گفت وگوی «فرصت امروز» با فعالان صنعت لامپ و روشنایی کشور / بازار نور کم نور است!

لامپ و وسایل نوری از جمله كالاهای ضروری و پرمصرف جامعه است كه كاربرد زیادی در اماكن مختلف همچون تجهیزات پزشكی، هواپیما، قطار، خودرو، منازل، خیابان ها، محیط های ورزشی، علمی و... دارد.

صنعت لامپ در كشور اما با وجود چنین جایگاهی كم فروغ است و تولید كنندگان آن در میان انبوهی از مشكلات، افتان و خیزان روزگار می گذرانند. روشنایی الکتریکی زندگی بشر را در همه زمینه ها دگرگون کرده و امکانات بی شماری را برای گسترش هرنوع فعالیت انسان فراهم آورده است.

در کشور ما نیز تقریبا یک پنجم برق تولیدشده به مصرف روشنایی می رسد که این حجم زیاد انرژی از طریق استفاده از انواع لامپ ها و اقلام نوری به صورت روشنایی مورد استفاده قرار می گیرد. این صنعت یکی از صنایع نسبتا قدیمی در کشور به حساب می آید که حدود نیم قرن سابقه دارد و نقش مهمی را در زمینه برق و الکترونیک کشور ایفا می کند.

برای بررسی بیشتر با مهندس احمد محسنی، دبیر انجمن صنفی کارفرمایی تولید کنندگان لامپ روشنایی و اجزای مربوطه و مهندس محمد صاحبی، مدیرعامل و مسئول شرکت سهند آوای یاران تولید کننده محصولات نوری آفتاب به گفت وگو نشسته ایم.

صاحبی درباره تاریخچه و ورود صنعت لامپ و اجزای آن به کشور می گوید: استارت ورود و شروع این صنعت حدود 50 سال پیش شروع شد. ابتدا همین لامپ های رشته ای معمولی وارد و در ادامه تولید می شد که به لامپ ادیسون معروف بود. خط تولید این محصولات از مجارستان خریداری و در چند کارخانه در بعضی از نقاط کشور نصب و راه اندازی شد. بدین صورت تولید این گونه اقلام نوری در کشور آغاز شد.

در خلال سال های 75 – 1374 تولید لامپ های CFL و HID  تقریباً به طور همزمان در کشور راه اندازی شد. وی در مورد این لامپ ها توضیح جالبی می دهد؛ لامپ  CFL همان فلورسنت یا مهتابی است که استارتر و ترانس آن در خود لامپ (بالاست) نصب شده و یک مجموعه الکتریکی را شامل می شود.

لامپ های HID همان لامپ های خیابانی هستند که به لامپ های خیاری معروف هستند و بازده نوری اش از کم مصرف هم بیشتر است. به هرحال این دو محصول نوری در اوایل دهه هفتاد در کشور به تولید انبوه رسیدند. ضمن اینکه طی دهه گذشته هم خط تولید لامپ های LED در کشور راه  اندازی شده که بیشتر فعالیت ها از چهار، پنج سال قبل شتاب بیشتری گرفته است.

رقابت سالم نیست!

محسنی در مورد وضعیت فعلی تولید در این صنعت می گوید: در حال حاضر رقابت سالم و منصفانه نیست. دو دونده از یک نقطه شروع به مسابقه نمی کنند. مشکلات تولید به واقع صنعت لامپ و روشنایی را نیم سوز کرده است.

افزایش بی رویه قاچاق لامپ های کم مصرف از یک سو و رشد هزینه های تولید از سوی دیگر از جمله مشکلاتی است که موجب شده تا تنها نیمی از نیاز بازار از طریق تولیدات داخلی تأمین شود و نیمی دیگر از طریق قاچاق. بلااستفاده ماندن بیش از نیمی از ظرفیت این صنعت در حالی اتفاق می افتد که فعالان این بخش از خاموش شدن کلی این بخش با ادامه شرایط کنونی خبر می دهند.

وی می افزاید: در صورتی که مشکلات فعالان این بخش برطرف شود امکان تأمین نیاز داخلی وجود دارد. به گفته محسنی، افزایش قیمت مواد اولیه، بروز مشکلات در تامین مواد مورد نیاز، عدم تخصیص ارز با نرخ مرجع، کمبود نقدینگی، قاچاق لامپ های کم مصرف و... موجب شده تا هزینه های تولید افزایش چشمگیری یابد و تولید مقرون به صرفه نباشد به همین دلیل هم اکنون تولید کمتر از ظرفیت پیش بینی شده در کشور صورت می گیرد.

