هرچند در سالهای گذشته با وجود نرخ بسیار بالای تورم و افزایش قیمت تمام شده بسیاری از کالاها، قیمت خانه ثابت مانده و حتی در بسیاری از ماهها روندی کاهشی به خود گرفته اما هنوز در بعضی از کلانشهرها قیمتهایی مورد معامله قرار میگیرد که از دسترس بخش قابلتوجهی از مردم دور است. با گذشت از سالهای میانی دهه 80 و عبور از سالهایی که بازار مسکن در اوج قرار داشت، افزایش چند باره قیمت مسکن شرایط را به کل دگرگون کرد. در این بین حتی تسهیلات دولتی نیز نتوانستند خود را با شرایط جدید تطبیق دهند و عملا بازار وارد یک فرآیند رکودی طولانیمدت شد.
هرچند در سالهای پایانی دهه 80 بازار به حرکت خود با سرعتی کمتر ادامه داد اما با رسیدن به دهه 90 این سرعت پایین نیز متوقف شد تا رکودی آغاز شود که این روزها سومین سال خود را پشت سر میگذارد؛ رکودی که طراحی راهحلهای مختلف نیز نتوانسته چندان برای آن اثرگذار باشد.
کاهش قیمت مسکن در طول ماههای گذشته در کنار نهایی شدن تسهیلات دولتی 80 و 60 میلیونی خرید خانه هرچند دولت را امیدوار کرده بود بخشی از مشکلات این حوزه را حل کند، اما در عمل نرسیدن قدرت خرید مردم به نرخهای کنونی ادامه داشته و این کلاف را پیچیدهتر کرده است، شرایطی که وزیر راه و شهرسازی را مجبور کرد یک بار برای همیشه تکلیف بازار مسکن حداقل برای کلانشهری مانند تهران را روشن کند.
آخوندی روز گذشته اعلام کرده در شرایط فعلی این توقع که قیمت خانه بیش از آنکه تاکنون اتفاق افتاده پایین بیاید، چندان واقعی نیست و تا قیمت زمین بالاست، نمیتوان انتظار داشت قیمتها از این پایینتر باشد. به گفته وی، بخش عمدهای از قیمت مسکن ناشی از سوداگری قیمت زمین است و هرچند نرخ قیمت مسکن در برابر تورم، رشد پایینی داشته اما تا قیمت زمین در این حد است نمیتوان توقع داشت تغییرات بیشتری به وجود بیاید.
راه حل وزیر توجه به گزینهای است که در سالهای قبل نیز مورد توجه قرار گرفت اما نتوانست آنطور که باید تأثیرگذار باشد. طبق اعلام آخوندی استراتژی توسعه مسکن در شهرهای کمجمعیت است که امیدواریم با توسعه حملونقل ریلی به این شهرها بتوانیم دسترسی آنها به کلانشهرها را برقرار کنیم تا شاهد سوداگری مسکن نباشیم. اگر تقاضا را به سمت شهرهای پیرامونی ببریم شاید بتوانیم به صورت ساختاری مشکل مسکن را حل کنیم در غیر این صورت هرچقدر در تهران تمرکز کنیم قیمت مسکن افزایش مییابد. هرچند چیزی شبیه به این در سالهای ابتدایی دولت قبل مطرح و نتیجهاش مسکنمهری شد که شخص آخوندی از اصلیترین منتقدان آن است اما به نظر میرسد طرحی که مورد توجه قرار گرفته فاصلهای قطعی با آنچه در قبل اجرایی شد، دارد.
مدل موفق شهرک قدس مورد توجه باشد
عضو هیأت مدیره کانون سراسری انبوهسازان معتقد است تجربه نهچندان موفق مسکن مهر در سالهای گذشته نشان از آن دارد که در برنامهریزیهای آینده باید دقت بیشتری صورت گیرد تا ضمن استفاده حداکثری از مناطق حومهای، مسائل رفاهی مردم نیز لحاظ شود. ایرج رهبر در گفت و گو با «فرصت امروز» عنوان کرد: اشباع شدن مناطق مسکونی در کلانشهری مانند تهران باعث شده از چند سال قبل طرحهایی برای استفاده از مناطق حومهای مطرح شود. اتفاقی که در بسیاری از کشورهای توسعه یافته جهان نیز افتاده و امروز طی کردن فاصلهای یک ساعته برای رسیدن به محل کار از خارج از شهر امری طبیعی و پذیرفته شده است.
وی با اشاره به لزوم ساخت آزادراه یا خطوط راهآهن برای متصل کردن نقاط حومهای به شهر اصلی، تأکید کرد: آنچه باعث شد مسکن مهر به اهداف مدنظر خود نرسد ضعف امکانات زیرساختی بود به طوریکه هنوز نیز پس از چند سال ارتباط این مناطق در بعضی شهرها با سختی همراه است. عضو هیأت مدیره کانون سراسری انبوهسازان اضافه کرد: در کنار مسکن مهر، تجربه موفق شهرک قدس را داریم. در این منطقه نیز از سالها پیش کار ساختوساز آغاز شد اما با توجه به برنامهریزیهای دقیقی که در نظر گرفته شدند، در حال حاضر یکی از بهترین نقاط تهران برای زندگی به حساب میآید.
رهبر خاطرنشان کرد: آنچه نمیتوان نسبت به آن شک و تردیدی داشت تراکم بسیار بالای جمعیت در تهران است. هرچند برای سالهای آینده میتوان روی ظرفیت بافتهای فرسوده حساب کرد اما قطعاً تا حدی نیست که کفاف تمام نیازها را بدهد. از این رو میتوان ظرفیت مناطق حومهای و شهرهای جدید را مدنظر داشت البته به این شرط که امکانات و مقدمات ابتدایی برای زندگی در آن شهرها فراهم شود.
صحبتهای وزیر راه و شهرسازی به خوبی نشان میدهد آنچه در قالب تسهیلات و برنامههای دولتی مطرح شده برای شهری مانند تهران تنها جنبه مسکن دارد و شاید راه حل در جای دیگری نهفته باشد. سخن گفتن آخوندی از تجربه خوشنشینی در شهرهای حومهای در کشورهای توسعهیافته و البته لزوم گسترش خطوط قطارهای حومهای در کشور نشان از آن دارد که وزیر راه، چاره مشکلات امروز بخش مسکن را در مناطق حومهای رصد میکند، چارهای که در حال حاضر یک نتیجه قطعی دارد و آن اینکه تهران از این بزرگتر نخواهد شد.