سازگار با محیط‌زیست ناسازگار با شیب

روز گذشته اعلام شد که براساس تفاهم‌های صورت گرفته میان خودروسازان و وزارتخانه‌های نفت و نیرو، خودروهای برقی به‌زودی در ناوگان تاکسیرانی کشور فعال می‌شوند. خبری که ممکن است از نظر کارشناسان محیط‌زیست خوشایند باشد اما درباره تحقق آن علامت سوال وجود دارد.

 در آذر ماه سال جاری وزیر صنعت، معدن وتجارت گفت که برای تشویق تولید‌کنندگان و مصرف‌کنندگان خودروهای برقی و هیبریدی بسته حمایتی و تشویقی برای تصویب به هیات دولت ارائه شده است. تولید خودروهای برقی و هیبریدی از سال‌ها پیش در صنعت خودروسازی کشور مطرح شده، اما آنچه کارنامه تولید این خودروها در کشورهای پیشرفته‌ای نظیر چین و آمریکا نشان می‌دهد، این خودروها به‌ویژه خودروهای برقی نتوانسته‌اند آن‌گونه که باید سلیقه بازار را به خود جذب کنند. سرعت زیر 100 کیلومتر، باتری سنگین، ضعف حرکت در سطوح شیب‌دار، سازگار با محیط‌زیست و قیمت بالا از جمله ویژگی‌های خودروهای برقی است که همین ویژگی‌ها از جذابیت این خودروها برای مشتریان می‌کاهد.

خودروهای برقی توانایی تردد در پایتخت را ندارند

حالا اما محمدتقی خانلو، مدیرعامل دیار خودرو نظری مخالف این نقاط ضعف را ارائه می‌دهد. به گزارش مهر او روز گذشته در حاشیه رونمایی از خودروهای برقی گفته است: «خودروهای برقی که به‌زودی در خیابان‌های پایتخت تردد خواهند کرد، نسبت به خودروهای بنزینی از شتاب بالاتری برخوردار هستند و در سربالایی‌ها نیز بهتر از خودروهای بنزینی عمل خواهند کرد.» دقیقا نکاتی که هیچ یک از خودروهای برقی با استناد به مستندات علمی، دارای آن نیستند و همین موضوع نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در این بخش با حجم تولید 42 هزار و 500 دستگاه در سال، رفتن راهی اشتباه است.  

محمدحسن شجاعی‌فرد، رییس دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت، در این‌باره به «فرصت‌امروز» می‌گوید: «برخوردار نبودن از سرعت بالا و افت خودرو در شیب‌ها به دلیل وزن بالای باتری از ویژگی‌های خودروهای برقی است. همین دو ویژگی موجب استقبال کم از این خودروها در دنیا شده است. تنها ویژگی مثبت این نوع خودروها سازگاری با محیط ‌زیست است که در شهر‌های آلوده‌ای مانند تهران، ویژگی مثبتی به‌شمار می‌رود.»

او با اشاره به قیمت بالای خودروهای برقی، بیان می‌کند: «قیمت خودروهای برقی بالاست و در شهری مانند تهران که شیب زیادی دارد، خودروهای برقی مناسب نیست زیرا شتاب این نوع خودروها بسیار کمتر از خودروهای بنزینی است.» حسام شاهونی، کارشناس صنعت خودرو نیز در ارتباط با نقاط ضعف خودروهای برقی در گفت و گو با «فرصت امروز» بیان می‌کند: «زیرساخت و قیمت از بزرگ‌ترین معایب خودروهای برقی هستند. همین‌طور ضعف‌هایی نظیر شتاب کم و توانایی پایین موتور از جمله دیگر ضعف‌های این خودروها هستند که هنوز در این زمینه پیشرفت علمی حاصل نشده است.»

