بزرگ‌ترین چالش کسب‌وکار در ایران چیست؟

در پرسشنامه بهار 1394 مرکز پژوهش‌های مجلس، تأثیر توافق هسته‌ای در کوتاه‌مدت بر کسب‌وکار تشکل‌ها پرسش شده است. در پاسخ به این سوال حدود 12 درصد از تشکل‌های مشارکت‌کننده در تهیه این گزارش، پاسخ دادند که توافق هسته‌ای در کوتاه‌مدت بر کسب‌وکارشان تأثیری ندارد و حدود 77 درصد پاسخ دادند که توافق هسته‌ای در کوتاه‌مدت بر کسب‌وکارشان تأثیر دارد؛ 11 درصد از تشکل‌های مشارکت‌کننده در تهیه پایش بهار 1394 نیز به این سوال پاسخ نداده‌اند.

به گزارش صدای اقتصاد، «کسب‌وکار» در ایران و بعد از اعمال تحریم‌های بین‌المللی حسابی کساد شد.در این کسادی کار، از یک‌سو سیل جوانان درس خوانده و متخصصی وجود داشتند که بعد از گذراندن دوره‌های تحصیلی برای ورود به بازار کار آماده می‌شدند و در آن سو بنگاه‌های ورشکسته و محیط کار رخوت برانگیزی بر فضای کسب‌وکار کشور حاکم بود.

براساس تازه‌ترین گزارش مرکز آمار ایران از 23 میلیون و 81 هزار نفر جمعیت فعال 10 ساله و بیشتر، 10.6 درصد ازجوانان روزگار خود را در بیکاری به سر می‌برند و هیچ منبع درآمد رسمی ندارند. اما در ادامه گزارش‌های مختلف در مورد روند بهبود محیط کسب‌وکار در ایران، مرکز پژوهش‌های مجلس نیز چند روز بعد از اعلام نرخ بیکاری 10.9 درصدی مرکز آمار ایران، گزارشی منتشر کرده و به ارزیابی مولفه‌های محیط کسب‌وکار پرداخته است.

این واحد تحقیقاتی، جدیدترین ارزیابی مولفه‌های ملی محیط کسب‌وکار ایران را که از 281 تشکل اقتصادی صورت گرفته منتشر کرد؛ ارزیابی که مربوط به فصل بهار سال‌جاری است و میانگین نمره تشکل‌ها در آن 5.87 از 10 (10 بدترین ارزیابی) بوده که اندکی مناسب‌تر از ارزیابی زمستان سال 93 بوده است. در این ارزیابی 21مولفه مورد نقد و بررسی قرار گرفته است. البته نمره این ارزیابی نسبت به مدت مشابه سال 93 نیز در شرایط بهتری است، نمره بهار سال گذشته تشکل‌های اقتصادی کشور به مولفه‌های محیط کسب‌وکار 5.97 بوده است.

حال «کار و بار» همچنان خراب است

براساس این پژوهش، ارزیابی مولفه‌های ملی محیط کسب‌وکار در ایران طی بهار 1394 همچنان در وضعیت نامساعد (5.87 از 10) قرار داشته است. در این مطالعه، به ترتیب سه مولفه «مشکل دریافت تسهیلات از بانک ها»، «ضعف بازار سرمایه در تأمین مالی تولید و نرخ بالای تأمین سرمایه از بازار غیررسمی» و «اعمال تحریم‌های بین‌المللی علیه کشورمان» نامناسب‌تر از بقیه مولفه‌ها ارزیابی شده‌اند و مولفه‌های «ضعف زیرساخت‌های تأمین برق»، «ضعف نظام توزیع و مشکلات رساندن محصول به دست مصرف‌کننده» و «ضعف زیرساخت‌های حمل‌و‌نقل» نسبت به سایر مولفه‌ها در بهار 1394 در شرایط مساعدتر ارزیابی شده‌اند.

بهترین و بدترین ارزیابی تشکل‌ها

تشکل‌های اقتصادی استان‌های البرز، بوشهر، ایلام و کرمانشاه به ترتیب با میانگین ارزیابی 7.73، 7.35، 7.33 و 7.07 مجموعا ارزیابی بدتر و تشکل‌های اقتصادی استان‌های اردبیل، یزد، تهران و کرمان به ترتیب با میانگین ارزیابی 4.72، 5.49، 5.58 و 5.59 مجموعا ارزیابی بهتری نسبت به تشکل‌های سایر استان‌ها از وضعیت مولفه‌های محیط کسب‌وکار در بهار 1394 ارائه کرده‌اند.

همچنین وضعیت محیط کسب‌وکار ایران در بهار 1394 براساس نظریه عمومی کارآفرینی شین، 6.17 از 10 (عدد 10 بدترین ارزیابی) ارزیابی شده است. به‌طوری که میانگین ارزیابی محیط اقتصادی (شامل محیط مالی، محیط اقتصاد کلان و ویژگی‌های صنایع) 6.76 و میانگین ارزیابی محیط نهادی (شامل نهادها و نظام سیاسی، فرهنگ و ارزش‌ها و نظام آموزشی – علمی و فناوری) 5.58 بوده است که همچنان حاکی از بدتربودن ارزیابی محیط اقتصادی نسبت به محیط نهادی است.

77 درصد تحریم‌ها را تأثیرگذار می‌دانند

گزارش‌های فصلی پایش محیط کسب‌وکار ایران از تابستان 1389به‌طور مستمر با همکاری تشکل‌های اقتصادی سراسر کشور توسط مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی تهیه و منتشر می‌شود. این گزارش‌ها، ارزیابی تشکل‌های اقتصادی ایران از 21 مولفه ملی محیط کسب‌وکار در ایران را با ابزار پرسشنامه استخراج و ارائه می‌کند.

در پرسشنامه این مطالعه معمولا یک یا دو سوال گزینه‌دار درباره مسائل روز محیط کسب‌وکار از تشکل‌های اقتصادی پرسیده می‌شود. در پرسشنامه بهار 1394، تأثیر توافق هسته‌ای در کوتاه‌مدت بر کسب‌وکارها پرسش شده بود. در جواب به این سوال حدود 12‌درصد از تشکل‌های مشارکت‌کننده در تهیه این گزارش، پاسخ دادند که توافق هسته‌ای در کوتاه‌مدت بر کسب‌وکارشان تأثیری ندارد و حدود 77 درصد پاسخ دادند که توافق هسته‌ای در کوتاه‌مدت بر کسب‌وکارشان تأثیر دارد؛ 11 درصد از تشکل‌های مشارکت‌کننده در تهیه پایش بهار 1394 نیز به این سوال پاسخ نداده‌اند.

مبادلات ارزی دردسرساز

همچنین از میان تشکل‌هایی که معتقد بودند توافق هسته‌ای در کوتاه‌مدت بر کسب‌وکارشان تأثیر دارد، با ارائه پنج گزینه و (گزینه پنجم، سایر) سوال شد توافق هسته‌ای، در کوتاه‌مدت در چه حوزه‌هایی بر کسب‌وکار شما اثر می‌گذارد؟ به ترتیب 82 درصد حوزه مبادلات ارزی، 79 درصد حوزه واردات مواد اولیه و تجهیزات، 61 درصد حوزه صادرات و 40 درصد حوزه اخذ تسهیلات و 35 درصد سایر حوزه‌ها را به‌عنوان حوزه‌های اثرگذاری توافق هسته‌ای برشمردند.