رفاه اقتصادی و نشاط

سبک یک زندگی ایده‌آل به یک‌سری از شاخص‌های اساسی مربوط به اقتصاد رفاه بازمی‌گردد. یکی از این شاخص‌ها آزادی است. منظور از آزادی، حقوق شهروندی و آزادی بیان است و در یک کلام آزادی به مفهوم اینکه در یک جامعه مخالفان هم آزاد باشند و بتوانند این حق را داشته باشند تا علیه من اظهارنظر کنند. پس آزادی یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها محسوب می‌شود. برخلاف دیدگا‌ه‌های سنتی و عقب‌مانده که آزادی را معادل بی‌بند و باری ترجمه می‌کنند، آزادی یکی از ویژگی‌های یک انسان است و جزو حقوقش محسوب می‌شود. دومین شاخصی که برای یک زندگی ایده‌آل حائز اهمیت است نشاط و شادی در جامعه است.

نشاط یکی دیگر از مشخصه‌های جامعه سالم است. در این صورت میزان رفاه در جامعه افزایش می‌یابد. من به‌عنوان فردی که در طبقه متوسط جامعه قرار دارم با حقوقی که از دولت می‌گیرم قانعم و حتی بخشی از حقوقم را پس‌انداز می‌کنم ولی به‌عنوان یک فرد تحصیل‌کرده و شاغل در سیستم اداری کشور عمده‌ترین مشکلم عدم وجود نشاط و شادی است. منظور از نشاط هم بی‌بند و باری نیست بلکه نوعی خفقان در جامعه احساس می‌کنم و در این جامعه بسته، شادی و نشاط جایی ندارد. بحث شادی و نشاط به حدی اهمیت دارد که امروزه در دانشگاه‌های تراز اول دنیا رشته‌ای به نام اقتصاد خوشحالی (Happiness economy) وجود دارد. موضوع دیگری که باید به آن توجه کرد درآمد سرانه است.

در یک جامعه باید میزان درآمد سرانه بالا باشد. درآمد سرانه نمایان‌گر میزان رفاه جامعه است و از آن طرف هم اگر در جامعه آزادی حکمفرما باشد توزیع درآمد سرانه عادلانه انجام می‌پذیرد و افراد به‌راحتی می‌توانند به حق و حقوق اجتماعی خود دست یابند. بنابر این از لحاظ اقتصادی سرانه بالا یکی از شاخص‌های رفاه اقتصادی است و در کنار آن وجود مولفه‌های دموکراسی کمک خواهد کرد تا ثروت در کشور عادلانه توزیع شود. نمونه آن را می‌توان در کشور‌های توسعه‌یافته نظیر ژاپن، آمریکا و کل اتحادیه اروپا مشاهده کرد.

در این کشور‌ها علاوه بر اینکه درآمد سرانه بالاست، اختلاف بین 10 درصد فقیر و10 درصد ثروتمند خانوار‌ها حداکثر 10 تا 12 برابر است. ولی در کشورمان این اختلاف بالای 17 برابر است. بنابراین اگر جامعه به سمت توسعه پیش برود و دارای رفاه اقتصادی و اجتماعی باشد این جامعه یک جامعه ایده‌آل خواهد بود. اگر جامعه به سمت توسعه که یکی از اهداف برنامه اقتصادی است پیش برود در آنجا درآمد سرانه افزایش می‌یابد و توزیع ثروت عادلانه صورت می‌گیرد و همچنین اختلاف بین دهک‌های مختلف درآمدی کم می‌شود و در نتیجه آزادی و رقابت در آن جامعه حکمفرما خواهد بود و رانت به‌شدت محدود می‌شود. در چنین جامعه‌ای نشاط به وجود می‌آید.

* اقتصاددان