قطره‌های گرانبهای هسته انگور

روغن به‌عنوان عضوی جدانشدنی در آشپزی به شمار می‌آید، پایه‌ای برای سرخ کردن، تفت دادن، خام خواری و گریل کردن. این محصول خوراکی در همه دنیا به میزان استانداردی استفاده شده و انواع مختلف آن از نوع گیاهی گرفته تا حیوانی کاربردهای فراوانی در خوراک انسان دارد. امروزه انواع روغن نباتی جامد از سبد غذایی خانواده‌ها حذف شده و در مصرف روغن‌های مایع هم آگاهی عمومی بالا رفته و غالبا از انواع روغن‌ها با منشأ گیاهی مانند روغن زیتون، روغن پالم، روغن کلزا و روغن دانه آفتابگردان بهره می‌برند.

در این بین برخی روغن‌های خاص مانند روغن هسته انار یا انگور هم در برخی کشورهای اروپایی بسیار مورد توجه است، کشورهایی مانند فرانسه، استرالیا، شیلی، آمریکا، اسپانیا، ایتالیا و آرژانتین به دلیل داشتن کارخانه‌های تولید شراب جزو تولیدکنندگان روغن هسته انگور به حساب می‌آیند. این روغن که غالبا در این کشورها تولید می‌شود امروزه به اقصی نقاط دنیا صادر شده و با استقبال فراوان عمومی روبه رو می‌شود.

تاریخچه‌ای بس طولانی

استفاده روغن هسته انگور قدمتی بس طولانی دارد اما نخستین گزارش احداث کارخانه که به شکل رسمی از هسته انگور روغن گرفته‌اند به سال ۱۷۸۰ میلادی برمی‌گردد که مربوط به کشور ایتالیا و به خاطر وجود تاکستان‌های زیاد انگور و بالاتر بودن حجم استفاده از آب انگور در این کشور بوده است.

پس از آن هم حدود سال 1918 میلادی در فرانسه صنعت روغن هسته انگور بنیان گذاشته شد و بعد از آن توجه کشورهایی که تاکستان داشتند یکی پس از دیگری به این محصول جلب شد. در این بین ایران تا سه سال پیش جزو وارد‌کننده‌های این محصول در حجم کم بود تا اینکه واحد سمن‌دانه فریمان در استان خراسان نخستین بار در زمینه تولید و بسته‌بندی روغن‌های خاص وارد عمل شد و امروزه هم تنها واحد رسمی در ایران همین شرکت است.

مزیت‌های بی‌شمار سرمایه‌گذاری

خواص و مزیت‌هایی که این روغن دارد می‌تواند به‌عنوان مزیت‌های اصلی سرمایه‌گذاری شمرده شود. از جمله اینکه این روغن جزو روغن‌های گیاهی برشمرده می‌شود که با بالا بردن کلسترول خوب بدن و پایین آوردن کلسترول بد به پاکیزگی رگ‌های خونی و شست‌وشوی آنها کمک می‌کند و از بیماری‌های قلبی- عروقی و سکته قلبی و مغزی جلوگیری کرده و متخصصان معتقدند در درمان ناتوانی جنسی آقایان موثر است.

در اروپا از این روغن هم برای خام خواری و هم سرخ کردنی استفاده می‌شود و در تهیه انواع سالادها و انواع غذاها، همچنین تهیه شیرینی، گریل و سرخ کردن مورد استفاده قرار می‌گیرد. همین چند منظوره بودن آن یکی دیگر از مزیت‌ها به شمار می‌آید، از طرفی اسیدهای چرب امگا 3، 6 و 9 بالاتری نسبت به سایر انواع روغن گیاهی در این روغن وجود دارد که مصرف متعادل آن می‌تواند به ارتقای سطح سلامت کمک کند. همچنین با توجه به اینکه بیش از 80درصد روغن مصرفی کشور از خارج تامین می‌شود توجه به ضایعات و هسته‌های میوه‌های فرآوری‌شده مثل مرکبات، انگور، سبوس برنج و ذرت می‌تواند در کاهش وابستگی کشور موثر باشد و مورد حمایت دولت هم قرار گیرد.

سطح تولید، مزیت دیگر سرمایه‌گذاری

همچنین میزان تولید انگور در کشور و وجود تاکستان‌های فراوان در برخی مناطق یکی دیگر از مزیت‌های سرمایه‌گذاری در این صنعت به شمار می‌آید، استان فارس با وجود سهم 68‌درصدی از سطح بارور تاکستان‌های کشور از این صنعت بی‌بهره است و پس از این استان، استان‌های خراسان، قزوین، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی، همدان و زنجان هم از تولیدکننده‌های اصلی انگور هستند که به خوبی می‌توان کارخانه تولید روغن هسته انگور را در این مناطق راه‌اندازی کرد. همچنین تاسیس واحد روغن‌کشی هسته انگور در نزدیکی کارخانجات آب انگورگیری به جهت تسهیل در تامین و هزینه حمل‌و‌نقل مواد اولیه، پیشنهاد می‌شود.

این میزان تولید انگور در کشور و روند رو به رشد مصرف روغن‌های گیاهی در سال‌های اخیر می‌توانند مزیت‌های توجه به این صنعت به‌شمار آیند. به علاوه باتوجه به وارداتی بودن روغن هسته انگور ایجاد کارخانه روغن‌کشی از تفاله انگور در کنار سایر دانه‌های روغنی و در مجاورت کارخانه‌های تولید آب انگور با در نظر گرفتن توجیه اقتصادی طرح در زمینه مصرف داخلی و همچنین مسئله صادرات آن، توصیه می‌شود.

