رازهای بزرگ غول های فناوری

برای مردمی که غالبا روزنامه اقتصادی نمی خوانند و چندان با اعداد و ارقام سروکار ندارند، ارزش مالی شرکت های بزرگ فناوری چندان قابل درک نیست. برای همین خبر خرید ۴۴ میلیارد دلاری توییتر از سوی ایلان ماسک آنچنان که باید و شاید مرزهای کنجکاوی این افراد را جابه جا نکرد؛ رقمی که به واحد پول ما حدود یک میلیون و 200 هزار میلیارد تومان می شود و آنقدر بزرگ است که حتی ماشین حساب های آماتور و نیمه حرفه ای نیز توان پردازش آن را ندارند. تصور این ماجرا البته برای فوتبال دوستان و هواداران فوتبال راحت تر است و آنها با یک حساب و کتاب ساده و سرراست می توانند دریابند که عدد 44 میلیارد دلار، چند برابر مجموع ارزش باشگاه های درجه یک اروپایی است.

طبق آخرین ارزش گذاری سهام باشگاه های فوتبال جهان، رئال مادرید و بارسلونا روی هم رفته حدودا ۹ میلیارد دلار ارزش دارند و این یعنی ایلان ماسک با یک پنجم پول خرید توییتر می توانست مالکیت دو غول فوتبال اسپانیا را به دست بیاورد. ثروتمندترین فرد جهان همچنین می توانست به جز اتلتیکو مادرید به عنوان سومین قدرت فوتبال اسپانیا، شش تیم برتر فوتبال انگلستان موسوم به تاپ سیکس یعنی منچستر یونایتد، لیورپول، منچسترسیتی، چلسی، آرسنال و تاتنهام را هم به چنگ بیاورد و تازه برای خرید پاری سن ژرمن، یوونتوس، اینترمیلان، بایرن مونیخ و دورتموند هم پول داشته باشد. شوربختانه این فهرست همچنان جا برای اضافه کردن دارد و با ته مانده پول خرید توییتر می توان یکی دو باشگاه تاپ دیگر را هم به این سیاهه افزود. جالب اینکه مبلغ حق فسخ قرارداد خرید توییتر، یک میلیارد دلار اعلام شده و این رقم به تنهایی از ارزش باشگاه اتلتیکو مادرید نیز بیشتر است. طبعا سوالی که اینجا به ذهن می رسد، این است که چرا ارزش شرکت های فناوری این همه می ارزد و این غول های تکنولوژی چگونه میلیاردها دلار به دست می آورند؟

اپل، آمازون، گوگل و دیگران

پنج غول دنیای فناوری یعنی آلفابت، آمازون، اپل، متا و مایکروسافت در سال 2021 میلادی در مجموع 1.4 تریلیون دلار درآمدزایی کردند. این شرکت ها یا محصولی را به شما می فروشند، یا توجه شما را به عنوان محصول به تبلیغ کنندگان می فروشند؛ اپل، مایکروسافت و آمازون در دسته نخست قرار می گیرند. این شرکت ها همانند اکثر کسب وکارهای سنتی، محصولات فیزیکی (دیجیتالی) را در ازای پول به مشتریان می فروشند؛ کما اینکه بیش از نیمی از درآمد اپل از فروش آیفون به دست می آید، خدمات ابری Azure تقریبا یک سوم درآمد مایکروسافت را تشکیل می دهد و 50 درصد درآمد آمازون از فروشگاه های آنلاین حاصل می شود. در سوی دیگر اما متا و آلفابت کارها را کمی متفاوت تر انجام می دهند. این دو غول فناوری که در دسته دوم جای می گیرند، به جای فروش یک محصول واقعی، بیشترین درآمد خود را از طریق فروش توجه مخاطبان به دست می آورند. تقریبا ۹۸ درصد درآمد متا از تبلیغات فیس بوک و ۸۱ درصد درآمد گوگل از تبلیغ محصولات مختلف به دست می آید.

با وجود این روش های متفاوت درآمدزایی، اما همه این شرکت ها در یک چیز مشترک هستند و آن اینکه درآمد غول های فناوری در این سال ها به طرز حیرت آوری افزایش یافته است، اما چگونه؟ هفته نامه «اکونومیست» در پاسخ به این پرسش، رازهای بزرگ شرکت های فناوری را بررسی کرده است. به نوشته «اکونومیست»، غول های فناوری آمریکا، پول های هنگفتی به دست می آورند. در سال 2021 مجموع درآمد شرکت های آلفابت، آمازون، اپل، متا و مایکروسافت به 1.4 تریلیون دلار رسید. این ثروت از منابع متنوع از گوشی های موبایل گرفته تا پخش آنلاین فیلم و ویدئو و دستیارهای مجازی به دست می آیند. تحلیلگران انتظار دارند که مجموع فروش این پنج غول تکنولوژی در فصل اول سال ۲۰۲۲ با رشد سالانه 7 درصدی از مرز ۳۴۰ میلیارد دلار فراتر رود. همچنین در دوره سه ماهه ای که از ۲۶ آوریل و زمانی آغاز می شود که این پنج شرکت بزرگ شروع به گزارش آخرین وضعیت درآمدی خود  می کنند، اعداد خیره کننده بار دیگر به تیتر نخست خبرها تبدیل خواهد شد.

