این فرصت هنوز وجود دارد

کیوی به‌عنوان یکی از گونه‌های فرنگی میوه در ایران شناخته می‌شود، البته در سه دهه اخیر با اصلاح‌نژاد و تمرکز بیشتر کارشناسان روی تولید این میوه به نوعی تبدیل به یکی از میوه‌های ایرانی شده است به‌گونه‌ای که در بازارهای جهانی هم کیوی ایرانی برای خود آوازه‌ای دارد.پیش‌تر در خصوص کشت و تولید کیوی و همچنین راه‌اندازی مجموعه‌ای برای فرآوری و تولید پودر کیوی گزارش‌های کاملی در همین صفحه ارائه شد، قریب به یک سال از انتشار آن گزارش‌ها گذشته و در طول این مدت پیش‌بینی‌های کارشناسان در خصوص افزایش تولید و افزایش سطح زیر کشت کیوی چندان به بار ننشسته و هنوز بسیاری از کشاورزان در تغییر کشت خود به سمت این میوه تردید دارند.

«فرصت امروز» برای تکمیل گزارش‌های پیشین و تاکید بر سودآوری در کشت و تولید این میوه همچنین با توجه به اینکه آبان‌ماه فصل برداشت این میوه است به سراغ حسن نوابیان، مدیر عامل اتحادیه کیوی‌کاران شرق گیلان رفته است تا هم آمار و ارقام برای سرمایه‌گذاری در این عرصه را به‌روز کند و هم تغییراتی که در این بازار رخ داده و نیاز بازارهای بین‌المللی را به این میوه شفاف‌سازی کند.

75درصد از نیاز جهان به کیوی تامین نمی‌شود

بزرگ‌ترین کشورهای تولید‌کننده کیوی در جهان شامل ایتالیا، نیوزیلند، فرانسه و شیلی هستند که ایران در این بین با تولید حدود 32هزار تنی در سال رتبه هفتم تولید کیوی در جهان را دارد و اگرچه این رتبه در بین ده‌ها کشور تولیدکننده کیوی مرتبه خوبی است اما با این وجود ایران شرایط افزایش تولید تا 40درصد را دارد و به خوبی می‌تواند به رتبه‌های سوم و چهارم تولید ارتقا یابد. بررسی‌ها نشان می‌دهد حدود 15هزار خانوار در شهرهای شمالی کشور به كشت‌وكار كیوی اشتغال دارند که البته این تعداد فقط در حوزه کشت است و در بخش‌های بسته‌بندی و صنایع تبدیلی هم افراد زیادی مشغول به کار هستند.

امروز حدود 4میلیون تن تقاضا برای محصول کیوی در دنیا وجود دارد این در حالی است که میزان تولید کیوی در همه دنیا حدود یک‌میلیون تن است و همین ارقام نشان‌دهنده نیاز دنیا به افزایش 75درصدی کشت و تولید کیوی است، پتانسیل‌های بسیاری که در این عرصه برای صادرات وجود دارد آن را به یک محصول با توجیه اقتصادی بالا تبدیل کرده است.

کیوی جایگزین مرکبات در زمین‌های شمال کشور

کیوی در سال ۱۳۴۷ بعد از انجام تحقیقات مقدماتی توسط ایستگاه تحقیقات کشاورزی رامسر، به‌دلیل دارابودن مقاومت بیشتر به سرما نسبت به مرکبات در شمال ایران به‌عنوان جایگزین مناسب برای مرکبات تایید شد و بعد از ورود ارقام مناسب از کشورهای ایتالیا و فرانسه به‌نام‌های هایوارد، ‌برونو، آبوت، ‌مانتی و ارقام نر توموری و ماتوا به‌صورت تجارتی در ایران از سال ۱۳۶۳ مورد بهره‌برداری قرار گرفت.همان‌طور که گفته شد هدف اولیه معرفی این میوه برای در اختیارداشتن جایگزین مطلوب برای مرکبات شمال کشور بود که گاه‌گاهی با سرمازدگی خسارات سنگینی را متوجه باغداران می‌کرد.

