دولت یازدهم پاسخگوی طرح های دولت دهم

مجلس شورای اسلامی، پرسش سه نماینده مجلس از وزیر صنعت، معدن و تجارت را اعلام وصول کرد که یکی از این پرسش‌ها پرونده هشت طرح فولادی غیرکارشناسی را که در دولت نهم آغاز شده و دولت یازدهم قصد بازبینی آنها را داشت، بار دیگر باز می‌کند.

طبق آن چیزی که مجلس شورای اسلامی در روز چهارشنبه هفته گذشته مقرر کرد، محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت، معدن و تجارت برای پاسخگویی به دو پرسش نمایندگان یکی درباره وضعیت صنعت خودرو و دیگری درباره هشت طرح فولادی باید به کمیسیون صنعت و معدن مجلس برود.

پرسش درباره هشت طرح فولادی از سوی نادر قاضی پور، نماینده مردم ارومیه مطرح شده است. هشت طرحی که به دلیل به سرانجام نرسیدن آنها در دولت گذشته، مانند ارثی ناخواسته به دولت یازدهم رسید و به دلیل غیرکارشناسی بودن طرح‌ها و نبود زیرساخت کافی در هنگام پایه‌ریزی، وزارت صنعت دولت یازدهم سرانجام پس از یک‌سال کلنجار رفتن با آنها، تصمیم خود مبنی بر بازبینی آنها را اعلام کرد.

پاسخی که مجلس از وزیر صنعت می‌خواهد

اما حالا گویی مجلسی‌ها، می‌خواهند با پرسشی محمدرضا نعمت‌زاده را به چالش بکشند. پرسشی که شاید باید خیلی زودتر و در دولت قبل پرسیده می‌شد حالا زمانش به تعویق افتاده و وزیر دولت یازدهم باید پاسخش را بدهد.

نادر قاضی پور، نماینده ارومیه در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» درباره جزییات این پرسش می‌گوید: «پرسش من درباره هشت طرح فولادی است که در زمان آقای احمدی‌نژاد پایه‌گذاری شد. متاسفانه این طرح‌ها غیرکارشناسی و فاقد بررسی‌های زیرساختی بود و قرار بود با دو میلیارد و 600 میلیارد تومان به پایان برسد، اما با 9 میلیارد هم به پایان نرسیده و اکنون با گذشت بیش از هشت سال از آغاز این طرح‌ها، بین 34 تا 52 درصد پیشرفت داشته‌اند.»

او در پاسخ به اینکه دقیقا وزیر صنعت، معدن و تجارت باید درباره چه موضوعی پاسخگو باشد، بیان می‌کند: «وقتی که دولت یازدهم بر سر کار آمد قرار بر این شد تا توان تولید ملی در اختیار این طرح‌ها قرار بگیرد تا این طرح‌ها پیشرفت کنند اما اکنون شاهد این هستیم که این طرح‌ها پیشرفت چندانی نداشته‌اند. پرسش مشخص من در محور دو موضوع است، اینکه چرا شراکت با چینی‌ها در این طرح‌ها برای ما گران تمام شده و دیگر اینکه چرا از توان تولید ملی کم استفاده شده است؟ آن‌گونه که به نظر می‌رسد چینی‌ها در این طرح‌ها سر ما کلاه گذاشته‌اند.»

قاضی‌پور درباره دلیل این استنباط که چینی‌ها در طرح‌های فولادی سر ما کلاه گذاشته اند، می‌گوید: «این حرف را با استناد به مدارک موجود و مقدار فاینانس‌ها می‌گویم. بر حسب این مستندات مشخص است که معامله با چینی‌ها برای ما گران تمام شده است.»

چرا هشت‌قلوهای فولادی بی‌صرفه‌اند؟

دولت نهم در ابتدای فعالیتش با هدف محرومیت‌زدایی از برخی استان‌ها، به طرح‌ریزی هشت طرح فولادی اقدام کرد. طرح‌هایی که بدون در نظر گرفتن نکات اولیه و جانمایی مناسب کلید خوردند و هنوز چراغ طرح‌ها روشن نشده، صحبت از کمبود بودجه به میان آمد و چراغ‌ها دوباره خاموش شد.

حالا طرح‌هایی که قرار بود باری از روی دوش دولت بردارند، خود باری سنگین‌تر بودند که هیچ‌کس خواستارشان نبود. دولت در یک سوی ماجرا، بودجه کافی برای اتمامش نداشت و از سوی دیگر بخش‌خصوصی نیز به دلیل اینکه این هشت قلوها دارای توجیه اقتصادی نبودند، تمایلی به مشارکت در اتمام آنها نداشت.

دولت نهم و دهم تمام شد و فقط یک طرح از آنها به دست بخش‌خصوصی سپرده شد، آن هم طرح فولاد بافق یزد بود. حالا این هفت طرح که هر یک در گوشه‌ای از چهارمحال‌وبختیاری و شادگان گرفته تا سبزوار و میانه، پخش شده اند، با سرنوشتی در ابهام به دولت یازدهم رسیدند.

