بررسی نقش ارتباطی شنود موثر و تعهد سازمانی

تغییر امری‌ اجتناب‌ناپذیر و جزءلاینفك‌ طبیعت‌ بشر بوده‌ است،‌ اما نمود آن‌ در عصر حاضر بسیار سریع‌تر و برق‌آساتر است. این‌ تغییرات‌ سریع، باعث‌ دگرگونی‌ در مدیریت‌ سازمان‌ها شده‌ است‌ كه‌ آن‌ نیز به‌ نوبه‌ خود كسب‌ دانش‌ و مهارت‌های‌ جدید در زمینه‌های‌ متناسب‌ ازجمله‌ مهارت‌های‌ ارتباطی‌ را برای‌ كاركنان‌ سازمانی‌ ضروری‌ می‌سازند. بدیهی‌ است‌ كه‌ هرقدر دانش‌ و مهارت‌های‌ ارتباطی‌ كارشناسان‌ سازمان‌ با نیازهای‌ جامعه، پیشرفت‌های‌ علمی‌ و تغییرات، هماهنگی‌ و انطباق‌ بیشتری‌ داشته‌ باشند، امکان موفقیت‌ فرد و سازمان‌ بیشتر می‌شود، لذا‌ سازمان‌ها برای‌ بقای‌ خود، به‌ ارتباطات‌ نیاز دارند و درك‌ و شناخت‌ بهتر از مهارت‌های‌ ارتباطات‌ انسانی، موجب‌ ارتقای‌ سازمانی‌ می‌شود.

ارتقای‌ شناخت‌ كاركنان‌ از مهارت‌های‌ ارتباطات‌ انسانی‌ و به‌كارگیری‌ آنها در سازمان، باعث‌ ارتقا و بقای‌ سازمانی‌ خواهد شد. نتایج‌ این‌ تحقیقات نشان‌ می‌دهد كه‌ به‌ دلیل‌ فراگیری‌ آموزش‌ مهارت‌ گوش‌ دادن‌ موثر، بین‌ وضعیت‌ موجود و وضعیت‌ مطلوب‌ تفاوت‌ وجود دارد. معمولا‌ 70 درصد وقت‌ روزانه‌ مدیر به‌ برقراری‌ ارتباط‌ می‌گذرد. نتایج‌ یك‌ بررسی‌ نشان‌ داد كه‌ از این‌ مقدار 9 درصد به‌ نوشتن، 16 درصد با خواندن، 30 درصد به‌ صحبت‌ كردن‌ و 45 درصد با گوش‌ دادن‌ سپری‌ می‌شود. ولی‌ مدیران، معمولا‌ خوب‌ گوش‌ نمی‌دهند. در این‌ رابطه‌ نتایج‌ تحقیقات‌ نشان‌ می‌دهد هنگامی‌ كه‌ به‌ یك‌ صحبت‌ 10 دقیقه‌ای‌ گوش‌ می‌دهیم، فقط‌ 25 درصد آنچه‌ را كه‌ گفته‌ شده‌ است، دریافت‌ می‌كنیم‌ یا به‌ عبارتی‌ گوش‌ می‌سپاریم‌.

یكی‌ از توانایی‌های‌ یك‌ مدیر خوب، تاثیر بر كاركنان‌ برای‌ تغییر رفتار و موضع‌ آنهاست‌ و این‌ درحالی‌ است‌ كه‌ ضمن‌ حفظ‌ رابطه‌ با آنها، از آسیب‌ رساندن‌ به‌ شخصیت‌ ایشان‌ نیز جلوگیری‌ می‌كند. مدیر برای‌ انجام‌ این‌ كار می‌تواند از تكنیك‌ گوش‌ دادن‌ فعال‌ و موثر بهره‌ گیرد. تایید احساس‌ كارمند پس‌ از شنیدن‌ گفته‌های‌ او و بازتاب‌ گفتاری‌ و رفتاری‌ مدیر كه‌ نشان‌دهنده‌ شنیدن‌ درددل‌ها و درك‌ احساسات‌ اوست، «گوش‌ دادن‌ موثر» تلقی‌ می‌شود. این‌ شیوه‌ گوش‌ دادن، زیردستان‌ را هدایت‌ می‌كند و به‌ آنها احساس‌ مسئولیت‌ و استقلال‌ می‌دهد.

