پیدا و پنهان تبعات وعده افزایش یارانه / اقتصاددانان درباره پیامدهای افزایش یارانه چه گفته اند؟

هر چه به انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری نزدیک می شویم، بازار وعده ها و شعارهای انتخاباتی داغ تر می شود و در میان این وعده ها،  «یارانه ها» همچنان بیشترین جذابیت را برای برخی از نامزدهای انتخابات دوازدهم داراست. اما آیا در شرایط فعلی اقتصاد ایران، امکان تحقق وعده های یارانه ای وجود دارد و اگر یارانه ها چند برابر شود، چه اتفاقی در آینده اقتصاد ما خواهد افتاد؟

در متن حاضر، چکیده سخنان 20 اقتصاددان، صاحب نظر و کارشناس اقتصادی آمده است که نسبت به تبعات افزایش یارانه هشدار داده و گفته اند که یارانۀ دو برابری، مساوی با بنزین ۳ هزار تومانی و آب و برق و گاز گران تر است.

* داوود دانش جعفری، وزیر اقتصاد دولت نهم: این مسابقه ای که الان من می بینم نامزدها گذاشته اند که اگر من بیایم، یارانه را ۳ تا ۵ برابر می کنم، ضد اقتصاد و ضد اقتصاد مقاومتی است. نباید فکر کرد که این کار موجب افزایش درآمد مردم می شود. درآمد مردم باید از محل کار و تلاش باشد، نه اینکه کالا را گران کنیم و تورم را به جامعه تزریق کنیم ولی از طرفی پول جدیدی را نیز به مردم بدهیم.

* کاظم جلالی، رئیس مرکز پژوهش های مجلس: برخی محاسبات انجام شده نشان می دهد که اگر یارانه نقدی فقط بخواهد دو برابر شود و منابع آن از محل افزایش قیمت بنزین تأمین شود، نرخ این فرآورده به حدود لیتری 3000 تومان افزایش خواهد یافت.

* بایزید مردوخی، مشاور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی: همین  که یارانه را سه برابر کنند، باید بگویند وسایل این کار چه خواهد بود. برای مثال، می گویند مالیات جدید وضع می کنیم و از جیب مردم می گیریم و بابت یارانه ها هزینه می کنیم. یک راه افزایش یارانه های نقدی، افزایش قیمت حامل های انرژی است. یعنی برای افزایش سه برابری یارانه ها باید قیمت سوخت شش برابر شود. اما آیا جامعه چندبرابر شدن قیمت سوخت را می تواند تحمل کند؟

* مصطفی کواکبیان، نماینده مجلس: کسی که وعده یارانه سه برابری می دهد یا حقه باز است یا قانون را دور می زند. بزرگ ترین نعمتی که در اختیار داریم، عقل است و باید به شعارهایی که این روزها داده می شود، تفکر کنیم. شعارهای عوام فریبانه راهی برای تحت  تأثیر قرار دادن عقل است.

*حسین عبده تبریزی، اقتصاددان: متأسفانه هیچ برنامه مدونی ارائه نمی شود و افرادی که تا دیروز طی نامه نگاری با یارانه ها مخالف بودند، امروز وعده های خیالی افزایش یارانه می دهند که به هیچ وجه با ظرفیت های اقتصادی کشور مطابقت ندارد.

* علی کاردر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران: ما با این همه توسعه ای که در پارس جنوبی داشته ایم، گاز را هر مترمکعب چهار تومان می  فروشیم. هر میزان که مبلغ یارانه ها بیشتر شود، باید از این چهار تومان برداشت شود. با افزایش رقم یارانه ها توسعه کشور با مشکل مواجه می شود و حتی پولی برای این نفت و توسعه  آن باقی نمی ماند.

* عباس کاظمی، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی: قیمت بنزین را دولت تعیین می کند و معلوم نیست برای یارانه ۱۵۰هزار تومانی قیمت بنزین چقدر شود. اما همانطور که رئیس مجلس گفت، چنین پول هایی در کشور وجود ندارد مگر آنکه افرادی که چنین قول هایی می دهند گنج پیدا کرده باشند.

