دکتر محمود ایزدی، متخصص کشت و کار خرما و گیاهان مناطق گرمسیری / اصلاح باغ ها الزاما سودآور نیست

اصلاح باغ‏های فرسوده و غیر اقتصادی از اولویت‏های اصلی معاونت باغبانی وزارت جهاد کشاورزی محسوب می شود. اگر بخواهیم از دیدگاه کارشناسی به مسئله نگاه کنیم، اصلاح باغ ها در صورت اجرایی شدن براساس پروتکل های علمی، در بسیاری از موارد اقتصادی است، زیرا به تولید پایدار منتج خواهد شد اما همزمان و در برخی موارد دیگر غیرضروری به نظر می‏رسد.

بنابراین بحث اصلاح باغ ها فرسوده را باید از دو منظر مورد بررسی قرار داد. در نگاه اول اگر یک باغ در منطقه‏ای واقع شده باشد که کمترین محدودیت‏ها از نظر منابع و به ‏ویژه منابع آبی وجود دارد اصلاح باغ‏های فرسوده به ویژه جایگزین کردن درختان با نیاز آبی بالا مانند هلو با درختان میوه با نیاز آبی کمتر مانند انگور یا جایگزینی ارقام غیر مرغوب و کم ثمر با ارقام امیدبخش و اقتصادی علاوه بر توجیه اقتصادی منجر به پایداری تولید خواهد شد و در این مورد اصلاح باغ‏های فرسوده باید در اولویت قرار گیرد تا با جلوگیری از تخریب باغ‏های کشور و جایگزین شدن با محصولات زراعی از نظر اقتصادی و سودهی قابل توجیه باشد.

اقتصاد بسیاری از خانوارهای ایرانی به‏طور مستقیم و غیرمستقیم با محصولات باغبانی عجین شده و در صورت زوال این باغ‏ها علاوه بر فروپاشی بسیاری از خانواده‏ها شاهد تبعات اجتماعی دیگر از قبیل بیکاری، حاشیه نشینی، فقر و... خواهیم بود.

اصلاحات در باغ ها حساب وکتاب داشته باشد

از طرف دیگر اصلاح باغ ها فرسوده در بسیاری از مناطق کشور، به نظر غیر ضروری و غیر اقتصادی است، زیرا در بسیاری از این نواحی آن‏قدر محدودیت منابع به ویژه منابع آبی و خاکی و جود دارد که احداث یا اصلاح باغ از نظر کارشناسی قابل توجیه نیست. پس آن چیزی که باید در اولویت قرار گیرد استعدادیابی و پهنه بندی اراضی یا به عبارت بهتر آمایش سرزمین است که باید در این کشور هرچه سریع تر به‏طور جامع و کامل به آن پرداخته شود و پس از مطالعات اولیه، اراضی مستعد شناسایی و کار اصلاح باغ یا احداث آن توسعه داده شود.

به نظر می‏رسد در مناطقی که با محدودیت آب و هوایی و منابع آبی و خاکی همراه هستند اصلاح باغ ها مقرون به صرفه نبوده و توجیه اقتصادی نداشته باشد. حلقه گم شده بسیاری از طرح‏ها و پروژه‏های کشاورزی و اقتصادی بحث نظارتی است، بنابراین ما باید برای پیشرفت بهتر طرح‏ها و پروژه‏های پیشنهادی یا در حال اجرا نظارت را بسیار قوی کنیم تا از برون رفت منابع و به ویژه منابع اعتباری جلوگیری شود، برای مثال اگر قرار است کشاورزی با اخذ تسهیلات کم بهره باغ فرسوده خود را اصلاح کند این کار نباید به گونه‏ای انجام شود که تمام سخت گیری‏ها مربوط به قبل از اعطای تسهیلات بانکی باشد و پس از اخذ منابع مالی توسط کشاورز دیگر هیچ نظارتی به کار او نشود.

در چنین حالتی کشاورز با صرف بخش کوچکی از این تسهیلات در زمینه اصلاح باغ مابقی را در جایی دیگر هزینه می کند. امید است با جدی‏تر و قوی تر کردن بحث نظارت در تمامی زمینه‏ها، به ویژه در زمینه کشاورزی و به خصوص محصولات باغبانی شاهد پیشرفت روزافزون کشور در تمامی زمینه‏ها باشیم.