وزارت راه: زمین رایگان نداریم

وزیر راه و شهرسازی در نخستین روزهای آغاز به کار خود رسما اعلام کرد طرح‌هایی را که به بازار مسکن یک‌جانبه می‌نگرند، به رسمیت نمی‌شناسد. طرح‌هایی که تمام تمرکزشان صرف خریداران می‌شود و نیمی از بازار را به‌طورکلی فراموش می‌کنند.
آخوندی در چیدمان برنامه‌های خود نیز با دقت بسیار زیادی تلاش کرد هرجا صحبت از تقاضا می‌شود، عرضه را نیز دخیل کند تا در خروج احتمالی از رکود تنها متقاضیان در کانون توجهات نباشند و خانه‌سازان نیز به‌عنوان ارائه‌کنندگان نهایی محصول در بازار از حمایت‌هایی بهره‌مند شوند. این وعده‌های وزیر راه از سوی تحلیلگران بازار با ارزیابی‌های متفاوتی روبه‌رو شد. بخشی از کارشناسان که ورود و حضور پر قدرت دولت در بازار مسکن را نمی‌پسندند، اعلام کردند همین که شرایط اقتصاد کشور با ثبات شود و سرمایه‌گذاران مجبور نباشند سرمایه‌های خود را نگران از بر باد رفتن، در خانه نگاه دارند بهترین مشوق اقتصادی دولتی خواهد بود. 

در مقابل این دیدگاه اما گروهی دیگر معتقدند شرایط امروز اقتصاد ایران حمایت همه‌جانبه دولت از سرمایه‌گذاران را می‌طلبد و اگر بناست صنعت ساختمان به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین عرصه‌های فعال در کشور همچنان روی پا بماند باید از سوی دولت با قدرت هرچه تمام‌تر حمایت بگیرد. این دیدگاه که به نظر می‌رسد در بین نماینده‌های مجلس شورای اسلامی نیز طرفداران خاص خود را دارد کار را از حمایت‌های مالی گذرانده و به مدیریت بازار می‌پردازد. مانند طرحی که زمزمه‌های آن در مجلس به گوش رسید و البته وزارت راه در مقابل آن موضع‌گیری جدی کرد.

در شرایطی که به دلیل محدودیت‌های اعمال شده علیه نظام بانکداری ایران و البته محدودیت‌های پیش‌روی دولت در افزایش پایه پولی، عملا امکان حمایت هم زمان و تاثیرگذار مالی و پولی از بازار عرضه و تقاضا وجود ندارد و با توجه به نیاز غیر‌قابل چشم‌پوشی مردم و خریداران خرد به حمایت‌های بانکی نمی‌توان انتظار داشت هم‌زمان بازار عرضه نیز از تسهیلات گسترده بهره‌مند شود. بررسی طرح‌های جایگزین در دستور کار قرار گرفته و در این بین با نظر مثبت چند نفر از نمایندگان مجلس طرح واگذاری زمین رایگان از سوی دولت به انبوه‌سازان و سرمایه‌گذاران مسکن مطرح شد، طرحی که با مخالفت رسمی معاون آخوندی به نظر می‌رسد شانس چندانی برای رسیدن به مرحله عمل نداشته باشد.

مظاهریان در این‌باره گفته واگذاری زمین بیشتر شبیه افسانه می‌ماند، زیرا زمین قیمت دارد و نمی‌توان آن را به‌راحتی واگذار کرد. شبیه به این در ابتدای طرح مسکن مهر نیز مطرح شد و چندان اثر مثبتی از خود به جا نگذاشت. زیرا از یک‌سو زمین‌های دولتی خارج از شهرها که قیمت پایینی دارند برای جذب نظر مردم و سکونت در آنها شرایط مناسبی ندارند و از سوی دیگر، زمین‌های قرار گرفته در مناطق شهری نیز یا پیش از این به مالکیت بخش غیر‌دولتی در‌آمده‌اند یا با توجه به جایگاه‌شان امکان واگذاری رایگان ندارند. موضوعی که کارشناسان بازار مسکن نیز نسبت به آن اذعان دارند و واگذاری زمین رایگان را به خانه‌سازان راه‌حل برون رفت از مشکلات عرضه مسکن نمی‌دانند.

واگذاری رایگان کالای ارزشی منطقی نیست

احـمـدرضـا سـرحدی، کارشناس بازار مسکن در گفت‌وگو با «فرصت امروز» به عملکرد غلط دولت قبل در واگذاری زمین‌ها به مسکن مهر اشاره کرد و گفت: پیمانکاران باید در قبال کاری که می‌خواهند انجام دهند بودجه دریافت کنند. اینکه بخواهیم برای کمک به آنها زمین در اختیارشان بگذاریم اثر مثبتی ندارد. بهره‌بردار باید بهای خانه را بپردازد و نمی‌توان به جای آن از قبل از آغاز پروژه کار را با دادن زمین به اتمام رساند. به گفته وی کمیابی و ارزشمند بودن زمین به‌عنوان کالایی که امکان تولید و ساخت دوباره آن وجود ندارد باعث می‌شود هرگونه طرحی که به حاتم‌بخشی زمین‌های دولتی بپردازد، غیر‌منطقی باشد. سرحدی راه حمایت از خانه‌سازان را در شرایطی که نه زمین در اختیار دارند و نه به حمایت‌های تسهیلاتی امیدی دارند، ارجاع پروژه‌های جدید به آنها عنوان کرد. 

به گفته وی وقتی دولت قصد دارد پروژه‌های جدید در کشور کلید بزند، باید برای پیمانکارانی که در طرح‌های ملی حضور داشته‌اند، امتیازاتی در نظر بگیرد تا هم بازار مسکن از آن منتفع شود و هم راه برای حمایت از عرضه‌کنندگان باز باقی بماند. نظر فعالان عرضه مسکن نیز به کارشناسان حوزه نزدیک‌ است؛ آنها بیش از آنکه حضور فعال دولت را در واگذاری زمین و تسهیلات گسترده بخواهند، به شرایط با ثبات اقتصادی و خروج از رکود می‌اندیشند.

یکی از فعالان صنعت ساختمان در گفت‌وگو با «فرصت امروز» روان شدن خریدوفروش‌ها را اصلی‌ترین خواسته فعالان ساختمان از دولت اعلام کرد و گفت: این درست است که با افزایش نرخ تورم قیمت مصالح ساختمانی بالا رفت و نقدینگی خانه‌سازان با دشواری روبه‌رو شد اما بازار توان انطباق خود را با این شرایط دارد، البته در شرایطی که تحرک وجود داشته باشد. مرتضوی تصریح کرد: اگر رکودی که در چند سال گذشته سرمایه‌ها را بلوکه کرده از بین برود و بار دیگر رونق سرازیر شود، بخش عمده‌ای از مشکلات حل می‌شود و این قبل از تسهیلات رونق نیاز امروز بازار ماست. با وجود آنکه طرح واگذاری زمین رایگان قبل از آنکه جدی شود رد شده اما قطعا باید در سال94 آماده حضور دولت در بازار عرضه بود، حضوری که نه می‌توان روی واگذاری زمین رایگان در آن حساب کرد و نه توان مالی بانک‌ها، در هر حال برای بازگرداندن رونق، رساندن مشوق‌های جدید برای سرمایه‌گذاران الزامی خواهد بود.