بدین ترتیب شرکت های بزرگ تکنولوژی مشتاقانه آماده اعلام این ارقام چشمگیر هستند، هرچند ترجیح می دهند میزان فروش واقعی محصولات و خدمات شان را اعلام نکنند. البته همه گزارش ها، درآمدهای کلان را بزرگ جلوه می دهند و در عین حال آنها را در مبهم ترین حالت توصیف می کنند. مثلا آنچه آلفابت آن را با عنوان دیگر تجارت های گوگل یا Google Other می نامد، در سال گذشته درآمد 28 میلیارد دلاری به همراه آورد؛ مجموعه ای که شامل فروشگاه اپلیکیشن گوگل، فروش گوشی های هوشمند و اشتراک های YouTube است. در سال گذشته درآمد بخش تبلیغات یوتیوب - که آلفابت اولین بار آن را در سال 2020 فاش کرد- به 29 میلیارد دلار رسید. این بدان معناست که بخش Google Other و تجارت تبلیغات یوتیوب در سال گذشته هر کدام درآمدی بیشتر از چهار پنجم شرکت های بزرگ آمریکایی حاضر در شاخص اس اند پی 500 داشته اند.

انحصارطلبی غول های تکنولوژی

جالب است که ابهامات در این صنعت، تجارت را معنا می کنند. نگه داشتن رقبا در تاریکی و بی اطلاعی به غول ها کمک می کند مطمئن شوند که دیگران ریسک ورود به این بازار را به جان نمی خرند. «اندی جیسی»، رئیس شرکت آمازون از احتمال انتشار اطلاعات مالی شرکتش ابراز تأسف کرده، چراکه آنها حاوی «اطلاعات مفید رقابتی» است. بدیهی است که قانون گذاران و سرمایه گذاران خواستار شفافیت بیشتر هستند؛ از نحوه عملکرد پلتفرم های پرداخت شرکت های تکنولوژی گرفته تا میزان انتشار کربن. همچنین منابع جدید اطلاعاتی در حال ظهور و در دسترس هستند و تمام اینها جزییات عملکرد درونی غول های تکنولوژی را آشکار می کنند.

«اکونومیست» برای درک بهتر، اسناد دادگاه، ایمیل های داخلی و فایل های لورفته در مورد آلفابت، آمازون، اپل و متا را بررسی کرده است. مایکروسافت توانست این بار خود را از اتهامات ضدانحصارطلبی در دادگاه تبرئه کند و به همین خاطر دسترسی به اطلاعات مالی آن امکان پذیر نبود. آنچه از این اسناد نمایان می شود، تصویری از شرکت های بزرگ تکنولوژی است که در آن غول ها آسیب پذیرتر از آن چیزی هستند که در ظاهر نشان می دهند. تمرکز بالای سود، کاهش وفاداری مشتریان و صرف مبالغ هنگفت در دفاع از اتهامات ضدانحصاری، سه مورد برجسته در اسرار امور مالی آنهاست.

همان طور که آیفون، موتور سودآوری اپل باقی می ماند، آمازون بیشترین درآمدش را از رایانش ابری به دست می آورد و آلفابت و متا نمی توانند بدون تبلیغات آنلاین دوام بیاورند. این شرکت ها از افشای جزییات تجارت های کوچک ترشان خودداری می کنند. شاید بزرگ ترین منبع سود آلفابت و اپل، فروشگاه های اپلیکیشن آنها باشد، چراکه این شرکت ها برای خریدهای درون برنامه ای در این پلتفرم ها 30 درصد کمیسیون دریافت می کنند. از آنجا  که هزینه نگهداری اپ استورها کم است، حاشیه سود آنان بسیار زیاد است؛ حال آنکه در شکایت شرکت بازی های ویدئویی اپیک گیمز علیه اپل، سود عملیاتی این شرکت برای فروشگاه اپلیکیشن اپل 78 درصد برآورد شد. این رقم اما برای گوگل 62 درصد است.

