زور نظرات کارشناسی به تصمیم دلالان نمی‌رسد

از سال 1302، پرنده‌های آهنی مهمان آسمان ایران شدند، مهمانانی كه در طول 90 سال گذشته در رفت‌و‌آمدهایشان بارها خون به پا كرده‌اند.
نگاهی به عملكرد چندین دهه‌ای ناوگان هوایی در ایران نشان می‌دهد که سقوط پای ثابت پروازها بوده، حوادثی كه جدای از ضربه‌های فنی، اقتصادی و اعتباری به مرگ تعداد زیادی از ایرانی‌ها ختم شده است.
صنعت هواپیمایی ایران در سال‌های پس از انقلاب جزو نخستین صنایعی بود كه به لیست تحریم‌های یك جانبه و چند جانبه كشورهای غربی اضافه شد تا این‌بار سیاست، امنیت بسیاری از پروازهای ایرانی را هدف قرار دهد.
در حالی كه بر مبنای پـروتـكـل‌های بین‌المللی ایكائو، امنیت پروازها باید در رأس فعالیت تمامی كشورها و سازمان‌های هواپیمایی قرار گیرد اما كشورهای غربی بدون توجه به این اصول بین‌المللی، راه را برای خرید هواپیماهای جدید و قطعات هواپیماهای قدیمی بر ایران بسته‌اند.
نتیجه این موضوع پس از 30 سال تعداد بالای هواپیماهای زمین‌گیر است، تقریبا نصف ناوگان موجود در آشیانه ایرلاین‌ها خاک می‌خورد و البته بالا بودن میزان سقوط نسبت به استانداردهای جهانی نیز وجود دارد.
در طول این سال‌ها هواپیماهای روسی كه جانشین، مدل‌های جدید اروپایی خود شدند نیز نه تنها عملكردی مطلوب نداشتند كه حتی در ذهن ایرانی‌ها تنها یادآور مرگ شدند.
در حالی كه ایرانیان ممنوعیت پرواز توپولف را نشانه‌ای مثبت از توقف حوادث هوایی می‌دانستند، حادثه صبح روز 19 مرداد بار دیگر زنگ خطر را به صدا در آورد. پرنده های شرقی باز هم قربانی گرفتند.
هواپیمای ایران 140 شركت هواپیمایی هسا، ساعت 9:20 دقیقه صبح روز 19 مرداد و چند ثانیه پس از برخاستن از باند فرودگاه مهرآباد، در حوالی این فرودگاه سقوط كرد تا نام 40 سرنشین از مجموع 48 نفر مسافر آن نیز به جمع قربانیان سوانح هوایی ایران اضافه شود.
به دنبال این حادثه هر چند از سوی سازمان هواپیمایی كشوری كمیسیونی به منظور بررسی این سانحه تشكیل شد و این كمیسیون در زمانی كوتاه موفق به پیدا كردن دو جعبه سیاه هواپیما شد اما با گذشت نزدیك به دو ماه از زمان حادثه هنوز علت یا علت‌های اصلی آن مشخص نشدند.
هر چند رییس سازمان هواپیمایی كشوری در نشستی خبری تلاش كرد ابعاد دقیق این ماجرا را البته قبل از نهایی شدن بررسی‌ها ترسیم كند اما صحبت‌های وی تنها گره‌هایی جدید به ماجرا اضافه كرد و با اظهارنظرهایی كه از سوی برخی كارشناسان هوایی مطرح شد داستان پیچیده‌تر شد.
سازمان هواپیمایی اعلام كرد: زنجیره‌ای از اتفاقات باعث سقوط ایران 140 شده است؛ مشكلات فنی هواپیما، عدم توانایی خلبان دركنترل هواپیما و البته مشكلات جوی سه عامل اصلی بودند كه در صحبت‌های رییس سازمان هواپیمایی به‌عنوان علل تاثیر‌گذار در حادثه معرفی شدند.
در بین این عوامل اما آنچه بیش از همه سروصدا به پا كرد، نقص فنی هواپیما بود.
بنا به گفته مسئولان سازمان هواپیمایی كشوری موتور سمت راست هواپیمای سقوط كرده دو ثانیه قبل از پرواز از باند از كار افتاده، سیستم آلارم موتورها با تاخیر عمل كرده و ملخ دیگر نیز نتوانسته جور موتور از دست رفته را بكشد. سه اشكال فنی كه به گفته سازمان هواپیمایی كشوری قابل پیش‌بینی نبوده و بدون هیچ سر نخ قبلی اتفاق افتاده‌اند.
این اظهارات هر چند در همان روزهای نخست نیز با واكنش‌های ضد و نقیض مواجه شد اما با صحبت‌های بعضی ازكارشناسان هوایی فازهای جدیدی را نیز تجربه كرد. صحبت‌هایی كه نشان می‌داد نه تنها این حادثه قابل پیشگیری بوده كه حتی كارشناسان از چند ماه قبل نسبت به وقوع چنین اتفاقی هشدار داده‌اند. صحبت‌هایی که ماجرای سقوط 19 مرداد را وارد مرحله‌ای جدید می‌كند.
 سازمان هواپیمایی كه البته هنوز خبری از به پایان رساندن تحقیقات منتشر نكرده حال باید پاسخ این اظهارات را نیز بدهد تا مشخص شود چه كسی حقیقت را نمی‌گوید و حادثه‌ای كه جان 40 ایرانی را گرفته قابل پیش‌بینی و البته پیشگیری بوده است یا خیر.

