تدوین استراتژی تولید لازمه حضور در بازارهای جهانی

چندی پیش وزیر صنعت، معدن و تجارت با اشاره به استقبال شرکت‌های خارجی از همکاری‌های اقتصادی با ایران پس از مذاکرات هسته‌ای تاکید کرد که هدف از توسعه همکاری با خارجی‌ها این نیست که بازار داخلی را به روی محصولات خارجی باز کنیم.محمدرضا نعمت‌زاده با تاکید بر این موضوع که نباید مردم از بابت رشد بی‌رویه واردات و صدمه دیدن تولیدات داخلی نگرانی داشته باشند عنوان کرد که در ملاقات با مقام‌های اقتصادی کشورهایی که برای همکاری با ایران ابراز علاقه کرده‌اند این موضوع مطرح شده که چنانچه این کشورها می‌خواهند از بازار 80 میلیونی ایران سهمی داشته باشند، کشورمان هم باید در بازارهای چندصدمیلیونی آنها سهیم باشد.

سخنان مطرح شده از سوی وزیر صنعت، معدن و تجارت در مورد ضرورت تجارت متقابل میان ایران و سایر کشورها بسیار مهم است اما برای تحقق و عملیاتی شدن این موضوع باید به چند نکته توجه کرد. نکته اول این است که در کشور ما به دلیل مشکلات موجود، قیمت تمام شده کالاها و محصولات بالاست و بنابراین باید قیمت تمام شده کاهش یابد. اما لازمه کاهش قیمت تمام شده کالاها و محصولات تولید داخل این است که دولت اقدامات لازم را در این رابطه انجام دهد. در حال حاضر بسیاری از کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی کارگران زیادی دارند اما میزان تولید محصولات و کالاها پایین است که این موضوع نشان از کاهش بهره‌وری دارد. بنابراین در این راستا یک اقدام اساسی این است که با استفاده از فناوری‌های روز دنیا، میزان بهره‌وری و کیفیت کالاها افزایش پیدا کند. در واقع ارتقای بهره‌وری تولیدات و افزایش کیفیت کالاها می‌تواند محصولات ایرانی را در بازارهای جهانی رقابت‌پذیر کند و ایران را به یکی از صادرکنندگان مطرح در سطح دنیا معرفی کند.

باید به این موضوع توجه داشت که ایران در زمینه بسیاری از کالاها و محصولات رقابت‌پذیر خود می‌تواند حضور موثری در بازارهای جهانی داشته باشد و در مقابل در اختیار قرار دادن بازار داخلی با صادرات این قبیل محصولات، یک تجارت متقابل را با دنیا برقرار کند.در واقع کشورمان در زمینه محصولات معدنی، پتروشیمی، نفت و گاز می‌تواند به شکل رقابت‌پذیری در بازارهای جهانی حضور یابد. البته در حال حاضر بخش عمده‌ای از محصولات مذکور به شکل خام‌فروشی از کشور خارج می‌شود اما باید در شرایط پساتحریم و با استفاده از ظرفیت‌های به وجود آمده به‌گونه‌ای عمل کنیم که دیگر شاهد خام‌فروشی نباشیم. زیرا خام‌فروشی منابع کشور را از بین می‌برد و این در حالی است که با استفاده از پتانسیلی به نام جوانان تحصیلکرده در زمینه صنعت نفت، گاز، معدن و... می‌توانیم کالاها و محصولات را تولید و با صادرات آنها برای کشور ارزش افزوده ایجاد کنیم و با تحقق چنین شرایطی تولیدات کشورمان می‌تواند با تولیدات مشابه در دنیا رقابت کند. البته برای دستیابی به چنین وضعیتی باید استراتژی تولید و آمایش سرزمین تهیه و تدوین شده و این موضوع مشخص شود که دولت قصد دارد در شرایط پساتحریم از کدام صنایع بیشتر حمایت کند تا به این وسیله هزینه‌های تولید کاهش یابد، برای جوانان اشتغال‌زایی و در نهایت کالاهای ایرانی در سطح دنیا رقابتی شود. 

اما اگر بخواهیم در مورد موانع و چالش‌های پیش‌روی تبدیل کالاها و محصولات ایرانی به تولیدات رقابت‌پذیر صحبت کنیم، باید به این موضوع اشاره کنیم که یکی از بزرگ‌ترین موانع این است که در زمینه تولیدات، آمایش سرزمین لحاظ نشده است. این موضوع موجب شده که به عنوان مثال معدن در یکجا قرار داشته باشد اما تولید و فرآوری موادمعدنی در مکان دیگری و با کیلومترها فاصله انجام شود و این در حالی است که قاعدتا نباید فاصله‌ای میان آنها وجود داشته باشد زیرا در غیر این صورت هزینه‌های حمل‌ونقل موجب افزایش هزینه تمام شده تولید محصولات و کالاها می‌شود.

یک مانع بزرگ دیگر، واردات مواداولیه بی‌کیفیت به کشور است که موجب افت کیفیت محصولات تولیدی شده است و امیدواریم در شرایط پساتحریم مواد اولیه کیفی وارد کشور شده و در اختیار صنایع قرار گیرد و همچنین تا آنجا که امکان دارد از واردات کالاهای نهایی به کشور جلوگیری به عمل یاید. البته قاعدتا یکی از راهکارها برای حل این مشکل، همانطور که گفته شد تهیه و تدوین استراتژی تولید است. در مجموع باید در شرایط پساتحریم بتوانیم به نقطه‌ای برسیم که محصولاتی تولید کنیم که با استانداردهای جهانی همخوانی داشته باشد تا به این وسیله هم بتوانیم برای داخل کشور تولیدات خوبی داشته باشیم و هم صادرات موفقی به سایر کشورها انجام دهیم و حضور موفقی نیز در بازارهای جهانی داشته باشیم.

* نماینده شهریار و شهرقدس در مجلس