فرآیند بازطراحی لوگوی شبکه 3 زیر ذره‌ بین «فرصت امروز» / تغییر بعد از 22 سال مقاومت

بازطراحی لوگوی شبکه 3 در حالی انجام شد که حدود 22 سال از عمر لوگوی قبلی شبکه 3 گذشته است؛ لوگویی که سه خط مورب از کوچک به بزرگ و نارنجی‌رنگ داشت امروزه به لوگویی سفیدرنگ با سه خط مورب و هم‌اندازه تبدیل ‌شده است. اگرچه همچنان لوگو در جای قبلی خود در گوشه سمت چپ قرار دارد اما هویت بصری این شبکه تلویزیونی را تا حدی دستخوش تغییر کرده است. با این حال به نظر می‌رسد مدیران شبکه 3 نیز قصد ایجاد تغییرات زیادی را در هویت بصری این شبکه نداشته‌اند و صرفا به بازطراحی لوگو اکتفا کرده‌اند.

اینکه این بازطراحی لوگو تا چه اندازه قابلیت ایجاد هویت جدیدی را برای شبکه 3 دارد، بهانه‌ای شد که  «فرصت امروز» سراغ تورج صابری‌وند، لوگودیزاینر و ایمان یاری، طراح ارشد استودیو پروانه آبی مجری بازطراحی لوگوی شبکه 3 برود. تورج صابری‌وند، در گفت‌و‌گو با  «فرصت‌امروز» می‌گوید: اساسا تمام برندهای موفق جهان هرچند سال یکبار لوگوی خود را بازطراحی می‌کنند. تا جایی که برندهایی چون پپسی و اپل هر پنج یا شش سال یکبار لوگوی خود را بازطراحی می‌کنند.

برندها لوگوی خود را بازطراحی می‌کنند نه لزوما به خاطر اینکه لوگوی آنها ازلحاظ دیزاین ایراد دارد یا نیاز به اصلاح دارد بلکه برندها این کار را می‌کنند تا به مخاطبان خود بگویند که برندهای پویا و زنده‌ای هستند.مخاطبان نمی‌دانند که در سازمان‌ها و کارخانه‌ها چه می‌گذرد، نمی‌دانند تکنولوژی‌ چه تغییری می‌کند و در تولید چه پیشرفت‌هایی می‌کنند. از طرفی برندها و سازمان‌ها هم نمی‌توانند پیشرفت‌های‌شان را توضیح دهند، البته جذابیتی هم برای مخاطبان‌شان ندارد اما برای اینکه نشان دهند برندها همیشه در حال رشد و پیشرفتی هستند، هویت بصری‌شان را بازطراح می‌کنند.

نیاز سازمان‌های ایرانی به بازطراحی

او ادامه می‌دهد: از سوی دیگر برندها با این کار خود را با سلیقه‌های روز هماهنگ می‌کنند. این روزها سرعت تغییر سلیقه‌ها بسیار زیاد است برای همین برندهای پیش‌روی جهان هرچند سال یکبار دست به بازطراحی لوگوی خود می‌زنند. یک هویت بصری جدید می‌تواند ارتباط مؤثرتری با مخاطب برقرار کند و به او نزدیک‌تر شود. بازطراحی پیوسته لوگو مانع از این می‌شود که برند مجبور شود کلیت لوگو را بازطراحی کند، کاری که ایران‌خودرو مجبور به آن شد.

به‌صورت کلی نه‌تنها شبکه‌ 3، بلکه تمام شبکه‌های تلویزیونی ایران و خود سازمان صداوسیما و همین‌طور بسیاری از برندها و سازمان‌های ایرانی باید لوگوی خود را بازطراحی کنند. صابر‌ی‌وند اظهار می‌کند: برای نظر دادن نخست باید نظرهای سلیقه‌ای و شخصی را کنار گذاشت. ممکن است فردی از رنگ جدید لوگوی شبکه 3 خوشش بیاید و فرد دیگری خوشش نیاید. رنگ در هویت‌های بصری برای خوش آمدن کسی انتخاب نمی‌شود، حتی برای خوش آمدن سفارش‌دهنده پروژه هم رخ نمی‌دهد.

