سررسید را می‌توان صادر کرد

سررسیدبه زبان ساده همان دفترچه یادداشت روزانه است با این تفاوت که هر صفحه‌اش تاریخ دارد. از گذشته دور تاکنون علاقه به سررسید در میان ایرانیان وجود داشته و شاید یکی از دلایل این علاقه اعتبار تقویم فارسی باشد؛ تقویمی که به خورشیدی و جلالی معروف است و از سال 1300 به‌عنوان تقویم رسمی کشور از آن استفاده می‌شده است به‌گونه‌ای که در قوانین فعلی کشور یعنی اصل هفدهم قانون اساسی، مبنای تاریخ رسمی و اداری کشور است. با این حساب می‌توان گفت تقویم قدمتی طولانی در ایران دارد؛ قدمتی که به دوره امپراتوری هخامنشی بازمی‌گردد، البته در دوره‌های اشکانی و ساسانی نیز سررسید داشته‌ایم.

امروزه، البته سررسید‌ها تنها بیان‌کننده تاریخ و زمان نیستند و از حالت یک تقویم صرف خارج‌ شده‌اند.سررسید‌ها امروزه ویترینی برای تبلیغ کالاهای یک شرکت تولیدی یا معرف خدمات یک اداره هستند. عمر یک‌ساله این ویترین‌های کاغذی موجب شده تا اقبال زیادی نسبت به آنها وجود داشته باشد و با وجود رشد وبگاه‌های اینترنتی که زمان دسترسی به تبلیغات و کالاها را بسیار راحت و آسان کرده‌اند، اما بازار سررسید با همه مسائلش همچنان جذابیت‌های لازم را برای سرمایه‌گذاری داشته باشد.

اشتغال‌زایی بالای سررسیدها

تولید تقویم و سررسید از جمله شاخه‌های جدید صنعت چاپ و نشر محسوب می‌شود که شاید کمتر کسی فکرش را می‌کرد که روزی به اعتبار فعلی‌اش دست یابد و به‌عنوان کسب‌وکاری مستقل شناخته شود و با ایجاد اشتغالی پایدار به‌عنوان یکی از حلقه‌های زنجیر صنعت چاپ، مشاغل دیگری را هم درگیر خود کند و تخصص‌های زیادی را به‌کار بگیرد.

کارشناسان طراحی هنری، گرافیست‌ها، صــحـافـان، چاپخانه‌داران، تولیدکنندگان ملزومات مرتبط با سررسید مانند فنرهای مارپیچ و دوبل، فروشندگان مرکب و چسب، بازاریاب‌ها و. . . از جمله حرف و مشاغلی هستند که در تولید یک سررسید و تقویم نقش و جایگاه دارند و به همین دلیل است که می‌توان گفت، تولید سررسید و تقویم که روزگاری یکی از زیرمجموعه‌های صنعت چاپ محسوب می‌شد، اکنون برای خود به صنعتی مستقل تبدیل شده است.

اما این صنعت با همه اهمیتی که می‌تواند در اشتغال‌زایی و ایجاد زمینه‌های درآمدزایی داشته باشد، با مسائل عدیده‌ای دست به گریبان است. وارداتی بودن مواد اولیه مانند کاغذ و حتی فنرها و طراح‌های گوناگون موجب شده تا طی سال‌های اخیر این بازار با نوسانات زیادی مواجه باشد تا جایی که تیراژ تولیدی‌های این عرصه هم کم و زیاد‌های زیادی را به‌خود ببیند.

رامین احمدیان، مدیرعامل شرکت شرکت آسیاتک در این زمینه به «فرصت امروز» می‌گوید: با همه اهمیتی که این رسته شغلی دارد، اما چون در کشور ما به تولیدکننده بهای لازم داده نمی‌شود، تولیدکننده‌های این بازار نیز بر سر دوراهی ماندن یا رفتن قرار گرفته‌اند. وقتی سررسیدها و تقویم‌های شمسی وارد می‌شود دیگر چه حرفی باقی می‌ماند. تیراژ داخلی‌ها از 15، 20هزار به هزار و بدتر از آن به 100 و شاید 50نسخه تنزل یافته است.»

احمدیان همچنین عنوان می‌کند «همه امیدها به ثبات اقتصادی است که دولت قولش را داده است.نوسانات بازار کاغذ وارداتی دیگر کمرشکن شده است. همین امر سرمایه‌گذاری در این زمینه را با خطرات و ریسک‌های زیادی همراه کرده است.» احمدیان همچنین به وارداتی بودن لوازم و سخت‌افزارهای این صنعت اشاره می‌کند و می‌گوید: سرمایه‌گذاری در این بخش بیشتر براساس عشق و علاقه به صنعت چاپ صورت می‌گیرد یا کسانی به این کار مبادرت می‌ورزند که به‌صورت خانوادگی در این بازار حضور داشته‌اند.

