اهمیت برنامه‌های سلامت و ایمنی کارکنان / سازمان سالم با کارمندان سالم

هر سال اوایل اردیبهشت با شروع هفته سلامت در کشور برنامه‌های مختلفی چون پیاده‌روی خانوادگی در شهرهای مختلف ایران، نواختن زنگ سلامت در مدارس، آموزش كسبه بازار در مورد مصرف فست‌فود‌ها و نمك، مشاوره تغذیه، نصب پوسترهایی درباره اثرات سوءمصرف دخانیات در مترو و اماکن عمومی و برنامه‌های این‌چنینی در سراسر کشور اجرا می‌شود. یکی از برنامه‌هایی که حضور پررنگی در هفته سلامت دارد برنامه سلامت و ایمنی کارمندان است. امروزه با افزایش فشارهای شغلی و ابتلا به بیماری‌های مزمن، توجه دولت‌ها بیش از پیش به مسئله سلامت کارکنان جلب شده است. کشور ما نیز از این امر مستثنا نبوده و برنامه‌های مختلفی در هفته سلامت کارکنان برای بررسی این موضوع ترتیب داده می‌شود تا جایی‌که برنامه سلامت کارکنان از اولویت‌های مدیریت درمان هر استانی است.

اهمیت برنامه‌های سلامت کارکنان در تشخیص زودرس بیماری‌ها و عوارض ناشی از کار، درمان بهنگام و جلو‌گیری از بیماری‌های شغلی، پیشنهاد برای تغییر شغل یا محدود ساختن کار همکاران بیمار، جلوگیری از انتقال و پخش بیماری‌های واگیر، پیشگیری از بروز بیماری‌های حرفه‌ای در افرادی که کار همانند دارند، بررسی اثرات عوامل زیان‌آور محیط کار روی همکاران و... است. برای درک اهمیت بیشتر این برنامه در سازمان خود با گزارش زیر همراه باشید.

حفظ ایمنی و سلامت و ارتباط مستقیم با منافع سازمان

می‌دانیم که آخرین مرحله از سیستم مدیریت منابع انسانی، فرآیند نگهداری است كه هدف عمده آن به‌كارگیری كلیه فعالیت‌هایی است كه در امر حفظ و نگهداری كاركنان بهره‌ور دارای اهمیت بوده و بخش مهمی از آن نیز معطوف به اعمال تدابیری است كه به تامین و تضمین ایمنی و سلامت كاركنان منجر می‌شود. حفظ ایمنی و سلامت كاركنان، از مهم‌ترین مولفه‌های فرآیند نگهداری بوده و ارتباط مستقیمی با منافع سازمان و همچنین منافع اجتماعی دارد.

تعریف سازمان بهداشت جهانی از سلامت

سازمان بهداشت جهانی، سلامت را در مورد انسان «وضع مطلوب و خوب جسمی، روحی و روانی و اجتماعی یك فرد» تعریف كرده است. ایمنی نیز به‌عنوان اصطلاحی كلی كه بر یك سطح قابل قبول از ریسك، آزادی نسبی و احتمال ضعیف بروز آسیب دلالت دارد، تعریف شده است. ایمنی با توانایی شناخت علل یك زیان بالقوه تشخیص‌پذیر سروكار دارد و از زیان در برابر اقدامات كنونی پیشگیری می‌كند، اما سلامت شغلی با شناخت عواملی سروكار دارد كه موجب بیماری یا آسیب طی زمان می‌شود. فرد سالم نیز فردی است كه ضمن تطبیق منطقی خود با شرایط زمان و مكان محیط، هدفی مترقی و انسانی برای خود در نظر بگیرد.

مفهوم ایمنی و سلامت

ایمنی و سلامت كاركنان در سازمان روزبه‌روز اهمیت بیشتری می‌یابد و توجه به آن از لحاظ كیفیت و كمیت روند افزایشی دارد. این مسئله هم از لحاظ سوانح و بیماری‌های شغلی در محیط فیزیكی و هم از جنبه اجتماعی و روانی قابل تامل است. چالش‌های اصلی منابع انسانی در سه حوزه چالش‌های محیطی، سازمانی و فردی در دنیای كنونی سبب اهمیت فزاینده ایمنی و سلامت كاركنان شده است.