این رنگ، هویت بصری منحصربه‌فردی برای شبکه 3 می‌سازد. منحصربه‌فرد به این معنا که شبکه‌های دیگر از این رنگ استفاده نکرده‌اند و این شبکه سه را از باقی شبکه‌ها متمایز می‌کند. از سویی انتخاب این رنگ متناسب باشخصیت جوان و ورزشی شبکه هم هست. از این‌سو به نظر بنده انتخاب درستی بوده اما در مورد فرم لوگو، طراح، هویت جاافتاده و شناخته‌شده لوگو را حفظ کرده و مانند اکثر بازطراحی‌های جهانی سعی کرده لوگو را ساده‌تر کند و از سه المان لوگو، المان سمت چپی را کوتاه کرده و همین کار ساده اما هوشمندانه تأثیر زیباشناسانه مثبتی در لوگو داشته است.

مشکلات دیزاین بسیاری از سازمان‌های ایرانی

این طراح لوگو خاطرنشان می‌کند: به نظر می‌رسد خیلی‌ها در جریان این بازطراحی قرارگرفته‌اند. اساسا چند سالی هست که ایرانی‌ها به مسئله دیزاین و گرافیک توجه می‌کنند و این موضوع برای‌شان ارزشمند شده‌ است. همین کلمه‌  «دیزاین» در چند سال‌ اخیر باب شد و با رشد سریعی در گفت‌وگوهای مردم استفاده می‌شود. این مسئله پیام آشکاری برای برندها و سازمان‌های ایرانی دارد.

برندهای ایرانی همواره در قیاس با برندهای غیر‌ایرانی حاضر در بازار ایران مشکلات دیزاین بسیاری دارند.برندهای ایرانی مجبور به رقابت هستند و این رقابت جدی‌تر هم خواهد شد. این ممکن است مانعی در کسب‌وکارشان باشد. در ایران لوگوهایی هست که دهه‌هاست تغییری نکرده و به‌وضوح از سلیقه مخاطبان‌شان عقب‌مانده است. سهل‌انگاری در این حوزه می‌تواند برای کسب‌وکارها محل آسیب جدی‌ای باشد.

فرصتی برای طراحی هویت یکپارچه برند

او درباره  «قابلیت هویت بصری جدیدی برای شبکه 3 از طریق بازطراحی لوگو» می‌گوید: این موضوع بستگی به توانایی آن طراحی خواهد داشت که طراحی هویت بصری شبکه به او سپرده شود. این بازطراحی مشکلی برای develop و توسعه هویت بصری ندارد. اتفاقا فرصت‌های خوبی را هم برای طراحی هویت یکپارچه برند می‌دهد.

صــابــری‌ونــد می‌افــزاید: استاندارد مدونی برای دیزاین در جهان وجود ندارد. اساس دیزاین، تحلیل‌محور است. برای داوری در مورد موفقیت یک دیزاین باید دید که هدف از دیزاین چه بود و با چه تحلیلی، چه تصمیمی گرفته ‌شده است. از نظر بنده نفس تصمیم به بازطراحی این لوگو درست و دیزاین گرافیکی آن‌هم مناسب است.

این طراح لوگو درباره حرف و حدیث‌ها از کپی و الگوبرداری این لوگو از لوگوی اریکسون بیان می‌کند: به‌هرحال چند سالی هست که هر لوگوی مهمی که در ایران طراحی می‌شود بلافاصله در کنار یک لوگوی خارجی که شبیه آن است قرار می‌گیرد و شبکه‌های اجتماعی پر می‌شود از پیش‌داوری‌ها سریع، سطحی و پر از کنایه. توجهی هم نمی‌شود که طراحی لوگو برای یک طراح که لوگوهای بسیاری در کارنامه خود دارد هیچ کار سخت و دشواری نیست که نیاز به کپی داشته باشد.