* احمد میدری، معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی: پیشنهاد می شود به جای اینکه با وعده های توخالی و خیالبافانه، مردم را به سمت خود جلب کنیم، مشکلات واقعی اقتصاد ایران را مورد هدف قرار دهیم و از بسیج عمومی استفاده کنیم تا مشکلات ساختاری اقتصاد ایران حل شود. اگر یارانه ها سه برابر شود، ظرف مدت یک سال تورم دوباره قدرت خرید مردم را یک سوم می کند. پدیده ای که در دولت احمدی نژاد رخ داد، یک قاعده است. یعنی از طریق ایجاد تورم یارانه پرداخت شود و آن یارانه قدرت آحاد جامعه را از بین می برد.

* سعید شیرکوند، اقتصاددان: برخی دوستان متأسفانه کشورداری را با عوام داری اشتباه گرفته اند. کشورداری یک مقوله است، عوام داری یک مقوله است. دولت که بنا ندارد برای مردم دلبری کند. بنای دولت این است که وظایف خود را انجام دهد. مگر چند درصد جامعه ما نگاه عوامانه دارند؟ این یک باور غلط است که فکر می کنند مردم عوام هستند.

* سعید لیلاز، تحلیلگر مسائل اقتصادی: اگر قرار شود یارانه ها به ۲۵۰هزار تومان در ماه افزایش یابد، دلار باید ۸هزار تومان بشود. کاندیداهایی که دوست دارند وعده بدهند، چرا دست شان به کم می رود؟ دلار را به ۴۰هزار تومان برسانند تا بتوانند یارانه ۲میلیون تومانی پرداخت کنند. اگر لیتری هزارتومان به قیمت بنزین  اضافه شود، یعنی بنزین به لیتری ۲هزار تومان برسد، می توان حدود ۷۰هزار تومان به مقدار یارانه اضافه کرد. اگر قرار باشد با یک تورم لجام گسیخته حرکت کنیم، می توان یارانه بیشتری پرداخت کرد.

* محمد خوش چهره، استاد اقتصاد دانشگاه تهران: برخی افراد وعده افزایش یارانه را می دهند که در این مورد ضرب المثلی وجود دارد: ما را به خیر تو حاجت نیست، شر مرسان.

* حسین راغفر، اقتصاددان: متأسفانه این روزها وعده هایی درباره افزایش یارانه ها مطرح می شود که علاوه بر اینکه برای اقتصاد ما آسیب زاست، بلکه تحقق پذیر هم نیست و با نگاهی به منابع مالی موجود مشخص می شود دولتی که ۷۰۰هزار میلیارد تومان بدهی دارد و ۵۰۰هزار میلیارد تومان باید صرف تأمین طرح های عمرانی خود کند، نمی تواند این افزایش یارانه هایی را که وعده می دهد عملی کند.

* اسدالله عسگراولادی، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران: مردم می فهمند حرف های برخی نامزدها همه شعار است و آنها حتی برنامه هم ندارند. از کجا می خواهند یارانه را سه برابر کنند یا 250هزار تومان کارانه بدهند. هیچ دولتی چنین پولی را ندارد بدهد. ما 80 میلیون جمعیت هستیم، مسخره است اینکه 250هزار تومان به هر فرد بیکاری بدهند. این یعنی پرداخت 220 هزار میلیارد تومان، این حرف ها غلط است و در حد شعار انتخاباتی است و من اعتقادی به این حرف ها ندارم.

* عباس عبدی، فعال سیاسی: اصولگرایان هرگز در تاریخ جمهوری اسلامی ایران به دنبال بهبود وضعیت اقتصادی کشور نبوده و امروز نیز با شعارهای پوپولیستی مسیری را در پیش پای مردم قرار داده اند که هرگز نمی توانند از آن تا سال های آینده خود را منفک کنند. شعارهای احمدی نژاد در 8 یا 12 سال قبل مطلوبیت داشت، اما امروز دیگر نمی توان آن شعارها را داد.

