تلاش برای تحویل ندادن خودروی معیوب به مشتری / خودروها هم ستاره‌ دار شدند

نیمــه نخســت امســال، حاوی یک پیام جدی برای خودروسازان بود؛ «بالا بردن کیفیت». زمانی که افکار عمومی با تشکیل کمپین نخریدن خودرو یک مخالفت آشکار با صنعت خودرو را اعلام کرد. زمزمه‌هایی که از چند سال پیش شروع و تبدیل به فریاد شد. از همین رو، دولت یازدهم عزم خود را برای کیفی‌سازی صنعت خودرو جزم کرد. در همین راستا دستورالعمل ارزیابی کیفی خودروها پس از هفت سال بازنگری به شکل سختگیرانه‌تری نگاشته شد و نخستین مرحله ارزیابی کیفی خودروها با این دستورالعمل با شروع نیمه دوم سال جاری، آغاز شد.

سعید تاجیک، معاون اجرایی شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران که مجری ارزیابی کیفی خودروهاست می‌گوید تمام تمرکز روی این است که با اجرای این دستورالعمل دیگر خودروی معیوب تحویل مشتری نشود و در ارزیابی با دستورالعمل جدید، خودروهای یک تا پنج ستاره خواهیم داشت. با او درباره نحوه ارزیابی کیفی خودرو، گفت‌و‌گو کرده‌ایم.

***

دستورالعمل جدید ارزیابی کیفی خودرو چه تغییراتی کرده است؟

دستورالعمل ارزیابی کیفی خودرو، هفت سال بود که ارزیابی نشده بود. انتهای سال 93 با توجه به اهداف کیفی وزارت صنعت، معدن و تجارت در صنعت خودرو و نیاز به روز شده مشتریان که در دستورالعمل قبلی دیده نشده بود، دستورالعمل بازنگری شد. در دستورالعمل پیشین تمرکز بر عیوبی بود که در آن مقطع وجود داشت و این عیوب به مرور زمان تغییر کردند. اصلی‌ترین بحث هم موضوع عیوب عملکردی بود که وزارتخانه به دنبال این است که با اجرای این دستورالعمل از تحویل خودروهای دارای عیوب عملکردی به مردم جلوگیری کند.

تمرکز بیشتر بر عیوب عملکردی یکی از تغییرات عمده این دستورالعمل است و اگر عیوب عملکردی در خودرویی کشف شود می‌تواند رتبه کیفی خودرو را تغییر دهد. نکته دیگر، دسته‌بندی قیمتی خودروهاست. در رده‌بندی قبلی که اعلام می‌شد، خودروها با رده قیمتی متفاوت در یک جدول می‌آمدند که این یک اشکال بود. به هر حال این گزارش برای اطلاع مصرف‌کننده منتشر می‌شود، اینکه یک خودرویی با رده قیمتی زیر 25‌میلیون تومان در انتهای این جدول قرار می‌گرفت، دید مثبتی به مشتری نداده و در اصل فضای مقایسه را ایجاد نمی‌کرد. نکته دیگر اینکه خروجی این دستورالعمل، رده‌بندی خودروها با دسته‌بندی قیمتی به‌صورت یک ستاره تا پنج ستاره خواهد بود. امیدواری ما این است که این دستورالعمل کمک کند تا خودروی معیوب تحویل مشتری نشود.

دسته‌بندی قیمتی به چه شکل است؟

دسته‌بندی قیمتی با فاصله قیمتی 25‌میلیون تومان است و خودروهای ساخت داخل در این ارزیابی قرار دارند.

گفته می‌شود که در دستورالعمل جدید، سطح کیفی خودروها تنزل کرده و به همین دلیل وزارتخانه در انتشار آن تعلل می‌کند، این موضوع چقدر صحت دارد؟

خروجی ارزیابی با این دستورالعمل به هیچ عنوان قابل مقایسه با خروجی ارزیابی دستورالعمل‌های قبلی نیست. اگر وزارتخانه می‌خواست سیاسی‌کاری کند از ابتدا این دستورالعمل را اجرایی نمی‌کرد که سختگیرانه‌تر از قبل است. مدل‌های ارزشیابی در این دو دستورالعمل با یکدیگر متفاوت است و اصلا قابلیت قیاس کردن وجود ندارد.