وزارت صنعت دولت یازدهم هم برای اینکه بتواند این هفت قلوها را به سرانجام برساند، 65 درصد از سهام این پروژه‌ها را به بخش‌خصوصی واگذار کرد تا شاید بتواند این تعهد اجباری را به پایان برساند، اما نکته‌ای که از ابتدا درباره این هشت پروژه موضوع بحث بود، نداشتن توجیه اقتصادی بود. موضوعی که محمدرضا نعمت‌زاده، وزیر صنعت نیز به آن معترف بود.

این پروژه‌ها با ظرفیت تولید 800 هزار تن فولاد در سال کلید خورده بودند درحالی‌که طبق استاندارد موجود، کارخانه‌هایی که زیر پنج هزار تن تولید فولاد دارند، دارای توجیه اقتصادی نیستند. مشکلی که هم اینک کارخانه‌های دیگر فولاد کشور با آن روبه‌رو بوده و در صورت راه‌اندازی این طرح‌ها، وزارت صنعت باید به دنبال راه‌حل‌های بیشتری برای رفع این مشکل می‌بود.

حمیــــد رضا طاهری‌زاده، نـایـب ریـیـس انـجـمن تـولیدکنندگان فولاد در گفت‌و‌گو با «فرصت امروز» درباره طرح‌های هفت‌گانه فولادی بیان می‌کند: «وقتی که طرح‌های هفت گانه راه‌اندازی شدند، با موضوع این طرح‌ها علمی برخورد نشد و جانمایی آنها بیشتر جنبه سیاسی داشت، البته تاکنون 80درصد از این پروژه‌ها به بخش‌خصوصی واگذار شده است.»

بهمن آرمان، کارشناس صنعت فولاد نیز درباره این هشت طرح فولادی به «فرصت امروز» می‌گوید: «ظرفیت هفت طرح فولادی استانی که کلید خورده، 800 هزار تن در سال است که اقتصادی نیست و حاشیه امنی را برای تولیدکنندگان به وجود نمی‌آورد، بنابراین اکنون که در مرحله ساخت مجتمع‌های جدید فولادسازی هستیم وزارت صنعت، معدن و تجارت باید ظرفیت را افزایش دهد، زیرا اگر این طرح‌ها در طول سه سال آینده به بهره‌برداری برسند، نمی‌توانیم انتظار تولید اقتصادی داشته باشیم و مشکلی را به صنعت فولاد اضافه می‌کنیم.

هرچند که در این طرح‌ها جنبه اقتصادی بودن رعایت نشده و به منظور محرومیت زدایی در پاره‌ای از استان‌ها بوده اما باید توجه شود با این ظرفیت تولید، صنعت فولاد با بحران تازه‌ای در سال‌های آینده روبه‌رو می‌شود.»

بازبینی دولت بازخواست مجلس

نیمه دوم شهریور ماه سال جاری، جعفر سرقینی، معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت از بازبینی طرح‌های فولادی خبر داد. تصمیمی که بسیاری از کارشناسان صنعت فولاد آن را تصمیمی شجاعانه دانستند.

به گفته سرقینی، دولت با تشکیل کمیته‌ای کارشناسی مرکب از کارشناسان بخش خصوصی و تشکل‌های معدنی صاحب‌نظر، در نظر داشت تا به بازبینی طرح‌های فولادی بپردازد. دلیل این تصمیم طرح‌ریزی این پروژه‌ها بدون مطالعه فنی و کارشناسی از لحاظ آمایش سرزمین، مقیاس و موقعیت جغرافیایی اعلام شد زیرا به اعتراف بسیاری از کارشناسان صنعت فولاد و مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت، این طرح‌ها زیرساخت‌های لازم صنعت فولاد نظیر آب، برق، گاز، جاده، سیستم حمل‌و‌نقل و غیره را ندارند. اما حالا مجلس می‌خواهد در مقابل تصمیم دولت، به بازخواست دولت در این پرونده بپردازد.

قاضی‌پور در پاسخ به این پرسش که با توجه به نقاط ضعف عظیمی که در هشت طرح فولادی وجود دارد، آیا توقف آنها نمی‌تواند نفع بیشتری داشته باشد؟ می‌گوید: «متوقف کردن به نفع نیست زیرا این طرح‌ها میلیاردها تومان هزینه برده‌اند، بهتر است این طرح‌ها به پایان برسند، بعدا نسبت به اصلاح آنها اقدام کرد. اکنون توقع پایان آنها در ما ایجاد شده است؛ بنابراین بهتر است فقط به فکر اتمام آنها باشیم بعدا می‌توانیم به اصلاحات فکر کنیم.»

اکنون بخش بزرگی از کارخانه‌های فولادی کشور، زیر ظرفیت اسمی فعالیت می‌کنند، حالا به اتمام رساندن هشت طرح فولادی با ظرفیت 800 هزار تن به هر قیمتی شاید در آینده هم برای صنعت فولاد و هم برای کشور هزینه‌های بیشتری از آنچه که امروز نمایندگان مجلس نگران به هدر رفتن آن هستند داشته باشد. با این حال مجلسی‌ها می‌خواهند بار دیگر پرونده طرح‌های بی‌صرفه فولاد را باز کنند تا شاید بتوانند به هر قیمتی جلوی هدر رفتن هزینه‌های انجام شده را بگیرند.