طبق گزارش سازمان نظارت بر رقابت و بازار (CMA)، درآمدهای حاصل از کمیسیون های دریافتی توسط گوگل و اپل بین سال های 2017 تا 2020 دوبرابر شده است. در سال 2020 فروشگاه گوگل دارای 800 تا 900 هزار توسعه دهنده بود که 2.5 تا 3 میلیون برنامه ارائه دادند، در حالی که اپل میزبان 500 تا 600 هزار توسعه دهنده با 1.8 میلیون برنامه بود. البته با توجه به گزارش CMA، هیچ نشانه ای از کند شدن رشد درآمد وجود ندارد و برعکس سود ناخالص فروشگاه اپلیکیشن گوگل در سال های اخیر چند درصد افزایش یافته است. در گزارش سالانه اپل، درآمد فروشگاه اپلیکیشن های این شرکت در سال گذشته 68 میلیارد دلار (19 درصد از کل درآمد) بوده و جالب آنکه فروشگاه اپلیکیشن سودآورترین زیرمجموعه خدمات اپل نیست. آمازون و متا در مورد منابع درآمدی خود کمتر پنهان کاری می کنند. متا با وجود تغییر نام تجاری و ایجاد دنیای متاورس، کمتر اهل پنهان کاری است و اعتراف می کند که همچنان 97 درصد از درآمد خود را از تبلیغات آنلاین به دست می آورد.

استخرهای سود شرکت های فناوری

همه اینها استخرهای عمیق سود برای شرکت ها هستند. با این حال اگر دقیق تر نگاه کنید، به طرز شگفت آوری عمق این استخر کم است. طبق اسنادی که در طول رسیدگی قضایی در دادگاه اپیک گیمز فاش شد، در فروشگاه اپلیکیشن های اپل، بازی ها 70 درصد از کل درآمد را تشکیل می دهند و بیشتر این درآمد از خریدهای درون برنامه ای مانند لوازم جانبی عجیب وغریب برای آواتارها یا ارزهای مجازی را شامل می شود. یکی دیگر از تحقیقات CMA که از بررسی داده های تبلیغ کنندگان بریتانیایی به دست آمده، نشان می دهد بریتانیایی ها تنها در سال 2019 حدود 7 میلیارد پوند در بخش تبلیغات گوگل خرج کردند و 5 تا 10 درصد از آگهی دهندگان برتر بیش از 85 درصد از درآمد تبلیغات گوگل را تشکیل می دهند. یک تحلیل مشابه درباره فیس بوک نشان می دهد که 5 تا 10 درصد از تبلیغ کنندگان در این شبکه اجتماعی، بیش از 90 درصد درآمد آن را شکل می دهند و خرده فروشی، سرگرمی و کالاهای مصرفی بیشترین هزینه ها را از آن خود کرده اند.

پرونده اپیک گیمز همچنین نشان می دهد 20 درصد از کاربران آیفون در سال های 2019 و 2020 به گوشی هوشمند دیگری روی آورده اند. اسناد فاش شده از متا هم نشان می دهد نوجوانان کمتری در فیس بوک ثبت نام می کنند و این تعداد کم نیز زمان کمتری را در آن می گذرانند. حتی اینستاگرام که پلتفرم محبوب جوانان است، در مسیر شکست ایستاده و یک گزارش داخلی فاش می کند از ماه مارس سال گذشته، نوجوانان در مقایسه با اینستاگرام، بیش از دو برابر زمان را صرف فعالیت در TikTok می کنند.

طبق گزارش Bridgewater Associates (بزرگ ترین صندوق تامینی جهان)، از پول سرمایه گذاری شده در شرکت های استارت آپ، یک پنجم آن صرف فضای ابری می شود؛ بازاری که آلفابت، آمازون و مایکروسافت بر آن تسلط دارند و دوپنجم دیگر به بازاریابی اختصاص دارد که در حوزه دیجیتال تحت سلطه آلفابت، متا و به طور فزاینده ای آمازون است. گزارش بریج واتر تخمین می زند که 10 درصد از کل درآمد آلفابت، آمازون و متا (معادل 84 میلیارد دلار در سال) از اکوسیستم استارت آپی به دست می آید. البته در ماه های گذشته نگرانی از افزایش تورم، جنگ اوکراین و احتمال رکود اقتصادی باعث سقوط قیمت سهام شرکت های فناوری شده است. اما این همه آسیب پذیری منجر به چه چیزی می شود؟ باید گفت که اروپا بزرگ ترین تهدید است. قانون بازارهای دیجیتال (DMA)، مجموعه جدیدی از قوانین اتحادیه اروپاست که برای مهار شرکت های بزرگ تکنولوژی طراحی شده و در ماه گذشته میلادی تصویب شد. برنشتاین که یک کارگزار است، می گوید مجموع درآمد آلفابت، اپل، آمازون و متا از بازارهای اروپایی 267 میلیارد دلار است که یک پنجم کل درآمد آنهاست. طبق ارزیابی «اکونومیست»، قانون DMA حدود 40 درصد از فروش اروپایی این چهار شرکت را در معرض خطر قرار می دهد. اگر همه چیز برخلاف میل شرکت های بزرگ تکنولوژی پیش برود، احتمالا بحث به خطر افتادن 330 میلیارد دلار درآمد در میان باشد؛ رقمی که حدود یک چهارم کل درآمد آلفابت، آمازون، اپل و متا است.

ارتباط با نویسنده: IvanKaramazof@yahoo.com