همچنین گوش‌ دادن‌ موثر كلید فهم، ادراك‌ و تعقل‌ است‌ و در فرآیندهای‌ آموزشی، ادراكی‌ و یادگیری‌ انسان‌ تاثیر مستقیم‌ و تعیین‌كننده‌ای‌ دارد. علاوه‌ بر این تاثیرگذاری، یكی‌ از ابزارهای‌ اساسی‌ برای‌ تكامل‌ انسان‌ و اكتساب‌ ارزش‌های‌ معنوی‌ است‌ و نقش‌ كلیدی‌ در گسترش‌ شناخت‌ انسان‌ ایفا می‌كند. به‌كارگیری‌ این‌ مهارت، ارتباط‌ مستقیمی‌ با زندگی‌ روزمره‌ و زندگی‌ شغلی‌ افراد دارد. به‌ویژه در زندگی‌ كاری، هنر گوش‌ دادن‌ موثر، كیفیت‌ ارتباطات‌ افراد را در سازمان‌ بالا برده‌ و آنان‌ را قادر می‌سازد تا بتوانند با همكاری، همدلی‌ و همفكری‌ در كنار یكدیگر به‌ كار بپردازند و سازمان‌ را در جهت‌ رسیدن‌ به‌ اهداف‌ فردی‌ و سازمانی‌ یاری‌ کنند.

یکی از مسئولیت‌های هر نهاد اجتماعی، نیل به اهدافی است که علت وجودی آن نهاد را شکل می‌دهد. تحقق اهداف سازمانی در گرو همکاری و هماهنگی تمامی عواملی است که تعامل نظام‌مند آنها با یکدیگر به وجود سازمان معنا می‌بخشد. در این میان نیروی انسانی در تمام سطوح سازمان نقش برجسته‌تر از سایر عوامل دارد که باید به آن به‌عنوان یک عامل ذی‌شعور و دارای نیازهای مادی و معنوی، اهداف فردی، توقعات گروهی و سازمانی بیش از سایر عوامل توجه شود. از آنجایی که کارایی نیروی انسانی همیشه براساس محاسبات اقتصادی قابل پیش‌بینی نیست و عوامل متعدد دیگر که برخاسته از نیاز‌های برتر انسان در ابعاد اجتماعی، احترام و خودیابی است در این زمینه موثر است، لذا در این مقاله به یکی از ضرورت‌های اساسی سازمانی یعنی (تعهد سازمانی) پرداخته شده است. این مفهوم که امروزه جایگاه مهمی را در تحقیقات مذکور از آن خود ساخته است، بیش از هرچیز ناشی از اعتقاد شدید فرد به سازمان و پذیرش اهداف آن و تلاش در جهت رسیدن به آن اهداف است. در نتیجه این دو عامل، نوعی وابستگی عاطفی و روانی در فرد شکل می‌گیرد که او را مایل به بقا در سازمان می‌کند.

تعهد سازمانی به‌عنوان یک متغیر وابسته بیانگر نیرویی است که فرد را ملزم می‌کند در سازمان بماند و با تعلق خاطر جهت تحقق اهداف سازمان کار کند؛ یعنی تعهد سازمانی با یکسری رفتارهای مولد همراه است. فردی که تعهد سازمانی بالایی دارد در سازمان باقی می‌ماند، اهداف آن را می‌پذیرد و برای رسیدن به آن اهداف از خود تلاش زیاد و حتی ایثار و فداکاری نشان می‌دهد .

در دنیای امروز، به دلیل اهمیت ارتباطات، گوش دادن موثر دارای اهمیت ویژه‌ای است. مدیران با گوش دادن موثر می‌توانند به نتایج مطلوب ازجمله تعهد سازمانی دست یابند. نتایج تحقیقات، حاکی از آن است که بین مولفه مهارت شنود موثر و تعهد سازمانی کارکنان، رابطه مثبت و معنا‌داری وجود دارد. همچنین بین مهارت شنود موثر و تعهد عاطفی، مستمر و هنجاری رابطه‌ای معنادار و مثبت وجود دارد. براساس آزمون‌های انجام شده روی داده‌ها، از نظر رابطه مهارت شنود موثر با تعهد، مولفه‌ تعهد مستمر و تعهد عاطفی در رتبه اول و تعهد هنجاری در رتبه دوم قرار گرفت.