بازار جین در دست خارجی‌ها

جین یکی از پرکاربردترین پارچه‌ها در تولید پوشاک است. اما در حال حاضر صنعت نساجی ایران بین 20 تا 30‌درصد نیاز داخلی را تامین می‌کند و بخش عمده پارچه جین مورد نیاز کشور از چین، هند، پاکستان و ترکیه وارد می‌شود. تولیدکنندگان لباس‌های جین بر این باورند که تولید پارچه جین یکی از فضاهایی است که امکان سرمایه‌گذاری مناسب در آن وجود دارد. لباس‌های جین به پوششی برای تمام فصول تبدیل شده‌اند. روزگاری شلوارهای جین به دلیل ضخامت پارچه، فقط در فصول سرد سال به‌عنوان تن‌‌پوش به کار گرفته می‌شد و در تابستان‌ها، این شلوارهای پارچه‌ای و نازک بودند که بازار پوشاک را در تصرف خود در می‌آوردند.

اما این روزها با پیشرفت تکنولوژی، جین‌های تابستانه هم به بازار آمده‌است. جین‌هایی که علاوه بر شیک بودن، شست‌وشوی آسان و عدم نیاز به اتوکشی، سبک و نازک هم هستند و تحمل گرمای طاقت فرسای تابستان را برای مصرف‌کننده امکان‌پذیر می‌کنند. گفته می‌شود گردش مالی پارچه‌های جین در بازارهای دنیا وضعیت بسیار مطلوبی داشته و هر روز بر میزان تقاضا برای این پارچه‌ها در بازارهای جهانی افزوده می‌شود، اما گویا صنعت نساجی ایران برای پاسخ به نیازهای جامعه با استفاده از توان داخلی، برنامه خاصی ندارد.

سابقه تولید، کمتر از 2 دهه

صالح فراز، یکی از تولیدکنندگان، درباره تاریخچه تولید پارچه جین در کشور به «فرصت امروز» می‌گوید: این صنعت از سال 68 وارد ایران شده‌است. در این سال فعالیت‌ها بیشتر بر تکمیل پارچه جین متمرکز بود. از سال 76 نیز رسما تولید جین در ایران آغاز شد. به گفته وی، با توجه به اینکه در ایران 30‌درصد جمعیت جوان بوده و پارچه جین در بین این قشر طرفداران زیادی دارد، سالانه حداقل به 24‌میلیون شلوار جین نیاز داریم. 

فراز ادامه می‌دهد: در حال حاضر توان تولید 25 تا 30‌میلیون متر پارچه جین در کشور وجود دارد. تولید داخل، این نیاز را تامین می‌کند اما میزان واردات جین به کشور دو برابر حجم تولید داخل است. ضمن آنکه کارخانجات تولیدکننده پارچه جین هم با 20‌درصد ظرفیت خود کار می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه از جین تولید داخل در دوخت شلوارهای درجه یک استفاده نمی‌شود و این جین بیشتر محصولی با کیفیت درجه دو و سه به بازار عرضه می‌کند، دلیل ضعف صنعت نساجی در این بخش را مدیریت نامناسب توصیف می‌کند.فراز اضافه می‌کند: ذائقه مصرف‌کنندگان جین هر روز تغییر می‌کند، در نتیجه فعالان این بخش، باید خود را به سرعت با تغییرات بازار هماهنگ کنند.  وی ادامه می‌دهد: تولید پارچه جین در ایران بسیار نو است. بنابراین فضای مناسبی برای سرمایه‌گذاری در این عرصه وجود دارد. اخیرا ترکیه روی این مسئله در ایران سرمایه‌گذاری کرده است.

فقط 3 کارخانه تولیدکننده پارچه جین در مقابل این همه تقاضا برای مصرف پارچه‌های جین به‌ویژه در نسل جوان، فقط سه کارخانه تولیدکننده پارچه جین در کشور وجود دارند. به گفته ناصر زجاجی، مشاور کارخانجات نساجی، پارچه جین فقط در سه منطقه یزد، اردبیل و اصفهان تولید می‌شود. وی به «فرصت امروز» می‌گوید: پارچه‌های جینی که در بازار ایران استفاده می‌شود، جین واقعی نیست. در ایران به محض آنکه کالایی با اقبال مشتری مواجه می‌شود، تولیدکنندگان در آن تقلب می‌کنند. 

زجاجی در تشریح سخنان خود اضافه می‌کند: تار و پود جین واقعی از پنبه است. جین واقعی 8درصد رطوبت بدن را جذب می‌کند و اگر لباس آتش بگیرد، به طور خودبخود پارچه از بدن فرد جدا می‌شود. اما در تار و پود جین‌های جدید از پلی‌استر استفاده می‌شود که فقط 4‌درصد رطوبت بدن را جذب می‌کند، ضمن آنکه در صورت آتش گرفتن، پارچه به بدن فرد می‌چسبد.

به اعتقاد وی، از آنجا که استفاده از پلی استر در پارچه‌های جین برای تولیدکننده حدود 30 تا 40‌درصد ارزان‌تر تمام می‌شود و این پارچه شکیل‌تر از جین واقعی است، در نتیجه بازارپسندی بهتری دارد، بنابراین تولیدکنندگان ترجیح می‌دهند از الیاف پلی‌استر در ساختار جین تولیدی خود استفاده کنند. این مشاور کارخانه‌های نساجی درباره راه تشخیص جین غیر‌واقعی از واقعی، بیان می‌کند: اگر تار یا پود جین واقعی را بسوزانید، بوی کاغذ سوخته می‌دهد زیرا جنس آن از پنبه است. اما پلی‌استر را اگر بسوزانید یک توده محکم در اختیار شما قرار می‌گیرد ضمن آنکه دود سیاه هم تولید می‌شود.

ذائقه مشتری عامل اصلی  استفاده از پلی‌استر

بر‌خلاف زجاجی که استفاده از پلی استر در پود پارچه‌های جین را نوعی غش در معامله معرفی می‌کند، امین نوری دیگر تولیدکننده جین در گفت‌وگو با «فرصت امروز» می‌گوید: لاکرا یا پلی‌استر در پارچه جین حالت کش‌دار ایجاد می‌کند. از این نوع تار و پود، بیشتر برای تولید جین‌های زنانه استفاده می‌شود زیرا شلوار دوخته شده با این پارچه «خوش ایست‌تر» است.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا کارخانه‌های داخلی، محصول با کیفیت برای تولید لباس جین عرضه می‌کنند، می‌گوید: حدود 80‌درصد پارچه‌های استفاده شده خارجی است و برای تولید محصول جین، پارچه ایرانی مصرف نمی‌کنیم. جین هند به دلیل‌درصد بالای پنبه و کشش مناسب، در زمان شست‌وشو و «سنگ شور کردن» وضعیت مناسبی داشته و بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

زجاجی می‌گوید: اختلاف قیمت تمام شده تولید شلوار با پارچه‌های خارجی یا ایرانی حدود شش تا هفت‌هزار تومان است اما در زمان عرضه، فروشنده می‌تواند جین خارجی را با قیمت بالاتری بفروشد. در نتیجه تمایل به خرید پارچه خارجی بیشتر است. وی اضافه می‌کند: در حال حاضر کشورهای چین، ترکیه، پاکستان و هند تامین‌کنندگان جین مورد نیاز ایران هستند.