سرعت رشد وسوسه‌ کننده

شاید کمتر کسی فکرش را می‌کرد فضای اینترنت که در زمان رواجش معنایی تفریحی و تا حدودی اطلاع‌رسانی داشت، اکنون به راسته کسب‌وکارهایی تبدیل شود که بنیانگذاران‌شان اغلب جوانان 25 تا 35ساله هستند؛ جوانانی بدون سرمایه‌های کلان و بی‌آنکه از دل حجره‌های سنتی بازار بیرون آمده باشند. این بار نوبت به نیمکت‌ دانشگاه‌ها رسیده تا بر پایه علم و فناوری درآمدزایی صورت بگیرد، هر چند بازار هنوز روی پله‌های نخست ترقی‌اش باشد و تنها 5درصد از خرید‌و‌فروش‌ها در بازار ایران از طریق اینترنت صورت گرفته باشد.

اما در هر صورت طی چهار، پنج سال اخیر کسب‌وکارهای اینترنتی به‌صورت جدی پیگیری‌ شده‌اند و در کنار غول‌های کسب‌وکارهای اینترنتی جهان برای خود نام و آوازه‌ای رقم زده‌اند و رسانه‌های بین‌المللی به ارزش‌گذاری مالی‌شان هم می‌پردازند.

همچنین حضور بازاریان سنتی در فضای اینترنت امری است که کارشناسان احتمال وقوع آن را بسیار زیاد می‌دانند و معتقدند برای عقب نماندن از قافله بازار حتما به این فضا خواهند آمد. اهمیت بازار کسب‌وکارهای اینترنتی و چند و چون سرمایه‌گذاری در این زمینه «فرصت امروز» را بر آن داشت تا در این شماره‌ در گفت‌وگو با رضا الفت‌نسب، دبیر انجمن کسب‌وکارهای اینترنتی ایران به این بازار بپردازد.

آینده از آن اینترنتی‌هاست

ظرف 10سال آینده بسیاری از کالاها به‌صورت اینترنتی عرضه خواهند شد و اقتصاد دیجیتالی به‌صورت جدی‌تری خود را نشان می‌دهد. الفت‌نسب این جملات را در پاسخ سوالی در ارتباط با اهمیت چنین کسب‌وکارهایی بیان می‌کند و ادامه می‌دهد: در همین وضعیت فعلی نیز در سال گذشته بیش از 54هزار میلیارد تومان در ایران خرید‌وفروش اینترنتی انجام شده است.

الفت‌نسب بازار اینترنت در ایران را کماکان بکر می‌داند و معتقد است که اگر زیرساخت‌های لازم و خطرات سرمایه‌گذاری در این حوزه کاهش یابد، می‌توانیم شاهد رشد هر چه بیشتر و سریع‌تر سرمایه‌گذاری در این زمینه باشیم و در تشریح منظورش از زیرساخت‌ها و آماده‌کردن این فضا می‌گوید: بیش از 90درصد از بنیانگذاران کسب‌وکارهای اینترنتی در ایران بین 25 تا 35سال سن دارند که معمولا براساس ایده‌های‌شان کار را شروع کرده‌اند و توان مالی بالایی ندارند، بنابراین دولت باید حمایت‌هایی در این زمینه داشته باشد و مانند بسیاری از کشورهای دنیا که کسب‌وکارهای بر پایه فناوری نوین را در سال‌های آغاز کسب‌وکارشان از مالیات معاف می‌کنند، این کسب‌وکارها را در چند سال نخست مشمول معافیت‌های مالیاتی کند یا با مدل مشخصی مالیات را دریافت کند. چون این کسب‌وکارها بیشتر به‌عنوان عامل فروش هستند و تولیدکننده و دارای سرمایه نیستند و از توان مالی کمی برخوردارند.

وی همچنین اشاره می‌کند که در بحث مجوزها هم باید تسهیلاتی ارائه شود. همچنین این بیزینس‌ها بر پایه فناوری هستند و بسیاری از سازمان‌های دولتی با ساز‌و‌کار این کسب‌وکارها آشنایی ندارند و حتی خود بانک مرکزی هم شناختی از ماهیت این کسب‌وکارها ندارد، بنابراین مسائلی را ایجاد می‌کند و همین امر موجب می‌شود افراد نتوانند مثلا نشان‌های اعتماد مورد نظر را در زمان مناسب دریافت کنند و به کسب‌وکارهای زیرپله‌ای تبدیل می‌شوند.

در این زمینه باید به قانون تجارت الکترونیک اشاره کنم که مربوط به سال 82 است. این در حالی که ما از کسب‌وکارهای بر مبنای فناوری نوین حرف می‌زنیم که در هزارم ثانیه تغییر می‌کنند. الفت‌نسب در ادامه اشاره می‌کند که در حال حاضر بیش از 16هزار کسب‌وکار اینترنتی دارای نشان رسمی الکترونیکی در ایران فعال هستند که اگر در ارتباط با هر کدام به‌صورت میانگین 10نفر هم شاغل شده‌ باشند، بیانگر اهمیت این فضاست و لزوم حمایت از صاحبان چنین کسب‌وکارهایی را نشان می‌دهد.