اساسا روحیه مسئولانه‌ای در این رفتارها دیده نمی‌شود، ادبیات‌شان هم عموما نامحترمانه است، به‌عنوان نمونه روزی از یکی از این دوستان درخواست کردم روشی را که برای پیدا کردن لوگوهای مشابه دارد معرفی کند تا به شکل مؤثر و مسئولانه‌ای هم به طراح‌ها و هم به سفارش‌دهنده‌ها کمک شود اما هیچ پاسخی از آن دوست نگرفتم. درنهایت این حرف و حدیث‌ها نه چیزی به گرافیک دیزاین ایران اضافه می‌کند و نه چیزی از آن کم می‌کند، فقط فضای حرفه‌ای را به شکل مقطعی مسموم می‌کند و به‌هرحال طراحان به کار خود ادامه می‌دهند.

به‌صورت کلی تصور کپی بودن این لوگو به‌رغم شلوغ کردن‌های شبکه‌های اجتماعی، مطلقا تصور غلطی است. منطق دیزاین و بازطراحی لوگو کاملا واضح است، لوگوی جدید تنها یک تغییر کوچک نسبت به لوگوی قبلی دارد و مشخصا در ادامه آن است. اینکه یک لوگو شبیه به لوگوی دیگر باشد به‌هیچ‌وجه قابل‌کنترل نیست. هیچ‌کسی نمی‌تواند تک‌تک لوگوهای جهان را نگاه کند و مطمئن شود که شبیه آن وجود ندارد.

همچنین ایمان یاری، طراح ارشد استودیو پروانه آبی در گفت‌و‌گو با  «فرصت امروز» می‌گوید: در بحث شبکه 3 تغییر کل هویت بصری آن در نظر گرفته ‌شده است که این موضوع از سال گذشته کلید خورد و با تغییر در مدیران شبکه‌های سیما تصمیم در تغییر گرافیکی شبکه‌های تلویزیونی گرفته شد.

البته در ابتدای فعالیت‌ حرفی از تغییر لوگوی شبکه 3 به میان نیامده بود اما با پیشنهاد استودیو پروانه آبی تصمیم بر این شد که لوگوی این شبکه تلویزیونی نیز بازطراحی  (redesign) شود، چون نزدیک به 22 سال بود که لوگوی این شبکه تلویزیونی تغییراتی نکرده بود. تغییر و به‌روزرسانی هویت بصری برای همه برندها در دنیا کاری مرسوم و ضروری است. البته طراحی هویت بصری یکپارچه  (هماهنگی المان‌های بصری و رنگ‌های ثابت برای اجرای شبکه) هم برای نخستین‌بار در شبکه‌های داخلی اتفاق می‌افتد.

تن دادن مدیران تلویزیونی به بازطراحی لوگو

او ادامه می‌دهد: پیشنهاد ما این موضوع بود که کل لوگوی شبکه 3 تغییر کند اما این موضوع با مقاومت‌هایی مواجه شد که در نهایت به این ختم شد که این تغییرات در حد بازطراحی لوگوی قبلی انجام و اشکالات آن رفع شود؛ چون به دلیل ترکیب، زاویه قرارگیری المان‌ها، رنگ، کیفیت و. . . لوگوی شبکه سه با اشکالاتی همراه بود و کیفیت بصری مناسبی نداشت و مجموعه ما ترجیح می‌داد لوگویی را طراحی کند که ازنظر گرافیکی اصولی‌تر باشد و کیفیت بصری بهتری را داشته باشد.

تغییرات ناملموس لوگو

این طراح ارشد اظهار می‌کند: مدیران شبکه سه بر این باور بودند که چون 22 سال است که این شبکه با یک لوگو بوده، تغییرات یکباره ممکن است با واکنش مخاطبان ایرانی مواجه شود که البته این موضوع هم در دانش برندینگ تا حدودی صحیح است. مجموعه این عوامل باعث شد که تغییر محسوسی در لوگو ایجاد نشود و صرفا لوگوی قبلی بازطراحی شود و خاطراتی که مخاطبان ایرانی با این شبکه تلویزیونی در این 22 سال داشتند از بین نرود و مخاطبان ایرانی همچنان حس کنند که همواره شبکه سه را می‌بینند.