در حال حاضر 22 عضو داریم که در انجمن عضویت دارند و 90درصد تولید داخل توسط همین 22 عضو انجام می شود. محسنی در مورد تعطیلی برخی از واحدها اضافه می کند: شرکت هایی بودند که از ابتدای ورود این صنعت به ایران فعال بودند، اما به خاطر مدیریت دولتی که بعداً بر آنها حاکم شد، از کار تولید بازماندند و الان هیچ نام و نشانی از آنها نیست.

وی به مشکل دیگری اشاره می کند؛ در حال حاضر 170 واحد تولیدی مجوزدار وجود دارند که بسیاری از آنها صوری و فقط روی کاغذ شرکت هستند. ظرف مدت یکی، دو سال گذشته به این شرکت های صوری در تهران، کرج و استان مرکزی رسیدگی کردیم تا این موارد را پالایش کنیم. قصد داریم به طور جدی در باره سایر استان ها هم اقدام کنیم.

البته باز هم در این خصوص مشکل داریم؛ متأسفانه هر استانی دوست دارد برای خودش آمار درست کند و خودش را بالاتر جلوه بدهد. یعنی به این شکل که وقتی از آنها سؤال می کنیم، می گویند فلان قدر پروانه صادر کرده ام و در هر واحد هم حداقل 30 نفر مشغول به کار شده اند! بسیاری از این شرکت های خیالی فقط مجوز گرفته اند تا اگر مزایایی بود از آن استفاده کنند.

مثل بعضی از راننده های تاکسی که فقط برای استفاده شخصی تاکسی گرفته اند.با آن به گردش می روند، مسافر سوار نمی کنند و تازه پول طرح ترافیک هم نمی دهند! در مورد این 170 واحد ما و حتی خود وزارت صنایع اطلاعات ثبتی ندارد. بعضی از دوستان از طرف انجمن رفته اند و پیگیری کرده اند، چون فقط روی کاغذ ثبت شده اند و اصلا وجود خارجی ندارند.

اتحادیه ها و انجمن های صنفی وقتی مجوزی صادر می کنند، کاملاً نظارت دارند و اگر عضوی حتی فقط حق عضویت ندهد، اخراجش می کنند، ولی در مورد ما چنین امکانی وجود ندارد چون صادر کننده پروانه تولید نیستیم. صاحبی در ادامه بحث می گوید: در خارج از کشور واقعاً رقابت سالم برقرار است و شرایط تولید و عرضه به هیچ عنوان رانتی و انحصاری نیست.

بین افراد فرقی وجود ندارد و هر کس که کالای بهتر و مرغوب تر تهیه کند، برنده فرآیند تولید می شود، اما در داخل مقررات سقف تولید وجود دارد و اجازه افزایش ساخت را به ما نمی دهند، ولی برای واحد دیگر چنین اجازه ای صادر می شود. اجرای قانون سلیقه ای است و حرکت هایی خارج از عرف باعث رکود و سکته در این حرفه شده است.

به عنوان نمونه به یکی از واحدهای تولیدی تا سقف 760 هزار شعله (واحد شمارش لامپ) مجوز تولید داده اند در حالی که شاید فروشش به 2هزار قلم در سال نرسد! اما برای من که مشتری دائمی دارم مجوز یک عدد اضافه را نمی دهند. علاوه بر قاچاق، عدم تخصیص ارز با نرخ مرجع به تولیدکنندگان این بخش نیز موجب شده تا هم اکنون فعالان این بخش در تأمین مواد اولیه مورد نیاز با مشکل مواجه شوند.عدم تخصیص ارز به تولید کنندگان لامپ و روشنایی در حالی است که این صنعت به نقدینگی مناسبی برای ادامه کار تولیدی نیازمند است.

وی با اشاره به دیگر مشکلات تولید می گوید: هدف از تولید اشتغال زایی و توسعه صادرات است در حالی که در ایران شرایط برای تولید هر روز سخت تر می شود. تولید کننده با کلی مشکل مواجه است، ولی آنوقت بازرگان چه می کند؟ دیوار به دیوار کارخانه ما یک زمین اجاره می کند و شروع می کند به کپی کاری. جنس نامرغوب را وارد می کند با پایین ترین قیمت و پس از مونتاژ آن را به هرکجا که بخواهد می فرستد. حتی انبار هم نمی کند. چون هزینه ارزش افزوده، مالیات عملکرد بیمه کارکنان و... را ندارد. در وضعیت کنونی واسطه گری از تولید سود بیشتری دارد و تولید بیشتر از قبل ضعیف می شود.

ارتباط با نویسنده: ali_elmi1361@yahoo.com