چالش‌های محیطی شامل تغییرات سریع، تنوع نیروی كار، جهانی شدن، قانون‌گذاری و وضع قوانین، تحول در كار و نقش‌های خانواده، كمبود مهارت و..، چالش‌های سازمانی شامل موقعیت رقابتی (هزینه و كیفیت)، ساختاردهی مجدد سازمانی، عدم تمركز، منبع‌گزینی بیرونی، فناوری، خودگردانی گروه‌های كوچك، كوچك‌ســازی و فرهنــگ سازمانی، و چالش‌های فردی نیز شامل تطبیق افراد با شغل و سازمان، معضلات اخلاقی، بهره‌وری و كیفیت زندگی، توانمند سازی، فرار مغزها و احساس ناامنی شغلی (كوچك‌سازی و منبع‌گزینی بیرونی) بوده كه این چالش‌ها سرمنشأ بروز فشارهای روانی در سازمان‌هاست.

این برنامه چه کاری انجام می‌دهد؟

برنامه‌های مدیریت سلامت کارکنان دارای چندین مولفه از قبیل ارزیابی جمعیت درگیر ریسک، انگیزه و مشوق‌های رفتارهای سالم و مدیریت بیماری است برای آن دسته که درگیر این شرایط شده‌اند. بیشتر مدیران درصدد اجرای ترکیبی از این روش‌ها، با شناخت تک‌تک آنها هستند. مولفه‌های برنامه مدیریت سلامت دارای هزینه است اما هزینه‌ای که برای آن صرف می‌شود بسیار کمتر از هزینه‌های درمانی پس از آن است. مدیران برای این کار می‌توانند امور مدیریت سلامت را در تلاش‌هایی شامل موارد زیر انجام دهند که هر کدام را به اختصار شرح می‌دهیم.

1- شناسایی عوامل از طریق غربالگری

برنامه‌های غربالگری می‌تواند کارمندان در معرض خطر شما را قبل از پیشرفته و جدی شدن بیماری شناسایی کرده و آنها را در از میان بردن عوارض و جلوگیری از بیماری کمک کند. پس از غربالگری، کارمندان از نتایج و منبع ایجاد ناراحتی‌شان آگاه می‌شوند. نقش مدیر در این مرحله این است که با ارائه مشوق‌هایی باید نرخ مشارکت کارمندان را در این برنامه افزایش دهد.

2- ایجاد انگیزه از طریق هدایت برنامه‌های سلامت

هدایت برنامه سلامت می‌تواند به کارمندان کمک کند که رفتارشان را تغییر داده، ناراحتی روحی یا جسمی‌شان را بپذیرند قبل از اینکه مسئله‌شان مزمن‌تر شود. مربیان سلامت که وارد سازمان شما می‌شوند می‌توانند ابزارهایی را برای کمک به کارمندان برای مدیریت وضعیت خودشان فراهم کنند و به سوالات‌شان پاسخ دهند. آنها از آموزش، هدایت و روش‌های مصاحبه حسی برای بازخورد دادن به کارمندان استفاده می‌کنند. این مربیان باید سعی کنند به‌گونه‌ای به کارمندان کمک کنند که تصمیمات سلامت‌شان را برمبنای ارزش و اولویت‌ها برای کسب نتایج طویل‌المدت اخذکنند.

3- ایجاد انگیزه برای سبک زندگی سالم‌تر

علاوه بر غربالگری و حمایت انگیزشی، مشوق و انگیزه برای همکاری کارکنان با این برنامه‌ها می‌تواند تاثیر آن را افزایش دهد. این مشوق‌ها می‌توانند مادی یا غیرمادی باشند. برای مثال به یک کارمند که وقت گذاشته و فرم ارزیابی سلامتش را پرکرده یا خود را علاقه‌مند به این برنامه نشان می‌دهد می‌توان پاداشی هرچند کوچک در نظر گرفت. مشوق‌های دیگر می‌توانند شامل مرخصی، کارت هدیه و تخفیف استفاده از باشگاه باشد.

4- مدیریت کارکنان در معرض ریسک و خطر زیاد

این برنامه را باید طوری مدیریت کنید که کارمند درگیر بیماری مزمن بتواند شرایطش را کنترل کرده و وضعیتش وخیم‌تر نشود. این سیستم نیازمند همکاری تیم مراقبت و درمان با یکدیگر برای رسیدن به کارمند است. در قبال این همکاری باید به نحو شایسته از زحمات آنها تقدیرکرد. فراموش نکنید کارمندان مهم‌ترین عناصر سازمان شما هستند و رسیدگی به آنها و سلامت‌شان باید جزو اولویت‌های برنامه‌های مدیریتی شما باشد.