یاری می‌افزاید: لوگوی شبکه سه ازنظر گرافیکی بهینه ‌شده و تغییرات جزئی در آن لحاظ شده است.المان‌های تشکیل‌دهنده لوگو هم‌اندازه شده‌اند و از طرفی زاویه‌های لوگو تغییر کرده و ساختار لوگو از دایره‌های منظمی تشکیل‌شده که نظمی را در لوگو با خود به همراه خواهد داشت؛ به‌عنوان نمونه در لوگوی جدید با چرخش 180 درجه‌ای به همان فرم اولیه می‌رسیم. موضوع دیگری که در بازطراحی لوگوی یک شبکه تلویزیونی بسیار حائز اهمیت است بازی با موشن‌گرافیک است و اینکه بتوان موشن‌گرافیک‌های خوبی از آن ساخت.

از طرفی زاویه‌های لوگوی جدید تغییر کرده است تا خطوط مورب در تصویر تلویزیونی بهتر دیده شوند؛ لوگوی قبلی فواصل مناسبی برای پخش تلویزیونی نداشت. رنگ لوگو هم سفید شده است تا با حک روی تصاویر مختلف بهتر دیده شود. او درباره  «شبهاتی که در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی از الگوبرداری لوگوی جدید شبکه 3 از لوگوی اریکسون مطرح ‌شده است» خاطرنشان می‌کند: این موضوع بسیار برای من جالب است که چرا طی این 22 سال گذشته موضوع الگوبرداری لوگوی شبکه 3 از لوگوی اریکسون مطرح نشده است.

از طرفی لوگوی جدید شبکه 3 بازطراحی شده و تغییرات کلی و محسوسی نکرده است. این در حالی است که لوگو شبکه 3، 22 سال قبل و پیش از لوگوی اریکسون طراحی‌ شده بود و لوگوی اریکسون 22 سال قبل به این شکلی که در حال حاضر مخاطبان می‌بینند نبود و این تغییراتی که در لوگوی شبکه 3 لحاظ شد نیز صرفا بازطراحی لوگوی قبلی بوده است.

کارشناسان حرفه‌ای در حوزه لوگو باید دراین‌باره نظر بدهند و ازنظر بنده این دو لوگو ربطی به یکدیگر ندارند؛ چون لوگوی اریکسون فرم عمودی دارد و تفاوت‌های زیادی با لوگوی جدید شبکه 3 دارد و بحث الگوبرداری و کپی‌کاری از لوگوی اریکسون حرف نادرستی است و این نکته را هم باید در نظر داشت که یک طراح نمی‌تواند همه لوگوهای برندهای مختلف جهان را دیده باشد تا مبادا چنین شبهه‌ای پیش بیاید.

البته برای طراحی فرم‌های موشن‌گرافیک و انتخاب رنگ‌ها شبکه‌های مختلف تلویزیونی را تا حد توان بررسی کردیم تا مشابهتی در کار نباشد. این طراح ارشد بیان می‌کند: فونت اختصاصی شبکه 3 نیز براساس فرم دایره‌ای لوگوی جدید بازطراحی شده و اکنون شبکه 3 در تمامی متون استفاده‌شده در تصویر از فونت اختصاصی خودش استفاده می‌کند.

البته زمانی که به ما سفارش تغییر هویت بصری شبکه 3 داده شد، قرار بود که تغییر هویت بصری روی فرمت FULL HD انجام شود و شبکه 3 نخستین شبکه HD  ایران باشد اما این اتفاق در این شبکه رخ نداد و زمانی که ما 90 درصد کار را انجام داده بودیم متوجه شدیم که فعلا این افزایش کیفیت امکان‌پذیر نیست.

به همین دلیل شاید تناسب محل قرارگیری المان‌ها، خوانایی فونت، رنگ‌بندی و... دچار مشکلاتی باشد که امیدواریم در آینده با تغییر سیستم پخش مرتفع شود. در پایان لازم به ذکر است که موشن‌گرافیک‌های شبکه 3 و شبکه پرس‌تی‌وی  (که حاصل کار همین تیم است) در رویداد بیهانس تهران مقام اول را کسب و نشان بین‌المللی بیهانس را دریافت کرده است