اضافه اشکوب،جذاب برای سرمایه گذاری یا حادثه‌آفرین؟

معاون وزیر راه و شهرسازی با تاکید بر جلوگیری از هوافروشی و تخریب باغات در پایتخت گفت: گزارشی در مورد تغییر کاربری اراضی در شمال کشور تهیه شده است و طرح ویژه‌ای در این خصوص داریم. پیروز حناچی درخصوص هوافروشی در پایتخت با شیوه «اضافه اشکوب»، اظهار کرد: به دلیل اینکه این طرح با اهداف بالادستی قانون و ماهیت قانون منافات دارد، شورای عالی از آن جلوگیری می‌کند. در حالی‌که از سال 89 شورای شهر تهران به‌صورت قاطع با مفهومی به نام «اضافه اشکوب» مخالفت کرده است، اما همچنان شهرفروشی به این شیوه در تهران ادامه دارد.

اضافه اشکوب چیست؟
اضافه اشکوب به معنای «مجوز احداث طبقاتی روی طبقات موجود (توسعه بنا در ارتفاع)» است و در بیانی ساده‌تر وقتی ساختمانی ساخته می‌شود یا با پروانه ساخت تثبیت شده در حال ساخت بنابر دلایلی از جمله سودآوری بیشتر، مالک تقاضای اضافه اشکوب یا اجازه ساخت طبقاتی بیشتر از میزان وارد شده در پروانه ساخت را می‌کند، به این روش اصطلاحا اضافه اشکوب می‌گویند. این مفهوم امروزه عملا به یکی از مفاهیم شهرسازی یا به عبارتی دیگر شهرفروشی تبدیل شده است؛ عبارتی که در ادبیات شهرداری تهران زیاد استفاده می‌شود. اما این بار معاون وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه ما حتما به موضوع فروش تراکم در طبقات وارد می‌شویم، بیان کرد: به طور حتم جلوی هوافروشی در پایتخت را می‌گیریم، به دلیل اینکه با روح قانون و طرح جامع شهر مغایرت دارد.

مخالفت دیوان عدالت اداری با لغو اضافه اشکوب
پیش از این در پی بروز حوادثی ناشی از اضافه اشکوب در تهران، شورای شهر تهران تلاش‌هایی   برای غیر‌قانونی بودن آن انجام داده بود که با پاسخ منفی دیوان عدالت اداری روبه‌رو شد. پیش‌تر رییس كمیسیون توسعه و عمران شورای شهر تهران در تذكری نسبت به ادامه صدور مجوز اضافه اشكوب در شهرداری تهران، خاطرنشان كرده بود: پس از بروز حوادثی در نتیجه اضافه اشکوب در تهران و به‌ویژه فروریختن ساختمان‌هایی در سعادت‌آباد و مناطق 9 و 10 شهرداری، شورای شهر تصمیم گرفت اجازه صدور اضافه اشكوب را ندهد و فقط تحت شرایط خاصی این مجوز صادر شود، اما در حال‌حاضر دیوان عدالت اداری به این مصوبه شورا ایراد وارد
كرده است.
 وی اضافه كرد: در عین حال معاون شهرسازی شهرداری تهران هم با شرایط جدیدی اجازه صدور اضافه اشكوب داده است. شكیب تاكید كرده بود كه این ایراد به دولت، شهرداری و قوه قضاییه وارد است. به بیان وی دوگانگی در رویه مدیریتی و تصمیم‌گیری‌های شهری در مورد مسکن وجود دارد. از سویی بر مهاجرت مردم از تهران و تلاش در جهت کم کردن جمعیت پایتخت و خطر زلزله در تهران صحبت می‌شود و از سوی دیگر با تصمیمی مبنی بر غیرقانونی اعلام کردن اضافه اشکوب در ساخت‌و‌ساز مخالفت می‌شود.
وی یادآور شد: ساختمان‌هایی كه همین حالا هم ساخته می‌شوند شرایط مناسبی ندارند و در عین حال دادن این مجوزها به دفاتر خدمات الكترونیك شهر و مراجعه مردم قطعا دردسر ایجاد می‌كند. رییس كمیسیون توسعه و عمران شورای شهر تهران معتقد است این تصمیمات با جان مردم در ارتباط است و دادن اضافه اشكوب هیچ كمكی به مردم نخواهد کرد. عضو شورای شهر با بیان اینکه، معاون شهرسازی و عمرانی شهرداری تهران با تغییراتی به این صورت که در صورت تایید مهندس ذی‌صلاح می‌توانید پنج طبقه بسازید این طرح را اجرایی ساخت، اظهار داشت: از دولت، شهرداری و دیوان عدالت اداری می‌خواهم که در این خصوص با همکاری مداوم اجازه اضافه اشکوب داده نشود. با این وجود مهدی چمران، در دوره ریاست خود بر شورای شهر تهران با بیان این مطلب که مسئولان متوجه عمق مسئله اضافه اشکوب شده‌اند، اظهار امیدواری کرده بود که اضافه اشکوب غیرقانونی اعلام شود. 
مهندس چمران در این خصوص گفته بود مصوبه دیوان عدالت اداری به‌زودی رد می‌شود و در حال‌حاضر نیز اضافه اشکوب ممنوع بوده و به طور مثال ساختمان چهار طبقه باید از ابتدای سال مجوز و پروانه ساخت پنج طبقه را داشته باشد در غیر‌ این صورت اضافه اشکوب ممنوع است. اما با وجود تاکید رییس پیشین شورای شهر تهران، اضافه اشکوب در ساختمان و اضافه کردن طبقات به بناها همچنان اجرا می‌شود و کار به آنجا رسیده که معاون وزیر مسکن و شهرسازی، لغو آن را در برنامه وزارتخانه خود قرار داده است.

روشی جذاب برای سرمایه‌گذاری در مسکن مهر
با وجود مخالفت‌هایی که از منظر مهندسی و کارشناسی با اضافه اشکوب در ساخت‌و‌ساز می‌شود و باوجود حوادثی که در اثر آن به وجود آمد. اما اضافه اشکوب یکی از روش‌های دولت گذشته برای جذب سرمایه‌گذاری در ساخت‌و‌ساز مسکن مهر بود.
علی ابراهیمی، رییس سازمان مسکن و شهرسازی چهارمحال و بختیاری در این مورد یکی از تسهیلات ارائه شده مسکن مهر را طرح اضافه اشكوب نامید و تصریح کرد: تمامی متقاضیان كه دارای ملك شخصی باشند در صورت داشتن شرط تایید استحكام بنای موجود توسط مهندس محاسب عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان استان و به تعداد واحدهای احداثی روی بنا و با رعایت شرایط متقاضیان مسكن مهر می‌توانند تسهیلات بانكی دریافت کنند. اگرچه یکی از شرایط اضافه اشکوب در دولت گذشته تایید استحکام ساختمان برای تحمل بار اضافی عنوان شده بود و مهندس محاسب مورد تایید سازمان نظام مهندسی باید این استحکام را تایید می‌کرد، اما طبیعی است که در این کار نیز همچون بسیاری از مشاغل، روش‌های دور زدن قانون و سلیقه‌های فردی بسیار تاثیرگذار است.