روغنی که کاربرد صنعتی هم دارد

جالب است بدانید روغن‌کشی از این دانه علاوه بر بحث خوراکی در بسیاری از موارد صنعت هم پرکاربرد است. مثلا در صنعت رنگ به‌عنوان نیمه‌خشک‌شونده یا خشک‌شونده مورد استفاده قرار می‌گیرد و می‌توان از آن در صنایع لاک و الکل‌سازی و صنایع آرایشی برای تقویت ریشه مو هم استفاده کرد. همچنین در صنعت لاستیک‌سازی جایگزین اسیداستئاریک است و در صنعت کاغذسازی هم به‌عنوان روغن مورد مصرف در صنایع کاغذسازی استفاده می‌شود. در نهایت می‌توان از این روغن در صنعت نساجی پس از سولفونه شدن در بخش رنگرزی و در صنعت داروسازی برای تهیه محلول‌های هیپودرمیک به‌جای روغن زیتون استفاده کرد.

اما محدودیت‌هایی هم وجود دارد

نخستین مسئله‌ای که به‌عنوان محدودیت در این صنعت برشمرده می‌شود قیمت تمام شده بالا در آن است. در واقع تولیدکنندگان برای تهیه یک شیشه روغن به تعداد زیادی هسته انگور نیاز دارند و از آنجا که انگور به اندازه دانه سویا، آفتابگردان یا حتی میوه زیتون کشت نمی‌شود، هزینه‌های تولید این روغن خیلی بیشتر از سایر روغن‌هاست. تولیدکننده مجبور است برای داشتن صرفه اقتصادی مناسب، قیمت نهایی محصولش را بالا ببرد و همین موجب می‌شود قدرت خرید مخاطب در قیاس با سایر روغن‌های مشابه پایین‌تر باشد. همچنین عدم آشنایی مردم و عدم فرهنگ‌سازی در خصوص استفاده از این محصول یکی دیگر از بازدارنده‌های سرمایه‌گذاران برای ورود به این حوزه است که البته با صرف مقداری هزینه و انجام تبلیغات شاید بتوان این مسئله را حل کرد.

پروسه تولید

روغن‌کشی از نوع دانه درشت انگورهای هسته‌دار انجام می‌شود که برای این کار باید هسته این انگورها هنگام فرآوری انگور برای تهیه انواع آب‌میوه‌ها از آنها جدا و جمع‌آوری و بعد با دستگاه‌ها و روش‌های مخصوصی روغن آنها گرفته شود.

در مجموع استخراج روغن به سه روش در صنایع متداول است؛ نخستین روش فشردن یا پرس کردن بدون استفاده از حلال، دومین روش استخراج با حلال و آخرین روش هم استخراج به وسیله پیش پرس و سپس توسط حلال است. رایج‌ترین نوع روغن‌کشی هسته انگور، از طریق فشردن دانه‌ها تحت حرارت و استخراج روغن بدون استفاده از حلال است. البته برخی با استفاده از هگزان، پروسه روغن‌کشی را انجام می‌دهند اما شرکت‌های تولید‌کننده روغن طبیعی سعی دارند که این کار را با استفاده از گرما و فشار و بدون استفاده از مواد شیمیایی انجام دهند به همین دلیل از هیچ حلالی برای استخراج بهره نمی‌گیرند و همچنین روغن را در درجه حرارت‌های پایین تصفیه کنند تا مدت زمان نگهداری آن طولانی‌تر شود و از صدمات ناشی از حرارت زیاد هم در امان بماند.

دستگاه‌های معمول برای پختن دانه‌های روغنی، دیگ‌های پخت استوانه‌ای عمودی یا افقی است. فرآیند پختن شامل دو مرحله پختن مرطوب و سپس خشک کردن (تا حد رطوبت ۳درصد) است. در دستگاه‌های عمودی (دودکش مانند) دانه‌ها در یک مخزن پخته و خشک می‌شوند. دستگاه‌های افقی برای پختن است و خشک کردن فقط در تانک افقی جداگانه انجام می‌شود. پس از روغن کشی در کارگاه، این روغن‌ها برای انواع بسته‌بندی به بخش دیگری منتقل می‌شوند که سرمایه‌گذار می‌تواند هم واحد بسته‌بندی و برندینگ خود را داشته باشد و به‌صورت مستقل فعالیت کند و هم روغن استحصالی را به واحدهای بسته‌بندی سایر برندها ارسال کرده و در آنجا امور بسته‌بندی و فروش در بازار صورت گیرد.

سرمایه‌های لازم برای شروع

برای شروع سرمایه‌گذاری در این بخش ابتدا باید حجم تولید را تعیین کرد، برای این منظور با در نظر گرفتن میزان 500 تن تولید در سال که مقدار متوسطی برای یک مجموعه است سرمایه‌ها برآورد می‌شود. برای این میزان، حداقل به 800‌میلیون تومان سرمایه اولیه برای راه‌اندازی کارگاه روغن‌کشی و حداقل 500‌میلیون تومان سرمایه برای بحث آزمایشگاه و بسته‌بندی نیاز دارید. همچنین برای این منظور به کمینه 5هزار متر مربع فضا نیاز دارید و حداقل 25 نفر هم نیروی انسانی به کار گرفته می‌شود. دوره بازگشت سرمایه در این کار دو سال در نظر گرفته شده و همچنین می‌توان علاوه بر بحث مصرف داخل به دلیل لوکس بودن و قیمت بالای محصول که در بازارهای بین‌المللی خواهان زیادی دارد، در بازارهای صادراتی هم فعالیت کرد.