همیشه پای یک دلال در میان است
هر چند بسیاری از متخصصان هنوز اظهارنظر قطعی درباره دلایل این حادثه را به نهایی شدن فرآیند بررسی‌ها موكول می‌كنند، اما در پس حواشی سوانح که معمولا از یاد می‌رود، این است که چرا با وجود نظرات کارشناسی باز هم پرونده خرید هواپیماهای پا به سن گذاشته و هواپیماهایی که با شرایط جغرافیا و آب‌و‌هوای کشورمان سازگار نیستند، باز است و قراردادهای خرید هواپیما از روسیه به یک سریال ادامه دار، تبدیل شده است.
 یك كارشناس مسائل هوایی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» درباره این موضوع گفت: حقیقت این است، با وجود نظرات کارشناسی، در نهایت دلالان بازار نوع هواپیمای ناوگان کشور را تعیین می‌کنند.
علیرضا بحیرایی با بیان اینكه نمی‌توان روی هر اظهارنظری درباره حادثه سقوط حساب باز کرد، گفت: ‌قطعا كارشناسانی كه در این حوزه فعالیت كرده‌اند و از نزدیك مشاهدات خود را به ثبت رسانده‌اند، پیش از هر كس دیگری شایستگی اظهارنظر در این زمینه را دارند و تا زمان به اتمام نرسیدن بررسی‌ها نمی‌توان سخنی از علت اصلی سقوط گفت.
وی به اجتناب ناپذیر بودن برخی از حوادث هوایی پرداخت و تصریح كرد: در ایران كارشناسان هوایی بسیار مجربی حضور دارند و توان بررسی این سانحه‌ها سال‌ها است كه در كشور ما وجود دارد. نمی‌توان به طور قطع از قابل پیش‌بینی بودن یا نبودن حادثه صحبت كرد اما نكته مهم، لزوم عمیق شدن در حوادث و سنجش ابعاد ماجراست و اظهارنظرهای سطحی فقط جو عمومی را به هم می‌ریزد.
به گفته وی آنچه پیش از همه در اولویت است، بحث اولویت دادن به اظهارات فنی كارشناسان است. جایی كه دلال‌ها حرف آخر را بزنند قطعا احتمال حادثه نیز بالا می‌رود.
این کارشناس با بیان اینکه دلالان در این بین جو را به نفع خود تمام می‌کنند، گفت: اطلاع‌رسانی دقیق در مورد ابعاد ماجرا از به هم خوردن جو جامعه جلوگیری می‌كند و اعتماد را بالا می‌برد. اتفاقی كه متاسفانه در حوادث اخیر كمتر شاهد آن بوده‌ایم.

پرونده آنتونف تا 10 روز دیگر بسته می‌شود
هر چند با گذر زمان بسیاری از خاطرات فراموش می‌شوند اما حوادث جانی كمتر از یاد مردم پاك می‌شود همان‌طور كه سقوط‌های مكرر هواپیماهای روسی، ذهن ایرانی‌ها را به‌شدت بد بین كرده ابهام در نتایج بررسی‌ها و مشخص نشدن عوامل حادثه نیز شاید تاثیرات منفی گسترده‌ای از خود به‌جا بگذارد.
حال پرونده سقوط آنتونف به سازمان بازرسی کشور رفته است؛ هر چند در این پرونده سهم دلال از تقصیرها را در نظر نمی‌گیرند و هیچ درصدی از عامل سقوط شامل حال واردکنندگان این تیپ هواپیما به ناوگان کشورمان نیست اما ناصر سراج، رییس سازمان بازرسی کل کشور گفته است: پرونده سقوط هواپیمای آنتونف 140 برای مشخص شدن عوامل دخیل در وقوع این سانحه به سازمان بازرسی کشور ارسال شده و در حال تکمیل است و تا پایان مهرماه به مراجع مربوطه ارسال می‌شود.