با تحقیق و سرمایه لازم وارد شوید

الفت‌نسب معتقد است بخش خصوصی در صورتی که اراده‌ای برای ورود به بخش اینترنت داشته باشد، باید با تحقیق و علم این فضا و با گام‌های کوچک وارد این فضا شود. چون راه‌اندازی کسب‌وکار اینترنتی به این صورت نیست که سایتی بزنید و یک شبه پولدار شوید. این فعال حوزه وب در تشریح هزینه‌‌های سرمایه‌گذاری در این نوع کسب‌وکارها می‌گوید: طراحی وب‌سایت، خرید فضا و پهنای باند، نیروی انسانی، هزینه‌های تبلیغات محیطی و سایر هزینه‌های رقابت مهم‌ترین بخش سرمایه‌گذاری هستند.

وی همچنین اشاره می‌کند که امروز تنها اتکا به سرمایه شخصی کار را پیش نمی‌برد و برای توسعه کار باید سرمایه‌گذار جذب کند.

وی ادامه می‌دهد: البته هستند کسب‌وکارهایی که با سرمایه‌ اندک شروع کرده‌اند و اکنون موفق هم هستند اما باید به این نکته اشاره کنم که این افراد در ادامه کارشان سرمایه‌های زیادی جذب کرده‌اند و حتی گاه تا 10میلیارد تومان جذب سرمایه داشته‌اند و چون بازار رقابت داغ‌تر شده، سرمایه‌های اندک پاسخگوی ماراتن رقابتی در این بازار نیست. البته به‌طور کلی هستند کسب‌وکارهایی که با 5میلیون تومان بنیان‌گذاری شده‌اند و کسب‌وکارهایی که با چند میلیارد تومان شروع کرده‌اند اما امروز دیگر آغازهایی از این دست کم شده است.

مزیت‌هایی برای اقتصاد کشور

وی در ادامه به کاهش سرعت رشد کسب‌وکارهای اینترنتی در یک سال گذشته در ایران اشاره می‌کند اما معتقد است که این بازار در ایران هم بکر است و هم می‌تواند رشد کند و بزرگ شود. وی به مزیت چنین کسب‌وکارهایی نیز اشاره کرده و می‌افزاید: فرار مالیاتی در آنها رخ نمی‌دهد چون تراکنش‌های ثبت‌شده قابل پیگیری است و اگر دارای مجوزهای لازم باشند، حتما باید قوانین را رعایت کنند. الفت‌نسب در ادامه و در پاسخ به این سوال که حضور سرمایه‌گذاران خارجی در بازار «ایکامرس» ایران را چگونه ارزیابی می‌کند، می‌گوید: حضور سرمایه‌گذاران خارجی در بازار الکترونیک ایران را باید به فال نیک بگیریم.

چون آنها حاضر شده‌اند سرمایه‌گذاری خطرپذیر انجام دهند؛ کاری که سرمایه‌داران ایرانی به سختی انجام می‌دهند و پول‌های بانکی ایران توسط بازار ساختمان ‌بلعیده می‌شود، بنابراین به جای غرزدن‌های مداوم به دنبال استفاده از این سرمایه‌گذاران باشیم. وی همچنین اشاره می‌کند که چنین سرمایه‌گذاری‌هایی موجب شده که مهاجرت معکوس صورت بگیرد و مثلا جوانان تحصیلکرده ایرانی از کانادا و سایر کشورها به ایران بیایند و کسب‌وکارهایی را راه‌اندازی کنند.

البته «فرصت امروز» این نکته را مطرح می‌کند که یکی از دغدغه‌هایی که در این زمینه مطرح می‌شود مربوط به عدم قدرت رقابت بنیان‌گذاران کوچک کم‌سرمایه با سرمایه‌گذاران خارجی است. مثلا گفته می‌شود یکی از شرکت‌های خارجی که سرمایه‌گذار بسیاری از کسب‌وکارهای اینترنتی فعلی ایران است، بیش از 10میلیون دلار سرمایه وارد ایران کرده و با حضورش بسیاری از شرکت‌ها را خریداری کرده و با تغییر نام تجاری‌شان به نوعی آنها را از حوزه اختیارات بنیان‌گذاران قبلی خارج کرده است.

همچنین کارشناسان زیادی معتقدند بازار «ایکامرس» ایران به اندازه‌ای که این شرکت‌ها سرمایه واردش می‌کنند، بزرگ نیست و معتقدند که سرمایه بالا به تعداد یوزرها اضافه نمی‌کند. اینها در حالی است که در ایران هنوز در بخش رگولاتوری مهم‌ترین مشکلات وجود دارند و هنوز قانون مشخصی در این حوزه وجود ندارد و قوانین به‌روزرسانی نشده‌اند. از طرفی دیدگاه‌هایی نیز وجود دارد مبنی بر اینکه حضور شرکت‌های بزرگ خارجی می‌تواند تجارب بین‌المللی را وارد این حوزه کند و به لحاظ دانشی این حوزه را رشد دهد.

ارتباط با نویسنده: t.khajehgiri@gmail.com