توسعه تولید صنعتی در هند

سرعت تغییرات اقتصادی در هند كه با 1/2 میلیارد جمعیت دومین کشور پرجمعیت جهان به حساب می آید، نفسگیر است. در هند دگرگونی اقتصادی در مرحله ای ابتدایی به سر می برد، چراكه درآمد سالانه هر فرد ۲ هزار و ۵۰۰ دلار است، ولی رشد اقتصادی هند در حال شتاب است و طبق پیش بینی دویچه بانك آلمان، اقتصاد هند در اثر رشد نیروی كار، بر چین پیشی خواهد گرفت و در ۱۵ سال آینده بیشترین رشد را در میان كشورهای جهان خواهد داشت.

نکته قابل توجه آن است که در سال ۲۰۰۶ در نمایشگاه بزرگ همایش سالانه انجمن انرژی بادی آمریكا در شیكاگو، فضای بزرگ نمایشگاه عمدتا توسط شركت هندی  «سوزلون» اشغال شده بود كه تا آن وقت هیچ كس حتی نامش را نشنیده بود.

این كشور همزمان با اضافه شدن به اقتصادهای مطرح جهان، به مصرف كننده منابع و آلوده كننده محیط زیست عمده جهان نیز تبدیل شده است. ولی افزایش قیمت منابع و كالاها در دو سال گذشته نشانگر محدودیت منابع دنیا است. این منابع حتی برای تأمین نیازهای رو به افزایش كشورهایی از قبل صنعتی شده نیز دچار مشكل  هستند.

در این شرایط، حتی فقیرترین ملت های دنیا از خیزش اقتصادی هند متأثر شده اند. برای مثال، باید به ناآرامی های روی داده در اندونزی در اعتراض به افزایش قیمت نفت، فشار فزاینده بر جنگل های آفریقا و منابع دریایی آن، رونق صادرات مواد معدنی از آمریكای جنوبی و فقدان مشاغل نیازمند به مهارت اندك در آمریكای لاتین و جنوب شرق آسیا اشاره كرد.

محیط زیست دنیا و منابع طبیعی آن قطعا پاسخگوی تأمین اقتصادهای صنعتی غرب و همچنین 1/2 میلیارد انسان هندی دیگر كه به طبقه متوسط جهان اضافه می شود، نیست. ولی هند از لحاظ شرایط محیطی فراروی رشد نسبت به دوران توسعه ای كه آمریكا و اروپا طی كرده اند، در شرایط دشواری قرار دارد، زیرا این كشور با كمبود آب سالم، تأثیرات اقتصادی زیست محیط  آسیب دیده، تغییرات سریع آب و هوایی و كمبود منابع انرژی روبه رو است.

راهی كه هند برای توسعه اقتصادی در پیش گرفته، مبتنی بر بازار اطلاعات است. برخی شهرهای هند جزئی از بازار جهانی اطلاعات و مورد مراجعه شركت های بین المللی اند. هندی ها طراح بسیاری از نرم افزارهای موردنیاز اقتصاد پیچیده جهانی هستند. در این كشور كه فقر و فلاكت انسان ها همیشه چشمگیر بوده است، هم اكنون رونق ناشی از بازار اطلاعات تصویر دیگری به وجود آورده است.

درست است كه ظهور صنعت اطلاعات در هند مبتنی بر همكاری این صنعت با شركت های مستقر در آمریكا و حمایت مقام های هندی بود، ولی امروزه شركت های هندی در حال توسعه مدل های رقابتی تجاری خود هستند.

عوامل تسهیل كننده این توسعه عبارتند از پایین بودن نسبی سطح دستمزدها، رایج بودن زبان انگلیسی در هند، وفور استعدادهای علمی و مهندسی و اختلاف زمان با آمریكا كه امكان توسعه ۲۴ ساعته نرم افزارهای شركت های مستقر در كالیفرنیای آمریكا را با همكاری هندی ها در آن سوی كره زمین فراهم می سازد. همچنین به تدریج شاهد این واقعیت هستیم كه فناوری هندی نه تنها ارزان تر است، بلكه در اوج كیفیت نیز قرار دارد، به طوری که هند هم اكنون ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر متخصص امور مالی و حسابداری دارد. این افراد در آمریكا یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفرند.

با توجه به تحولات ذكر شده در هند طبقه متوسط در این کشور رشد سریعی داشته باشد و از این راه در طول دو دهه گذشته چند صد میلیون نفر از فقر نجات پیدا كند. باید توجه داشت كه در رابطه با كاهش فقر در این كشور تحولات عظیمی صورت گرفته است، زیرا تعداد افرادی كه با درآمد روزانه كمتر از یک دلار زندگی می كنند، به طور قابل ملاحظه كاهش یافته است. میان سال های ۲۰۰۱-۱۹۸۰ تعداد افرادی كه در فقر مطلق به سر می برند  (با درآمد كمتر از یک دلار در روز) در هند از نیمی از جمعیت كشور به ۳۵ درصد رسیده است.

ولی هنوز افراد بسیاری در این كشور در محرومیت به سر می برند. طبق آمار شاخص توسعه انسانی برنامه توسعه سازمان ملل كه كشورها را براساس معیارهایی چون امید به زندگی و سطح سواد طبقه بندی می كند، هند در رتبه ۱۲۷ از میان ۱۷۷ كشور دنیا قرار گرفته است. در كشور هند هنوز حدود ۸۰۰ میلیون نفر با درآمدی كمتر از ۲دلار در روز زندگی می كنند.

با وجود دانشگاه هایی كه در سطح جهان مطرح هستند، در هند دختران از تحصیلات كمتری برخوردارند. تقریبا دوسوم هندی ها در مناطق روستایی و حومه شهرها زندگی می كنند. میزان درآمد سرانه افراد در این مناطق كمتر از هزار دلار در سال است. ولی در این كشور شاهد مهاجرت سریع روستائیان به شهرها در طول تاریخ هستیم. هند هم اكنون دارای ۳۵ شهر با جمعیت بیش از یك میلیون نفر است و پیش بینی می شود تعداد این شهرها تا سال ۲۰۲۵ به ۷۰ شهر برسد.