گزارش «فرصت امروز» از بازار محصولات نانو در ایران / اما و اگرهای فرصتی 310 میلیارد تومانی

نانو مجموعه ای از دانش و فناوری است که حوزه های گسترده ای را پوشش می دهد. در واقع این دانش به درک و به کارگیری خواص جدیدی از مواد و اثرات فیزیکی آن می پردازد. به گواه کارشناسان، این فناوری پدیده عظیمی است که به تمامی گرایش های علمی و فناوری های نوین راه یافته و آنها را دچار دگرگونی کرده است.

به تعبیر دیگر، نانوفناوری دانشی میان رشته ای است و به رشته هایی چون پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی، دامپزشکی، زیست شناسی، فیزیک کاربردی، شیمی، مهندسی مکانیک، برق و حتی عمران مربوط می شود. ایران نیز از جمله کشورهایی است که در سال های اخیر رشد چشمگیری در این حوزه داشته است تا جایی که پانزدهمین کشور دنیا در تولید علم و فناوری و رتبه اول در خاورمیانه است.

اهمیت پدیده ای به نام نانو، تمرکز مسئولان کشور بر این حوزه، جایگاهی که می تواند در روند صنعتی و اقتصادی کشور داشته باشد و اهمیت سرمایه گذاری در این حوزه،  «فرصت امروز» را بر آن داشت تا گزارش این شماره اش را به بازار نانو و شیوه ها و راهکارهای سرمایه گذاری در این حوزه اختصاص دهد.

ایران تا سال 2020 در بین 10 کشور اول دنیا

چند روز پیش معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری در افتتاح نهمین جشنواره فناوری نانو اعلام کرد در حال حاضر 160شرکت در حوزه نانو تأسیس شده اند که ارزش ریالی فروش محصولات آنها بیش از 310میلیارد تومان است. ستاری همچنین با تأکید بر اینکه 98درصد نیاز بازار دارو در داخل تولید می شود، اعلام کرد که این بازار در آینده ای نزدیک به گردش مالی 80میلیارد دلاری خواهد رسید.

وی همچنین اضافه کرده که برای توسعه این فناوری یک سند چشم انداز 10ساله تدوین شده که ایران به لحاظ تولید محصولات نانو و رشد و توسعه در این حوزه تا سال 2020 در میان 10کشور برتر دنیا قرار گیرد.

محصولات ایرانی در بازار جهانی

براساس گزارش های منتشر شده، شرکت های ایرانی از نیمه دوم سال 88 توانستند محصولات خود را روانه بازارهای جهانی کنند. به منظور ارائه بهتر خدمات و توسعه ورود محصولات ایران به بازار، گروهی از شرکت های اروپایی ارائه دهنده خدمات در قالب کریدور خدمات توسعه و فناوری، به کمک شرکت های ایرانی آمدند. همچنین از این سال نرخ مشارکت گروه های ایرانی در نشست های بین المللی و نمایشگاه های جهانی افزایش قابل توجهی داشت.

شرکت های ایرانی دانش بنیان محصولاتی از قبیل تجهیزات آزمایشگاهی و میکروسکوپ هایSTM، مغناطیس سنج و دستگاه کروماتوگرافی گازی، تصفیه آب با سیستم نانو فیلتراسیون که این سیستم ابتدا به صورت آزمایشی روی رودخانه کارون نصب و راه اندازی شد و سپس در سطح وسیع تری در استان خوزستان پیاده شد را تولید کردند.

از دیگر محصولات ایرانی می توان به تولید انواع فلزات و اکسیدهای فلزی، نانو لوله های کربنی که این ساختار کربنی در مصارفی همچون پایه کاتالیست های نفتی، ذخیره و هیدروژن و تولید کامپوزیت ها به کار می رود، کامپوزیت های هیدروژنی، انواع محصولات ضدباکتری، بتن مقاوم در برابر خوردگی، لوله های پلیمری بدون صدا برای آب و فاضلاب، قطعات نانوکامپوزیتی برای استفاده در خودرو، کاشی و سرامیک، مواد تثبیت کننده شن و خاک و بسیاری دیگر اشاره کرد.