وی در ادامه به اهمیت وجود قانون کپی‌رایت در این حوزه اشاره می‌کند. کاری ناشایست و نازیبا که گاه چندین بار و از روی دست همدیگر صورت می‌گیرد از دیگر مشکلات این بازار است و مهم‌تر از آن نبود مرجعی قانونی برای پیگیری این معضل است. وی ادامه می‌دهد: سالنامه‌ها و تقویم‌ها به دلیل اینکه معمولا حاوی پیام‌ها و تصاویری هستند، باید مجوز چاپ‌شان از وزارت ارشاد صادر شود که این فرآیند طولانی تنها بازار را در اختیار وارداتی با ظاهر فریبنده و کیفیت پایین که قیمت کمتر هم دارند، قرار می‌دهد و سرمایه‌گذاران این حوزه را ناامیدتر می‌کند.

مدیرعامل آسیاتک همچنین به خریداران به‌عنوان سویه مهم بازار اشاره می‌کند و می‌گوید: تنوع سلایق و گسترش و رشد زیبایی‌شناسانه سلیقه‌ها طی چند سال اخیر مسئله‌ای است که یک تولیدکننده نمی‌تواند آن را نادیده بگیرد. بنابراین برای سرپا ماندن کسب وکارهایی از این قبیل، توجه به نیازهای روز بازار و استفاده از طرح‌های نوین، حرفه‌ای و غیرتکراری از ضروریات محسوب می‌شود.

 هزینه‌های تولید

احمدیان در مورد هزینه‌های تولید در این حوزه می‌گوید: هزینه‌ها در این بخش مربوط به چند مسئله است. اما هر کسی می‌تواند بفهمد که کاغذ بیشترین هزینه‌ را به خود اختصاص می‌دهد تا جایی که 80درصد هزینه‌های تولید در این بخش مربوط به کاغذ است. اما به غیر‌ از آن باید به چرم ترمو هم اشاره کنم که هر متر آن بین 16 تا 20هزار تومان برای تولیدکننده هزینه در بر دارد. البته به جز کاغذ و چرم، مسائل دیگری نیز مانند طرح‌های حرفه‌ای و هنری نیز در قیمت تمام شده محصولاتی از این قبیل تاثیرگذار است.

این فعال بازار در مورد طیف مشتریان این صنعت می‌گوید: تهران، اصفهان، شیراز و تبریز از جمله مهم‌ترین مراکز مصرف‌کننده محصولات این بازار هستند. البته از آنجا که محتوای سالنامه و تقویم‌ها با چندین کشور فارسی‌زبان مانند افغانستان و تاجیکستان هم همسانی‌ دارد، بازار این کشورها را هم می‌توان در زمره مشتریان این تولیدی‌ها به شمار آورد. کما اینکه بوده‌اند تولیدکننده‌هایی که از افغانستان سفارش‌هایی دریافت کرده‌اند.

وی ادامه می‌دهد که برای به‌دست گرفتن بازار کشورهای همسایه باید دستگاه‌های پیشرفته و حرفه‌ای وارد ایران شود تا در کمترین زمان و با بهترین کیفیت بتوانیم سلایق کشورهای هم‌فرهنگ همسایه‌ را راضی کنیم. اما متاسفانه این بازار که ظرفیت‌های گسترده‌ای برای اشتغال‌زایی داخلی و ارزآوری دارد، کماکان از چشم مسئولان دور مانده است و بخش خصوصی هم با نوسانات متعددی دست به گریبان است.

تیراژ سالنامه‌های تولیدی در بعضی از چاپخانه‌ها و تولیدی‌ها همچنان روی چند هزار عدد باقی مانده است و اینها افرادی هستند که سرمایه بیشتری در اختیار داشته‌اند و توانسته‌اند سر پا بمانند. با توجه به اینکه 80درصد از تولیدات این بازار متعلق به گاه‌شمار و سالنامه‌ است و 20درصد هم موارد سفارشی و متفرقه را در برمی‌گیرد، تولید 5 تا 10هزار جلد از این محصولات هم در بازار وجود دارد که همان‌طور که ذکر شد مربوط به تولیدی‌های بزرگ بازار است. قیمت میانگین سررسید‌ها برای سال 95 حدود 5هزار تومان است و البته این قیمت در موارد خاص با متریال ویژه تا 50هزار تومان هم می‌رسد.