رونق گردشگری در بهار دیپلماسی

«دیپلماسی ریل گذار رشد اقتصادی است.» این جمله  بیش از پیش از نقش برجسته دیپلماسی برای پیشبرد اهداف اقتصادی پرده برمی دارد. به نظر می رسد در زمانه  ای كه دولتمردان ایرانی اقتصاد مقاومتی را نقشه راه خود قرار داده اند، ناگزیرند برای آزادسازی ظرفیت های مغفول مانده ای چون گردشگری، دست به دامان دیپلماسی شوند.

در سفر رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به همراه هیأت دولت به کشورهای آسیایی ارمنستان، قزاقستان و قرقیزستان تفاهم نامه ها و اسناد همکاری به امضا رسید که می تواند زمینه  ساز رشد و ارتقای فرصت های گردشگری در کشور شود. تور دیپلماسی دولت در حالی این روزها با شتاب بیشتری حرکت می کند که دولت یازدهم اولویت توسعه همکاری با کشورها را به همسایگان شمالی اختصاص داده است.

 همراهی رئیس سازمان میراث فرهنگی با هیأت دولت

قطار دیپلماسی کشور این بار عضو جدیدی داشت. دکتر زهرا احمدی پور، رئیس جدید سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز به اعضا هیأت بلند پایه ایران پیوست تا بتواند راه ارتقای صنعت گردشگری را برای فعالان این حوزه تسهیل کند. حضور رئیس سازمان میراث فرهنگی به خوبی گویای این نکته است که دولت در برهه کنونی، توجه ویژه ای به توسعه گردشگری و رفع موانع جذب توریسم دارد.

این در حالی است که گزارش مؤسسه جهانی مکنزی از اقتصاد ایران نشان می دهد که ایران قابلیت جذب سالانه 20میلیون توریست با درآمدی برابر با 25میلیارد دلار را دارد. حال آزاد سازی این مقدار ظرفیت، بی تردید بار سنگینی خواهد بود که بر دوش رئیس سازمان میراث فرهنگی نهاده شده است. با این حال تلاش ها برای دستیابی به چنین چشم اندازی، گویای آن است که رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری برنامه ای مدون برای نیل به این هدف داشته است.
 
ارمنستان نخستین مقصد تور دیپلماسی ایرانی

حســـــن روحــــــانــی، رئیس جمهوری صبح روز چهارشنبه، اول دی، به دعوت رسمی رؤسای جمهور ارمنستان، قزاقستان و قرقیزستان با بدرقه معاون اول رئیس جمهوری و مشاور امور بین الملل مقام معظم رهبری، با هیاتی بلندپایه از مقامات سیاسی و اقتصادی، تهران را به مقصد ایروان ترک کرد.

پس از استقبال رسمی دولت ارمنستان از مقامات ایرانی، رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری پیرو امضای تفاهم نامه در حوزه گردشگری با وزیر اقتصاد، توسعه و سرمایه گذاری جمهوری ارمنستان با  زارمین زیتونتسیان، رئیس کمیته ملی گردشگری و  مخاک آپرسیان، معاون گردشگری این وزارتخانه دیدار و گفت وگو کرد.

مخاک آپرسیان، معاون گردشگری وزارت اقتصاد، توسعه و سرمایه گذاری جمهوری ارمنستان در این دیدار گفت:  «در تمام سال ها ما همکاری خوبی با همتایان ایرانی خود داشتیم و به موفقیت های زیادی دست پیدا کردیم، اما هنوز هم مشکلات زیادی وجود دارد که باید روی آنها کار کنیم.  افزایش گردشگران متقابل در دو کشور در دستور کار است و اهمیت این مسئله علاوه بر جنبه اقتصادی می تواند روابط دوستی بین دو ملت را تحکیم ببخشد.»

محور بحث و تبادل نظر میان احمدی پور با مقامات ارمنستان بیشتر درباره رفع موانع گردشگری بود. به نظر می رسد از مهم ترین مشکلاتی که موجب شده تا رفت و آمد توریست بین دو کشور تضعیف شود، وجود ضعف های زیرساختی و بوروکراسی پیچیده صدور ویزاست.

