لبخند ایرباس بر آسمان ایران

ورود 17 فروند هواپیمای مسافربری جدید به آسمان ایران در طول کمتر از سه ماه دستاوردی بود که وزیر راه و شهرسازی را از جلسه هیات دولت به میان خبرنگاران کشاند. شرکت‌ هواپیمایی ماهان وابسته به بخش‌خصوصی پس از چندین ماه مذاکره و حرکت با چراغ خاموش توانست به شکلی قابل‌توجه وضعیت ناوگان هوایی ایران را تغییر دهد تا امیدها برای بهبود وضعیت هواپیماهای فعال ایرانی افزایش یابد. 9 فروند ایرباس وارد شده به ایران که همگی سنی کمتر از 15 سال دارند با نهایی شدن توافقات روز جمعه هفته گذشته در چند فرودگاه کشور به زمین نشستند تا عملا نام‌شان وارد فهرست هواپیماهای ایرانی شود. البته برای پرواز رسمی آنها هنوز مراحلی باقی مانده است: موضوعی که معاون استاندارد پرواز سازمان هواپیمایی نیز آن را تایید کرده و به ایسنا گفته است «با طی شدن مراحل قانونی مربوط به ثبت و اخذ مجوزهای پرواز، این 9 فروند ایرباس جدید در آینده‌ای نزدیک عملیات پروازی خود در آسمان ایران را آغاز می‌کنند.» 

این محموله‌ جدید که با توجه به محدودیت‌های گسترده صنعت هواپیمایی کشور در تمام سال‌های گذشته بی‌سابقه یا لااقل کم‌سابقه بوده است ویژگی‌هایی دارد که افق صنعت هواپیمایی ایران را در آینده روشن می‌کند. خرید گروهی چند ایرباس با سن کم هرچند هنوز تا رسیدن به هواپیماهای نو و صفر کیلومتر فاصله دارد اما می‌تواند به معنای حذف چند واسطه اضافه از این میانه باشد. در کنار آن وارد کردن هواپیماهایی که سال تولیدشان از 2003 به بعد بوده نشان از عملی بودن دستورالعمل وزارت راه و شهرسازی در ممنوعیت ورود هواپیماهای با سن بالای 15 سال دارد و در آینده می‌‌توان به استانداردهای پیچیده‌تر نیز فکر کرد.

در میان تمام این ویژگی‌ها شاید محوریت بخش‌خصوصی در وارد کردن این هواپیماهای جدید بیش از هر عامل دیگری اهمیت داشته باشد. سازمان هواپیمایی کشوری در ماه‌های گذشته به دنبال تسهیل شرایط واردات هواپیما نیاز به دریافت مجوز را لغو کرد تا در شرایطی که دولت و شرکت‌های دولتی با بیشترین محدودیت در عرصه هوایی روبه‌رو هستند، این بخش‌خصوصی است که عصای دست دولت شده و برای ناوگانی که در این سال‌ها بالغ بر 40 درصد از آن زمین‌گیر شده چاره‌اندیشی می‌کند.

این مصوبه جدید با نهایی شدن توافقات هسته‌ای در ژنو و موضوع لغو بخشی از تحریم‌های هوایی ایران گره خورد تا تلاش‌های چند ماهه بخش‌خصوصی بالاخره جواب دهد. در مقابل این نگاه امیدوار اما نوعی دلواپسی نیز وجود دارد و در شرایطی که وزیر راه و شهرسازی همان‌طور که ماه‌ها پیش گفت در صحبت‌های روز گذشته‌اش نیز از ادامه مذاکرات با غول‌های هواپیماسازی جهان خبر داده، هنوز در عمل راه ارتباط ایران با این بزرگان فراهم نشده است. بخش قابل‌توجهی از مذاکرات برای وارد کردن این هواپیما‌ها به دوران پیش از لغو تحریم‌ها بازمی‌گردد و سن بالای 10 سال آنها نیز نشان می‌دهد هنوز واسطه‌ها در این میان حرف نخست را می‌زنند. هرچند دولت‌های طرف مذاکره تعهد داده‌اند تمام ملزومات قید شده توافقات را رعایت کنند اما هنوز جو موجود در میانه مذاکرات و البته تهدیدات دولت‌های غربی باعث شده غول‌های هوایی جهان درباره بازگشت به آسمان ایران تردید داشته باشند؛ موضوعی که باعث شده بسیاری از کارشناسان حوزه اعلام کنند تا زمان نهایی شدن توافقات نباید ورود هواپیماهای جدید را در بوق و کرنا کرد.

حضور جدی در مسیرهای بین‌المللی

معاون سابق سازمان هواپیمایی کشوری معتقد است تا زمانی که فشارها روی ناوگان هوایی ایران ادامه دارد و غرب هرگونه تعامل با ایران را در این حوزه رصد می‌کند، شاید حرکت چراغ خاموش برای رسیدن به دستاوردهای این چنینی بهترین رویکرد باشد. علیرضا منظری در گفت‌وگو با «فرصت امروز» تصریح کرد: واردات اخیر هواپیما به کشور ما‌ه‌ها زمان برده و از سوی بخش‌خصوصی پیگیری‌های گسترده‌ای را به همراه داشته است. اگر امروز نتیجه آن را می‌بینیم به دلیل عملکرد چراغ خاموش و مثبت ماه‌های قبل است. به گفته وی، این 9 فروند هواپیمای جدید می‌توانند برای بیش از 15 ساعت پرواز سوخت حمل کنند و این یعنی مشکل سوخت‌گیری هواپیماهای ایرانی در کشور خارجی حل شده و می‌توان از این ایرباس‌های 340 برای مسیرهای اروپایی بهره گرفت.

منظری بر حضور موثر بخش‌خصوصی در واردات این هواپیماها تاکید کرد و افزود: اگر دولت و سازمان هواپیمایی کشوری بتوانند انگیزه‌های بخش‌خصوصی را افزایش دهند و فضای عملکردشان را نیز وسعت بخشند قطعا راه برای ورود هواپیماهای جدید نیز باز خواهد شد. در سال‌های گذشته نیز این موضوع به خوبی اثبات شده که در شرایط فعلی حضور سرمایه‌گذاران غیر‌دولتی می‌تواند بسیار ثمربخش باشد.

هرچند هزینه‌های بسیار زیاد ورود و سرمایه‌گذاری به حوزه حمل‌و‌نقل هوایی نیاز به تسهیلات مالی دولت را نیز مطرح کرده است اما شاید سرمایه‌گذاران این حوزه بیش از هر چیز به فضای باز برای کار احتیاج داشته باشند. ورود 9 فروند ایرباس جدید به ناوگان ایران که باعث شده امیدها برای بهبود شرایط ناوگان هوایی ایران زنده شود نیاز به پیگیری و ممارست دارد و این مهم جز با حمایت از سرمایه‌گذاران این حوزه عملیاتی نخواهد شد.