کاربردهای شگفت انگیز بی کربنات سدیم (جوش شیرین) و کربن اکتیو

جوش شیرین (بیکربنات سدیم) و کربن فعال (اکتیو) از جمله موادی هستند که کاربردهای صنعتی و خانگی بسیاری برای آن ها در نظر گرفته می شود. یکی از ویژگی های این ترکیبات، جذب و کاهش میزان بوهای نامطبوع در محیط است که در این مطلب بیشتر با آن آشنا می شویم.

جوش شیرین چیست؟

جوش شیرین یک ترکیب شیمیایی و پودری قلیایی به نام بی کربنات سدیم (NaHCO3) است. این ماده به عنوان ضد عفونی کننده، ساینده ملایم و پف کننده در پخت و پز استفاده می شود. بی کربنات سدیم را می توان در آب اقیانوس ها، آتشفشان های فعال و حتی در گیاهان مشاهده نمود.

سه جزء اصلی جوش شیرین، سدیم، دی اکسید کربن و آب هستند. سدیم به جوش شیرین رنگ سفید روشن می دهد. گاز دی اکسید کربن برای محصولات پخته شده و سایر غذاهایی که حاوی مخمر یا کشت های فعال مانند ماست یا خامه ترش هستند، خمیر مایه اضافی ایجاد می کند. این گاز در تماس جوش شیرین با مایعات آزاد شده و باعث نرم و پف دار شدن خوراکی های پخته شده مانند نان ها می شود.

آب جزء دیگری از فرمول جوش شیرین است. در جوش شیرین 1 مولکول آب به ازای هر 2 اتم سدیم وجود دارد. از لحاظ شمیایی، رطوبت، قبل از واکنش با سایر مواد، به عنوان یک بافر بین حرارت و فرآیند شیمیایی که در داخل محصول انجام می شود، عمل می کند.

کاربرد جوش شیرین

جوش شیرین با برخی از ترکیبات ایجاد کننده بو به گونه ای واکنش می دهد که در نهایت باعث کاهش بو می شود. از این ماده می توان برای برطرف کردن بوی نامطبوع داخل یخچال، اتومبیل و ... استفاده نمود. جوش شیرین می تواند موجب کمتر شده مدت زمان شستن لباس ها یا تمیز کردن ظرف ها شود.

از بین بردن بوی یخچال

برای تمیز کردن یخچال و از بین بردن بوی نامطبوع داخل آن، تنها کافی است یک بسته بی کربنات سدیم را در یخچال قرار دهید.

از بین بردن بوی دست و پا

بیکربنات سدیم را کمی مرطوب کرده و به دستان خود بمالید تا بوهای قوی مانند بوی ماهی یا سیر را از بین ببرد. برای جلوگیری از بوی بد پا نیز می توانید از بی کربنات سدیم استفاده کنید. به آسانی، آب گرم و مقداری جوش شیرین را با هم مخلوط کنید و پاهایتان را در حمام گرم شستشو دهید.

از بین بردن بوی نامطبوع زباله ها

اگر از بوی بد کیسه های زباله در آشپزخانه و خانه ناراضی هستید، تنها کافی است مقداری جوش شیرین را در ته سطل زباله بریزید. از آنجاییکه بوی نامطبوع کیسه های زباله و مواد مختلف داخل آن ها، اغلب منشا اسیدی دارند، جوش شیرین می تواند با مولکول های آن ها وارد واکنش شده و علل تولید بوی بد را خنثی نماید.

کربن اکتیو چیست؟

کربن، ششمین عنصر در جدول تناوبی عناصر، مهمترین جزء زغال چوب فعال است. این ماده می تواند با فلزات سنگین، گازهای فرار و سایر سموم پیوند ایجاد کند. بسیاری از سیستم های فیلتراسیون شامل لایه ای از کربن فعال برای اتصال فلزات سنگین و جلوگیری از آلودگی با میکروب ها هستند. کربن اکتیو نیز به دلیل ساختار مولکولی و مساحت سطحی بزرگی که دارد مواد و آلاینده های گوناگون را به خود جذب می کند.