آپرسیان، معاون گردشگری ارمنستان در این باره گفته بود: «مشکلات تردد آزادانه خودرو در خاک ایران، مانع بزرگی برای عملی  کردن بسته های مشترک ما و ایران در حوزه گردشگری است، به عنوان مثال اگر یک گردشگر چینی به ارمنستان بیاید و قصد داشته باشد از طریق زمینی از ارمنستان وارد خاک ایران شود نه با ماشین شخصی و نه با اتوبوس های مربوط به تورها، نمی تواند وارد خاک ایران شود.این مسئله تاکنون چند بار مطرح شده و طرف های ایرانی نیز با ما هم عقیده بودند. در یادداشت تفاهمی که به امضا رسید نیز ماده ای در همین راستا و اختصاص تسهیلات برای عبور و مرور گمرکی وجود داشت.»

احمدی پور در سفر خود به ارمنستان تفاهم نامه ای درباره حل مشکلات و رفع موانع توسعه گردشگری به امضا رساند که بنابر نظر مقامات هر دو کشور، این تفاهم نامه می تواند به بهبودی روابط و افزایش جذب توریسم در دو کشور بینجامد.
 
سفر به سرزمین قزاق ها

پس از ارمنستان هواپیمای دولت در قزاقستان فرود آمد. دراین سفر که روز پنجشنبه انجام شد، رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور با مقامات همتای خود دیدار و تفاهم نامه ای نیز در این زمینه به امضا رساند که به گفته احمدی پور مفاد این تفاهم نامه  « به نحو مطلوبی موجب تسهیل در سفر گردشگران دو کشور خواهد شد».

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان اقتصادی، تشابهات فرهنگی و قومیتی ایران با کشور قزاقستان، پتانسیل بالایی برای توسعه روابط توریستی، صنایع دستی و فرهنگی دارد.
 
ایستگاه پایانی، قرقیزستان

قرقیزستان آخرین مقصد سفرهای سه روزه هیأت دولت بود. بنابر سخنان حسن روحانی، ریاست جمهوری ایران، لغو روادید و تسهیل در صدور ویزا از مهم ترین تصمیماتی بود که برای توسعه روابط فی مابین ایران و قرقیزستان به تأیید هر دو کشور رسید. این در حالی است که تسهیل در موارد گمرکی تا حدود زیادی زمینه ساز جذب توریست بیشتر بوده و هزینه های گردشگری در کشور را تا حدود زیادی می کاهد.
 
دستاوردهای جدید برای صنعت گردشگری

بررسی تفاهم نامه های امضا شده و اسناد همکاری منعقد شده نشان می دهد که بیشترین تمرکز دولت در این سفر، تسهیل رفت و آمد توریست و بهبود قوانین گمرکی بوده است. اگرچه مجموع جمعیت هر سه کشور قزاقستان، ارمنستان و قرقیزستان رقمی حدود 25میلیون نفر است که این مقدار در مقایسه با جمعیت ایران حدود یک سوم بوده، اما همین تعداد جمعیت و موقعیت جغرافیایی این سه کشور، قدرت و اثرگذاری بسیار زیادی در بهبود گردشگری و جذب توریسم ایران دارد، چراکه نخست جمعیت 25میلیونی موجود با توجه به نزدیکی با مرزهای ایران و اشتراکات فرهنگی و زبانی می تواند درصد بیشتری از این تعداد را به مناطق توریستی ایران ترغیب کند و از سوی دیگر تسهیل روابط گمرکی و ویزا نیز می تواند ایران را به عنوان دروازه ورود به این کشورها تبدیل کند.

به عبارت دیگر از آنجایی که کشورهایی نظیر ارمنستان و قزاقستان در توسعه برنامه های جذب توریستی خود بسیار موفق عمل کرده و توانسته اند تصویر بسیار دقیق و شفافی از جاذبه های گردشگری خود را در جهان ارائه دهند، اکنون میزبان جمعیت چشمگیر گردشگر از سراسر دنیا، به کشور خود هستند.

از این رو توسعه همکاری ها با این کشورها نه تنها زیرساخت های گردشگری ایران را بهبود می بخشد بلکه زمینه ساز جذب بخشی از گردشگران آسیای میانه خواهد بود. با این حال بررسی سفر سه روزه هیأت دولت به همراه رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری حاکی از استراتژی بلندمدت دولت برای توسعه جذب توریسم است.