ایران در رتبه ششم تولید مقالات نانوفناوری

پایگاه اسنادی ISI چندی پیش آخرین آمار تولیدات ملی و نانوفناوری در سال 2016 را اعلام کرد، بر این اساس ایران با تولید 2431 مقاله رتبه ششم جهان را به خود اختصاص داده است.

دکتر جعفر مهراد، رئیس بخش علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شیراز در گفت وگو با لیزنا  (پایگاه خبری کتابداری و اطلاع رسانی ایران) با اعلام این خبر افزود: میزان تولیدات علمی ایران در قالب مقالات پژوهشی در سال 2011 میلادی 3011، در سال 2012 میلادی 3681، در سال 2013 میلادی 4624، در سال 2014 میلادی 5565 و در سال 2015 میلادی 6660 بوده است.

وی در مورد تولیدات علم نانو توسط دانشگاه های کشور نیز گفت: آمار تولیدات علم نانو توسط دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی کشور بر حسب یک میلیون نفر که جمعیت ایران ۷۸،۴۷۰،۰۰۰ محاسبه شده، از این قرار است: در سال ۲۰۱۰ تعداد ۲۷,۲۴ مقاله، در سال ۲۰۱۱ تعداد ۳۹.۹۲ مقاله، در سال ۲۰۱۲ تعداد ۴۸.۱۷ مقاله، در سال ۲۰۱۳ تعداد ۵۹.۳۷ مقاله و در سال ۲۰۱۴ تعداد ۷۰.۴۱ مقاله است.

راه اندازی شبکه آزمایشگاهی با رویکرد حمایت از ساخت تجهیزات

شبکه آزمایشگاهی فناوری نانو، با هدف تقویت زیرساخت های آزمایشگاهی و پزشکی فعالیت خود را از سال 1383 آغاز کرد و تا پایان سال 92 توانست بیش از 880 دستگاه آزمایشگاهی از 58 آزمایشگاه مستقر در 14 استان کشور را به اشتراک قطعی بگذارد. براساس آمار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در حدود یک دهه فعالیت آزمایشگاهی افزایش، 7.33 برابری خدمات و رشد 50برابری درآمد اعضای این شبکه محقق شده است.

همچنین تا پایان سال 94، 40شرکت سازنده تجهیزات با حدود 80نوع تجهیز در حوزه های مختلف تولید، ثبت و فعالیت خود را آغاز کرده اند. از جمله این فعالیت ها می توان به دستیابی به دانش فنی، تولید تجاری تجهیزاتی همچون میکروسکوپ های پویشی رویشی، دستگاه طیف سنج جرمی، دستگاه مغناطیس سنج، انواع دستگاه های آزمایشگاهی و صنعتی لایه نشانی فیزیکی و شیمیایی اشاره کرد.

حضور بیش از 40شرکت مرتبط با فناوری نانو در نهمین نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ساخت ایران و اختصاص بیش از ۳۵درصد از قراردادهای فروش در این نمایشگاه به مبلغ حدود 200میلیارد ریال به تجهیزات و محصولات فناوری نانو، نشان دهنده قابلیت بالای شرکت های تولیدی در عرصه فناوری نانو است.

بر کسی پوشیده نیست که این فناوری می تواند در کنار ایجاد بسترهای جدید، توانمندسازی و رقابتی شدن صنایع موجود در کشور را فراهم کند. این صنعت تاکنون توانسته در صنایع مهم کشور همچون صنعت ساختمان، خودرو، نفت و پتروشیمی، نساجی، پزشکی، دارو، آب و فاضلاب، صنایع نیروگاهی و کشاورزی رشد و تغییرات چشمگیری ایجاد کند.

گفتنی است بسیاری از فعالان این حوزه انتظاردارند که برای توسعه هر چه بیشتر فعالیت های شان و دوام کسب وکار نهادهای مسئول همچون وزارت نیرو، صنایع و وزارت نفت همکاری بیشتری را با آنها در جهت خرید محصولات و همکاری های تجاری به کار گیرند.

ارتباط با نویسنده: saber.afsharzade@gmail.com