وعده‌ای بدون پایه علمی

وقتی قاطعانه از تولید خودروها برقی و تردد آن در سطح پایتخت صحبت می‌شود کمی تعجب برانگیز است، زیرا سرعت و شتاب خودروهای برقی در حدی نیست که بتوانند در خیابان‌هایی مانند شهر تهران تردد کنند. ضمن اینکه نکته مهم در تحقق این وعده وجود زیرساخت‌ها که مهم‌ترین آن محل شارژ خودرو است، باید مورد توجه قرار گیرد. بنابراین این پرسش مطرح می‌شود که آیا دست کم این زیرساخت‌ها در پایتخت فراهم است که وعده تردد این خودروها به‌عنوان وسیله حمل‌و‌نقل عمومی داده می‌شود؟  

شجاعی‌فر در این زمینه اظهار می‌کند: «این وعده نمی‌تواند عملی شود مگر اینکه یک شرکت بزرگی بخواهد تاکسی‌های برقی را داشته باشد آن هم در مسیرهای مسطح مثلا تاکسی‌های فرودگاه که در اتوبان حرکت می‌کنند اما با شیب‌هایی که در تهران وجود دارد به هیچ عنوان نمی‌تواند چنین وعده‌ای عملی شود.» او می‌افزاید: «از این نوع وعده‌ها زیاد داده می‌شود مثلا پیش‌بینی شده بود که در سال 91 باید دو میلیون خودروی هیبریدی تولید شود ولی تاکنون یک دستگاه هم تولید نشده و این آمارها بی‌معناست و مبنای علمی ندارد.»

شاهونی نیز در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «خودروهای تولیدی در داخل کشور باید ترکیبی از انواع خودروها باشد و طبق آخرین پیش‌بینی خودروهای برقی و هیبریدی می‌توانند سهمی 10درصدی از تولید خودرو در داخل کشور داشته باشند. اما اینکه چقدر این موضوع عملیاتی شود بستگی به زیرساخت‌ها دارد که البته هیچ گونه زیرساختی برای این نوع خودروها در کشور وجود ندارد.»

تا 40 سال آینده با خودروهای احتراق داخلی

در این موضوع که باید برای آینده جایگزینی برای خودروهای سوخت فسیلی وجود داشته باشد شکی نیست اما کارنامه عملکرد خودروهای برقی نشان از ناموفق بودن این‌گونه خودروها در کشوری مانند ایران دارد. حالا می‌توان پرسیدکه آیا خودروهای هیبریدی جایگزین مناسب‌تری برای خودروهای احتراق داخلی نیست؟ 

رییس دانشکده مهندسی خودرو دانشگاه علم و صنعت در پاسخ به این پرسش می‌گوید: «خودروی هیبریدی وقتی از منطقه‌ای که آلودگی دارد بیرون می‌رود می‌تواند با موتور معمولی فعالیت کند اما مشکلی که در این میان وجود دارد قیمت بالای این نوع خودرو به علت دو موتوره بودن است اما در هر صورت سرمایه‌گذاری خوبی است. البته هزینه خودروی برقی هم بالاست اما اگر تولیدش زیاد باشد ارزانتر تمام می‌شود، اما نکته‌ای که باید در نظر گرفته شود این است که این نوع خودرو مصرف ندارد. متاسفانه همیشه آدم‌هایی که علمی نیستند حرف‌های علمی می‌زنند. مثلا درباره گازسوز شدن خودروها، ما گفتیم که باید یک درصد خودروها گازسوز شوند اما در طرحی آمده بود که باید 80درصد خودروها گاز سوز شود در صورتی که امکان آن وجود نداشت. بنابراین اگر خودروی برقی و هیبریدی این پتانسیل را داشت کشورهای پیشرفته از آن استفاده می‌کردند. براساس آخرین تحقیقی که من با موسسات اروپایی داشتم حداقل تا 40 سال آینده خودروی احتراق داخلی حرف اول را در دنیا می‌زند.»

شاهونی نیز معتقد است: «در هر صورت باید جایگزینی برای خودروهای با سوخت فسیلی وجود داشته باشد و خودروهای هیبریدی و برقی هر یک معایب و مزایای خود را دارند و نمی‌توان گفت که حتما خودروی هیبریدی بهترین نوع خودرو است.»

سابقه خودروهای برقی نه تنها در ایران، بلکه در هیچ کجای جهان، کارنامه موفقی نبوده است. همچنین با توجه به نظرات علمی موجود این خودروها قدرت تردد در کلان‌شهرهایی نظیر تهران به‌عنوان وسیله حمل‌و‌نقل عمومی را ندارند . بنابراین این نوع وعده‌ها حتی در صورت تحقق نیز قطعا به شکست می‌انجامد.