تشکیل کنسرسیوم صادراتی افزایش رقابت‌پذیری در بازارهای جهانی

تشکیل کنسرسیوم صادراتی، ایده‌ای که افخمی‌راد پیشنهادش را به صادرکنندگان داد. اگرچه در کشور فعالان اقتصادی حرکت‌هایی را در جهت تشکیل اتحادیه‌ها، تشکل‌ها و. . . داشته‌اند اما ایجاد کنسرسیوم می‌تواند شکل حرفه‌ای‌تر به فعالیت آنها بخشیده و به فعالیت‌های بین‌المللی آنها حال و هوای دیگری بدهد. در این حالت شرکت‌های کوچک و متوسط می‌توانند در کنار شرکت‌های بزرگ قرار گیرند و در محدوده فعالیت و توان‌شان سهمی از صادرات داشته باشند. تحرک اقتصادی در کشور شاید از زمانی محسوس شد که جدایی از اقتصاد تک‌محصولی و تقویت صادرات غیر‌نفتی یکی از اصول اساسی در تدوین برنامه‌های دولت قرار گرفت. اگرچه نگاهی به این حوزه نشان می‌دهد دولت هنوز به اهدافش نرسیده و هم چنان وابستگی شدید به نفت دارد، همچنین صادرات جایگاهش را در بازارهای جهانی نیافته است، نایب رییس اتاق تهران معتقد است، تشکیل کنسرسیوم صادرات بهترین راهکار برای رقابت‌پذیری در بازارهای جهانی و نزدیک شدن دولت به اهداف اقتصادی‌اش است. مهدی جهانگیری به «فرصت امروز» می‌گوید: برای اینکه ما بتوانیم در فضای رقابتی دنیا حضور داشته باشیم بدیهی است که باید خودمان را با ابزارهای رقابتی در دنیا همراه کنیم. ما نمی‌توانیم با نگاه و سلیقه خودمان بگوییم می‌خواهیم فرش خودمان را حفظ کنیم، پسته خودمان را حفظ کنیم و توسعه بدهیم. 

به اعتقاد وی صادرات باید با ابزارهای نوین بازارهای دنیا پیش رود و یکی از این ابزارها توان رقابت است. نایب رییس اتاق تهران معتقد است آنچه می‌تواند صادرکنندگان را رقابت‌پذیر کند تشکیل کنسرسیوم صادرات است. وی می‌افزاید: کنسرسیوم صادرات نشأت گرفته از توان رقابتی با دنیاست که هم از یک بنیه مالی و هم از یک بنیه رقابتی برخوردار باشند. ما برای اینکه بتوانیم به جایگاه قابل قبولی برسیم و به سازمان جهانی تجارت بپیوندیم، طبعا باید زیرساخت هایمان را فراهم کنیم و بهبود زیرساخت‌ها می‌تواند اقتصاد جدیدی را در کشور ما به وجود بیاورد و به معنای واقعی از اقتصاد نفتی نجات پیدا کنیم. به گفته این فعال اقتصادی از آنجا که کنسرسیوم هم‌افزایی، کاهش هزینه‌ها و افزایش رقابت‌پذیری را به دنبال خواهد داشت، شرکت‌های مختلف از آن استقبال خواهند کرد.

وقتی شرکت‌ها در یک کنسرسیوم قرار گیرند، مزایای متعددی خواهند داشت، شناسایی نقاط مشترک، مشکلات مشترک و بستر‌سازی مشترک چالش‌هایی است که فعالان یک حوزه را به سمت کنسرسیوم متمایل می‌کند؛ ویژگی‌هایی که رییس اتحادیه تولیدكنندگان و صادركنندگان مبلمان ایران به آنها اشاره می‌کند. حسن احمدیان، از ایده سازمان توسعه تجارت استقبال کرده و در چگونگی تشکیل آن به «فرصت امروز» می‌گوید: نگاه به کنسرسیوم می‌تواند مختلف باشد، ما می‌توانیم نگاه محصولی، منطقه‌ای یا سرمایه‌ای داشته باشیم. به گفته احمدیان برای تشکیل کنسرسیوم باید فعالانی را که حوزه مشترک دارند، در کنار هم جمع کرد. وی در این‌باره توضیح می‌دهد: به‌طور مثال تولیدکنندگان و صادرکنندگان مبلمان می‌توانند متمرکزشوند و پس از آن با فعالان فرش، لوستر، دکوراسیون و. . . ادغام شوند، در این صورت یک کنسرسیوم به معنای واقعی شکل می‌گیرد.