* سیامک قاسمى، کارشناس اقتصادی: واضح است كه افزایش شدید یارانه هاى نقدى براى یك دولت فقیر با درآمدهاى نفتى پایین به دلیل پایین بودن قیمت نفت و در حالى كه بیش از ٤٠٠ هزار میلیارد تومان پروژه عمرانى و زیرساختى كشور نیمه تمام مانده است، در صورت تحقق مى تواند همچون مخدر كوتاه مدتى براى طبقاتى از جامعه باشد كه در بلندمدت اقتصاد بیمار ایران و به ویژه دولت را از درون فلج مى كند.

* مجیدرضا حریری، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران: شعارهای خطرناکی در این دوره از رقابت های انتخاباتی به گوش می رسد. یارانه 150هزار تومانی و پرداخت پول به بیکاران و... می تواند انگیزه های تولید و تلاش را نابود کند. بهتر است دولت بدون فوت وقت اعلام کند همین یارانه 45هزار و 500 تومانی چقدر از مردمان طبقه متوسط را فقیر کرد. موج تورمی ناشی از تزریق بی هدف نقدینگی هم سفره خانوارها را کوچک و هم بحران ها را تشدید کرد، به این ترتیب چرا باید کسانی با شعار یارانه 150هزار تومانی درصدد خرید رأی باشند؟

* مهدی نصرتی، اقتصاددان: بعضی از کاندیداهای وعده سه برابر کردن یارانه، بیکارانه به همه افراد بالای 18سال، وام ازدواج 20میلیونی و از این قبیل داده اند. حذف یارانه دوسوم از مردم به نفع یک سوم باقی مانده، افزایش چند برابری قیمت بنزین، آب، برق و گاز، افزایش شدید قیمت دلار، چاپ اسکناس و ایجاد پول بدون پشتوانه، حذف یا کاهش شدید خدمات عمومی و فروش دارایی ها و سرمایه های دولت و کشور، شش راه تأمین منابع این وعده ها است.

* حمیدرضا صالحی، عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران: اگر یارانه ها افزایش پیدا کند احتمال اینکه قیمت برق نیز به سمت واقعی سازی پیش برود، وجود دارد. این در حالی است که باید توجه کرد قدرت خرید مردم و درآمدشان افزایش پیدا می کند یا خیر. چارچوب وعده افزایش یارانه کاری عبث و بیهوده است. یارانه باید به اقشار پایین جامعه یا دهک های پایین پرداخت شود تا بتوانند مشکلات خود را حل کنند.

* رضا بوستانی، کارشناس اقتصادی: بیراه نیست اگر وعده پرداخت حاتم وار یارانه نقدی را که بدون در نظر گرفتن عوامل فقرآفرین بیان می شود، تنها سیاستی عوام گرایانه بخوانیم. سیاستی که نه با منطق اقتصادی و نه با کرامت انسانی سازگار است. یادمان باشد عدالت با آزادگی زیباتر است. حتی اگر با پرداخت یارانه نقدی بتوان برابری ایجاد کرد، ولی این برابری، آزادگی را برای یارانه بگیران همراه نخواهد داشت. پیش تر بسیاری بر ارزش کار و آزادگی تأکید کرده اند، اما سخن سعدی همچنان شنیدنی است:  «هر که نان از عمل خویش خورد، منت حاتم طایی نبرد.»

* بهمن آرمان، تحلیلگر اقتصادی: پرداخت یارانه، آن هم به صورت سراسری آثار زیانباری را برای اقتصاد به همراه دارد، چراکه سبب می شود اعتباراتی که باید صرف سازندگی و اشتغال پایدار شود، صرف پرداخت یارانه خواهد شد. در عمل یارانه ها حتی نمی تواند سود مردم و یارانه بگیران را در بر داشته باشد. می بینیم که فشارهای تورمی ناشی از پرداخت یارانه خود سبب می شود مشکلات اقتصادی مردم دوچندان شود.