شالیزارهایی که به باغ کیوی تبدیل شدند

وی تصریح می‌کند: اما قریب دو دهه است که حتی شالیزارها و باغات چای شمال کشور به باغ کیوی تبدیل شده‌اند. هرچند کارشناسان و صاحب‌نظران بخش کشاورزی موافق این رویه نیستند اما در حداقل نتیجه، کشاورزان راضی به‌نظر می‌رسند.از آنجا که زحمت و تلاش طاقت‌فرسای برنج‌کاری و چای‌کاری در زمان برداشت محصول بر تن کشاورز همچنان سنگینی می‌کند و قیمت محصولات در بازار آنگونه نیست که کشاورز انتظار داشته است، به همین دلیل با اطمینان خاطر بیشتر و ریسک کمتر به فعالیت احداث باغ کیوی روی می‌آورند.

مزایای بی‌نظیر کیوی برای سرمایه‌گذاری

در گزارش‌های پیشین در خصوص مزایای این میوه برای کشاورزان و سرمایه‌گذاران مواردی را مطرح کردیم و اما کارشناسان کشاورزی و کیوی‌کاران شرق گیلان هم در این خصوص می‌گویند: علاوه بر مقاومت در برابر سرما‌زدگی، ضایعات کم و همچنین نیاز کم این محصول به آب، آفات و مشکلات مراحل داشت باغات کیوی به مراتب کمتر هم هست، همچنین پرورش کیوی از نظر اقتصادی یکی از مهم‌ترین صنایع کشاورزی جهان با توجیه اقتصادی بالا است، صرفنظر از پرداختن به زوایای دیگر موضوع تغییر باغات، در این گزارش به مشکلاتی که کیوی‌کاران در چند سال گذشته تاکنون به آن دچار هستند اشاره خواهیم کرد.

سرمایه‌های مورد نیاز

مهم‌ترین بخش سرمایه‌های مورد استفاده در راه‌اندازی یک باغ کیوی تهیه زمین و بستر‌سازی آن است، این بستر‌سازی با کود حیوانی، ماسه و تفاله چای انجام می‌شود و سپس سیم‌کشی، فنس‌کشی و لوله‌کشی آبیاری قطره‌ای صورت می‌گیرد. در مجموع محاسبات نشان می‌دهد برای کاشت هر درخت در سال 94 بین 120 تا 130هزارتومان سرمایه نیاز است. این عدد به جز هزینه خرید زمین و احتمالا احداث خانه کارگری یا امتیازاتی از قبیل چاه، برق، گاز یا... است.

هزینه‌های داشت هم شامل هزینه‌های جاری سالانه است که از جمله هزینه کارگری، کود، سم، مبارزه با آفت و علف هرز و هرس کردن درختان شامل آن می‌شود که حدود 13میلیون تومان در سال برای هر یک هکتار هزینه داشت در نظر گرفته می‌شود.جالب است بدانید محصول این باغ از نظر اقتصادی تا 25 سال قابل بهره‌برداری است و به‌طور متوسط محصول سالانه آن در هکتار 30 تا 40 تن برآورد می‌شود، آخرین قیمت فروش هر کیلو کیوی در بازار بین 1200 تا 1800تومان برآورد می‌شود. در نهایت کارشناسان این بخش با توجه به آنچه گفته شد و هزینه نگهداری و سرمایه‌گذاری احداث باغ در مدت 20سال سود‌دهی سرمایه در این رشته اقتصادی را بیش از 50درصد برآورد می‌کنند.

مشکلاتی که این حوزه را تهدید می‌کند

نوابیان در خصوص مشکلاتی که در این سرمایه‌گذاری وجود دارد، می‌گوید: به نقل از معاونت بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی استان گیلان در سال 1393، این استان با سطح 4600 هکتار باغ کیوی و با تولید حدود 110‌هزار تن، مقام دوم کشور را داراست، دامنه نوسانات بازار محصولات کشاورزی چند سالی است که به سمت کیوی‌ هم نشانه رفته است به طوری که هرازگاهی با کاهش قیمت مورد انتظار روبه‌رو می‌شوند و متاسفانه باغداران با قیمتی پایین‌تر از سال گذشته اجبارا محصولات خود را به واسطه‌ها می‌فروشند.