این فعال اقتصادی معتقد است با تشکیل کنسرسیوم‌ها، هزینه‌های ارسال، سرمایه‌گذاری در کشورهای هدف، تبلیغات برندسازی منطقی خواهد شد. به نظر احمدیان هدایت شرکت‌ها به سوی تشکیل کنسرسیوم کار سختی به نظر نمی‌رسد. وی ادامه می‌دهد: ما باید نقاط مشترک و پرچم مشترک همدیگر را پیدا کنیم. اعتماد کردن کار سختی نیست و خودبه‌خود به وجود می‌آید. چون کنسرسیوم برای صادرکنندگان پر از مزایا است و بازرگانان قاعدتاً می‌خواهند این امتیازها را داشته باشند، چون هزینه‌های آنها را پایین آورده و برای آنها سود ایجاد می‌کند. به گفته وی در کنسرسیوم محدودیت‌هایی که شرکت‌ها را دچار هزینه می‌کند، به مزیت تبدیل خواهد شد.

عدم تسلط بر زبان انگلیسی، آگاهی از قوانین و مقررات حقوقی و قانونی، نداشتن مهارت در دریافت و پرداخت پول، ارسال کالا و امور گمرکی محدودیت‌هایی است که رییس اتحادیه تولیدكنندگان و صادركنندگان به آن اشاره می‌کند. چالش‌هایی که به گفته وی علاوه بر زحمت و دردسرهای زیاد، هزینه‌ها را بالا برده و قیمت تمام شده را برای صادرکنندگان بالا می‌برد، درحالی‌که با تشکیل کنسرسیوم با مشارکت شرکت‌های متعدد که در حوزه‌های مختلفی تخصص دارند، این کارها به‌راحتی انجام می‌شود. احمدیان این چشم‌انداز را انگیزه‌ای قوی برای استقبال صادرکنندگان برای تشکیل کنسرسیوم می‌داند.

اما این هم‌افزایی را چطور می‌شود ایجاد کرد. احمدیان در این‌باره پاسخ می‌دهد: اتحادیه‌ها، تشکل‌ها، انجمن‌ها باید شروع کنند و این کار باید فرهنگ‌سازی شود. به نظر من سازمان توسعه تجارت باید ویژگی‌هایی را برای تشکیل کنسرسیوم‌ها تعیین کند و صادرکنندگان را به این سمت و سو هدایت کند.

به گزارش «فرصت امروز» بحث تشکیل کنسرسیوم‌ها در ایران تازه نیست. اما مورد هدف قرار دادن بخش‌خصوصی در ارتقا و بهبود اقتصاد کشور از نگاه دولت و تمایل بخش‌خصوصی به حضور در اقتصاد کشور شاید اهمیت پرداختن به تشکیل کنسرسیوم‌ها را جدی‌تر کند. انتقاداتی که پیش از این بر شکل‌گیری کنسرسیوم‌ها وارد می‌شد، قوانین و مقررات حقوقی و جایگاه آنها در کشور بوده است. جایگاه کنسرسیوم‌ها از دهه30 شمسی وارد اقتصاد ایران شده ولی به‌صورت جامع و کامل به ابعاد حقوقی آن توجه نمی‌شود، به نظر می‌رسد، تاکنون کنسرسیوم‌ها تعریف جامع و شخصیت حقوقی مستقلی در اقتصاد ایران نداشته‌اند. در برنامه پنجم به نقش کنسرسیوم‌ها اشاره شده اما تشکیل آنها هنوز جدی گرفته نشده است.