12 میلیارد آن به‌صورت قاچاق و از مبادی غیر‌رسمی وارد کشور می‌شود.

به دلیل همین آمار چشمگیر قاچاق سیگار، دولت در بند (3)، ماده 102 برنامه پنجم مکلف شده که اقدامات لازم مشتمل بر کاهش مصرف، تولید سیگار خارجی معتبر با نشان تجاری اصلی در داخل کشور مشروط بر تعهد شرکت مذکور به عدم واردات را به عمل آورد، به نحوی که تا پایان برنامه، توازن تولید در داخل با مصرف برقرار شود.

در میان آمار اعلام شده سیگار مارلبرو سهمی 12 میلیارد نخی در بازار ایران دارد که نیمی از آن به‌صورت رسمی وارد کشور شده و نیمی دیگر به‌صورت قاچاق وارد ایران می‌شود. از سوی دیگر، با توجه به اینکه فرصت کمی از برنامه پنجم باقیمانده و هنوز فعالیت خاصی در جهت تحقق بند (3) ماده 102 این برنامه انجام نشده است، می‌توان اقدام وزارت صنعت را گامی در جهت تحقق این هدف دانست.

اما از سوی دیگر قاضی‌پور نیز یکی دیگر از دلایل شکایت خود را تحقق پیدا نکردن همین هدف می‌داند و اظهار می‌کند: «این مجوز به شخصی به نام «میم» تعلق گرفته که یک شرکت پوشاک دارد و مناسبتی با دخانیات ندارد. از سوی دیگر، در برنامه پنجم تاکید شده دولت در زمینه دخانیات توازن میان تولید با مصرف داخل برقرار کند. به همین دلایل من شکایت خود را مطرح کرده‌ام و اگر توضیحات وزیر صنعت در کمیسیون قانع‌کننده نبود، طرح استیضاح وزیر را اجرایی می‌کنیم.‌»

او در پاسخ به اینکه آیا این موضوع دلیل قانع‌کننده‌ای برای استیضاح وزیر صنعت است و به نوعی اصطکاک میان مجلس و دولت تلقی نمی‌شود؟ می‌گوید: «نه» اصطکاک محسوب نمی‌شود. این دولت، دولت سرمایه‌دارها است و ما طرفدار مردم هستیم. ما با کسی شوخی نداریم و قسم خوردیم که از حق مردم دفاع کنیم، با کسی هم شوخی نداریم، زیرا امسال، سال مدیریت جهادی است، نه واردات.‌»

دلیل اصلی هنوز در هاله‌ای از ابهام

از ابتدای مطرح شدن موضوع این مجوز دلیل اصلی مخالفت با آن در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. در مقابل هر کدام از اتهامات، توضیحی از سوی وزارت صنعت مطرح شده است، اما همچنان مخالفان بر مخالفت خود پافشاری می‌کنند و وزارت صنعت نیز. در شرایطی موضوع واگذاری این مجوز به شرکت دخانیات ایران مطرح می‌شود که خود این شرکت هنوز در این زمینه ادعایی نکرده است.

به گفته معاون توسعه بازرگانی داخلی وزارت صنعت، معدن و تجارت، سیگار مارلبرو به دلیل نداشتن مجوز رسمی واردات طی سال‌های گذشته عمدتا به‌صورت قاچاق وارد شده و از این محل رقمی بالغ بر پنج هزار میلیارد ریال در سال که می‌توانسته است به حساب خزانه کشور برود، در عمل به جیب قاچاقچیان و افراد مرتبط با آنها رفته است.

حالا شاید بتوان از بین رفتن این سود را دلیل دیگری بر این مناقشه دانست، اما همچنان دلیل اصلی آن در سایه‌ای از ابهام است، دلیلی که می‌تواند طرح ریز استیضاح وزیری دیگر در دولت یازدهم باشد.