تاخیر سه ماهه در انتشار گزارش با استناد به دستورالعمل ارزیابی کیفی جدید، چه دلیلی دارد؟

علت تاخیر به سیستم اجرایی کار برمی‌گردد. ما نیاز داشتیم که همه نرم‌افزارها و سخت‌افزارها را به روز کنیم تا بتوانیم خروجی منطقی بگیریم. ضمن اینکه به خروجی اول نمی‌توان اعتماد کرد و باید چند خروجی از کار گرفت که اشتباهی در پروسه صورت نگیرد.

یکی از انتقاداتی که به عملکرد شرکت بازرسی کیفیت صورت می‌گرفت، این بود که در گزارش‌های منتشر شده، یک ماه ایران خودرو رتبه کیفی بهتری داشت و ماه دیگر سایپا، همین موضوع شائبه‌ای را مطرح می‌کرد که شرکت بازرسی کیفیت با خودروسازان روابط پشت پرده‌ای دارد، توضیح شما درباره این ماجرا چیست؟

اصولا فضای داوری این بحث را ایجاد می‌کند. اگر قرار بود چنین فضایی وجود داشته باشد، این کار 20 و چند سال ادامه پیدا نمی‌کرد. هیچ فشاری تاکنون در روند این ارزیابی‌ها به ما وارد نشده، حتی ما از وزارتخانه به‌عنوان نهاد بالادستی خود، توصیه‌ای هم نگرفتیم.

نظارت شما روی چه تعداد از خودروهایی است که عرضه می‌شوند؟

نظارت ما بر حدود 8‌درصد از خودروهای تولید شده است. البته اگر ما به عیب ایمنی و عیب اساسی در یک محموله مشترک بخوریم، این‌درصد به 100‌ هم می‌رسد.

چه آزمایش‌هایی برای تست خودروها صورت می‌گیرد؟

یک سری آزمایش‌هایی را داریم که در تایید نوع خودرو برای سازمان ملی استاندارد و سازمان محیط زیست انجام می‌شود و پس از انجام این تست‌ها خودرو اجازه تولید پیدا می‌کند. وقتی یک خودرو اجازه تولید پیدا می‌کند، ما تست‌هایی نظیر نفوذ آب، ترمز، کشش فرمان، ضخامت رنگ و تست‌های ظاهری و عملکردی نظیر عملکرد برف پاک کن، چراغ‌ها و. . . را انجام می‌دهیم.

نمایندگی‌ها و مراکز خدمات پس از فروش چگونه بازرسی می‌شوند؟

این مراکز یک نظام بازرسی مدون دارند که براساس قانون حمایت از مصرف‌کنندگان است. بررسی ما تا سال 93 تا مرحله اجرای این قانون در شرکت‌ها بود و اینکه در نمایندگی چگونه اجرا می‌شود را به‌صورت نظر‌سنجی از مردم ارزیابی می‌کردیم اما اکنون با ضابطه جدید، اجرای این الزامات را در نمایندگی‌ها کنترل می‌کنیم. سالی یکبار همه نمایندگی‌ها رصد و رتبه‌بندی می‌شوند، ضمن اینکه همچنان ارزیابی از طریق نظرسنجی ادامه دارد و مشکلات به شرکت‌ها اطلاع داده می‌شود.

شنیده می‌شود که برخی از قطعات معیوب در بسته‌بندی‌های خود شرکت‌ها و در نمایندگی‌ها وجود دارد، شما با این موضوع برخورد داشته‌اید؟

بله متاسفانه این مسئله وجود دارد و خود شرکت‌ها هم درگیر این ماجرا هستند. شرکت‌های بزرگ ما نظیر ایران خودرو و سایپا درگیر این مسئله هستند اما نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که چنین مشکلی در تمام دنیا می‌تواند اتفاق بیفتد. به هر حال وقتی خودرویی 20 سال تولید می‌شود باید انتظار داشت که یک سری اقدام به ارائه قطعات تقلبی کنند. علت تغییر طراحی‌ها در شرکت‌های خودروسازی بزرگ در دنیا همین است که بتوانند قطعات خودشان را در بازار بفروشند. تا زمانی‌که قطعات تقلبی یک خودرو به بازار بیاید، تولید آن خودرو تمام شده اما متاسفانه چون این فضا در کشور ما وجود ندارد، از این دست مشکلات زیاد است و قابل کنترل هم نیست. اما روی محصولات تازه سهم اصلی بازار در تامین قطعات متعلق به تولید‌کننده اصلی است.