باغداران عدم وجود تشکل واحد و تصمیم‌گیر نهایی و نیز عدم حمایت موثر دولت در فراهم کردن زیرساخت‌هایی از قبیل سردخانه، کارخانجات فرآوری و تولید کنسانتره، انبارهای ذخیره، پایانه فروش مستقیم به‌منظور قطع نفوذ دلالان و تاجران میوه را از مشکلات خود عنوان می‌کنند.به روزهای پایانی زمان برداشت کیوی در استان گیلان نزدیک می‌شویم. با توجه به هشدارهای سازمان هواشناسی کشور، امسال زمان برداشت سریع‌تر به پایان خواهد رسید. به مانند مابقی محصولات کشاورزی در زمان برداشت به مشکل همیشگی میزان قیمت و خرید محصولات برمی‌خوریم.

حسن نوابیان با اشاره به نوسانات به قیمت‌گذاری در سال 1394 می‌افزاید: اوایل تابستان بعضی از باغداران تا 2000 تومان در هر کیلو محصول خود را پیش‌فروش کردند. متاسفانه اواسط تابستان به علت پاره‌ای از فشارها و لابی‌گری‌های دلالان میوه که برخی از بزرگ‌ترین تاجران میوه کشور هستند، افت قیمت را شاهد بودیم به نحوی که برخی از باغداران تا 800 تومان هر کیلو کیوی را فروختند.وی با انتقاد از عملکرد دست‌اندرکاران مبنی بر عدم حمایت از باغداران عنوان داشت: اگر حمایتی از باغداران صورت نمی‌گیرد لااقل مانعی هم ایجاد نشود. متاسفانه عملکرد مسئولان در حوزه کشاورزی با اهداف توسعه‌ای بخش کشاورزی همخوانی ندارد و هدفی بالعکس را تداعی می‌کند.

نوابیان تصریح کرد: در جلسات متعدد، از مسئولان درخواست کردیم تا پایانه فروش مستقیم محصولات تولیدی در شهرستان احداث شود تا باغداران به دور از دستان واسطه‌ها و دلالان به عرضه تولیدات خود مبادرت ورزند ولی هیچ اقدام موثری صورت‌ نگرفت.مدیر عامل اتحادیه کیوی‌کاران شرق گیلان با اشاره به افزایش هزینه تولید در سال جاری گفت: افزایش قیمت کود و سم و همچنین افزایش هزینه کارگری موجب شد تا هزینه تولید حدود 40‌درصد افزایش یابد در حالی‌که با توجه به مشکلاتی که گفته شد قیمت محصول با کاهش مواجه بوده است.

درآمدی به موازات درآمد نفتی

حسن نوابیان به ظرفیت بالای استان گیلان در درآمدزایی به موازات درآمد نفت اشاره می‌کند و می‌افزاید: با برنامه‌ریزی دقیق و مدبرانه و حمایت عملی و واقعی مسئولان و دست‌اندرکاران موضوع می‌توان با افزایش تولید و توسعه باغات کیوی در استان شمالی به‌خصوص استان گیلان درآمد ارزی همپای درآمدهای نفتی ایجاد کرد تا جایی که می‌توان با درآمد حاصل از تولید کیوی، فرآوری، تولید محصولات جانبی و ایجاد ارزش افزوده بالاتر، کیوی را جایگزین نفت کنیم.

همچنین احداث واحدهای صنایع‌تبدیلی و بسته‌بندی وابسته به کیوی می‌تواند یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری‌ها با بازده و درآمد بالا باشد و برای این صنعت ارزش افزوده بیافریند، تفکیک و بسته‌بندی صادراتی، درجه‌بندی میوه‌ها و همچنین در صنایع تبدیلی تولید میوه خشك شده، یخ زده، پودر شده و آب میوه می‌تواند از بهترین اشکال صنایع تبدیلی این میوه باشد.

وی در پایان با ابراز تاسف از اینکه به‌ظاهر تولید کیوی در برنامه‌ریزی‌های وزارت جهاد کشاورزی جایگاهی ندارد، گفت: بهره‌گیری از تجربیات کشورهای پیشرو در این عرصه و انجام تحقیقات علمی بیشتر جهت رفع مشکلات و به‌کارگیری نیروهای مستعد و تحصیلکرده می‌تواند منافع بسیاری را نصیب کشور کند که این خود مستلزم حمایت واقعی دولت است.