زغال چوب فعال یا همان کربن اکتیو، کمی با زغال چوب معمولی متفاوت است. در طول فرآیند تولید کرین فعال شده، این ماده در معرض چندین ترکیب شیمیایی قرار می گیرد که منافذ و حباب های ریز را در سطح آن ایجاد می کنند. این فرآیند سطح زغال چوب را افزایش می دهد و در نتیجه توانایی آن برای اتصال یا جذب سایر مواد شیمیایی بیشتر می شود.

از لحاظ شیمیایی در زمان تولید کربن فعال، بار مثبت کوچکی به آن اضافه می شود. بار اضافه شده آن را برای جذب ناخالصی ها و مواد شیمیایی که بار منفی دارند کارامدتر می کند. زغال چوب های مورد استفاده در ساخت کربن فعال از سوزاندن پوسته نارگیل، پوسته مغزها، چوب سخت و سایر مواد مبتنی بر کربن ساخته می شوند.

کربن فعال یک روش موثر برای پردازش آب تمیز است. در تصفیه آب آزمایشگاهی، کربن فعال در پیش تصفیه برای حذف کلر آزاد و کلرامین ها از آب مورد استفاده برای غشاهای اسمز معکوس و حذف ناخالصی های آلی از آب تصفیه شده استفاده می شود. در سیستم های بزرگ تر سیلندرهای کربن فعال نیز ممکن است برای جذب مقادیر بیشتری از ناخالصی های آلی استفاده شوند.

کربن فعال با یک واکنش کاتالیزوری آهسته کلرامین ها را تجزیه می کند و آمونیاک، نیتروژن و کلرید تولید می کند. ترکیبات آلی در منافذ ماتریکس کربن جذب می شوند. مساحت سطحی بزرگ کربن فعال، مقادیر قابل توجهی از مواد آلی را قادر می سازد تا از طریق نیروهای یونی، قطبی و واندروالس جذب شوند.

انواع آلودگی ها توسط فیلترهای هوای کربن فعال قابل حذف هستند. بیشتر دودهای حاصل از پاک کننده های خانگی، پخت و پز و بوهای ارگانیک را می توان با فیلترهای کربن فعال حذف نمود و یا کاهش داد. این ترکیب همچنین می تواند مواد شیمیایی آلی فرار، حلال ها، رادون، تری هالومتان، بنزن، دی اکسید نیتروژن، کلر، علف کش ها، آفت کش ها و بسیاری دیگر از گازهای دست ساز را حذف کند.

کاربرد کربن اکتیو

کاربرد عمده کربن فعال در صنایع در پیش تصفیه حذف کلر آزاد و کلرامین قبل از اسمز معکوس برای جلوگیری از آسیب غشاء در اثر اکسیداسیون است. کربن فعال به سرعت با کلر آزاد موجود در آب واکنش می دهد و کلرید تولید می کند. در این فرآیند حجم کم کربن می تواند موثر باشد.

آلودگی خاک، رودخانه ها، دریاچه ها، آب دریا و آب های زیرزمینی یکی از مسائل زیست محیطی است که ناشی از ضایعات صنعتی، مواد شیمیایی به کار رفته در خاک های کشاورزی به عنوان کود و سایر تاسیسات است. برای جلوگیری از بیماری و آسیب محیطی، فلزات سنگین باید حذف شوند. استفاده از فیلتر کربن فعال یکی از قابل روش های حذف فلزات سنگین است.

کربن فعال اغلب با سایر مواد معدنی مانند زئولیت در دستگاه های تصفیه هوا نیز مورد استفاده قرار می گیرد. زئولیت می تواند به عنوان یک غربال شیمیایی و یک فیلتر کننده برای جذب مولکول ها و یون ها عمل کند.

در چندین مدل از دستگاه های تصفیه هوا، کربن با یدید پتاسیم و با آلومینا فعال مخلوط می شود تا کیفیت جذب آن افزایش یابد. این ترکیب می تواند فرمالدئید موجود در اثاثه یا لوازم داخلی مبلمان، صفحات چوبی و فرش را جذب کند. تصفیه کننده های هوا همچنین می توانند عطرها و مواد شیمیایی پاک کننده خانگی را از بین ببرند.