اشتیاق برای پایان انتظار

بخش خصوصی حقیقی در صنعت نفت بی‌صبرانه برای افزایش توانمندی و دانش فنی خود منتظر لغو تحریم‌ها هستند و در‌این‌باره نگرانی ندارند. از دید فعالان بخش خصوصی کسانی از لغو تحریم‌ها نگرانند که منفعت‌شان در گرو ادامه تحریم‌هاست. لغو تحریم‌های نفتی سرآغازی است برای صنعت نفت و در این میان فضای ایجاد شده موجب رونق بخشیدن به کسب‌و‌کار عده‌ای و از رونق افتادن کسب‌و‌کار عده‌ای دیگر خواهد شد. البته اینکه گفته می‌شود که عده‌ای از فضای موجود تحریم‌ها استفاده مطلوب می‌کنند از دید بسیاری از کارشناسان حوزه نفت، ‌گاز و انرژی مورد تایید است اما اثبات آن قدری سخت است، با این وجود با تلاش‌های وزارت امور خارجه به‌زودی خبرهایی از لغو تحریم‌های نفتی شنیده خواهد شد، تحریم‌هایی که شاید لغو آن زمان‌بر باشد اما در نهایت به رونق در صنعت به‌خصوص صنعت نفت منجر خواهد شد.

بخش خصوصی یا خصولتی هرکدام کم و بیش در این مدت به‌عنوان بازویی در کنار وزارتخانه نفت عمل کرده است، به طوری که به جز مشکلات سرمایه‌گذاری خارجی در بخش تامین تجهیزات و ابزارآلات مورد نیاز این صنعت با مشکل‌جدی مواجه نشده است. از دید کارشناسان اقتصادی از بین رفتن تحریم‌ها منجر خواهد شد تا بخش خصوصی که در این زمان شده‌اند، از گردونه خارج شود و شرکت‌های خارجی به دلیل کیفیت بالا جایگزین شوند. این موضوع در صنعت نفت نیز قابل بررسی است. رضا خیامیان، رییس هیات داوری انجمن سازندگان صنعت نفت در واکنش به این اظهار‌نظر اعلام کرده است: «سازندگان داخلی ما باید به حدی رشد کرده و به خود ایمان داشته باشند که پس از رفع تحریم‌ها و ورود شرکت‌های خارجی نیز بتوانند نیازهای صنعت نفت را تامین کنند که در غیر‌این صورت، صنعت نفت نیازهای خود را از شرکت‌های خارجی تامین خواهد کرد.»

از دید این فعال بخش‌خصوصی، سازندگان داخلی از طریق شراکت با شرکت‌های معتبر خارجی هم می‌توانند به دانش فنی آنها دست پیدا کنند و هم قادر خواهند بود در پروژه‌هایی که آنها در صنعت نفت ایران در اختیار می‌گیرند، سهیم شوند. از این رو سازندگان داخلی نباید از بازشدن در‌های کشور بهراسند بلکه باید خود را برای آن دوران آماده کنند. بدون شک بخش خصوصی در صنعت با وجود تحریم‌ها و با بیان این مهم که این بخش موفق شده، 70درصد از تجهیزات مورد نیاز صنعت نفت را در داخل تامین کند، قابل قیاس با شرکت‌های معتبر و مطرح در صنعت نفت نخواهد بود و اینها نمی‌توانند در مناقصات شرکت نفت حرفی برای گفتن داشته باشند. زیرا بخش خصوصی در این صنعت برای حضور در مناقصات به ضمانت‌نامه‌هایی نیاز دارد که کمتر تامین می‌شود.

حسین هادی گلسهی مدیرعامل شرکت پیشگام صنعت ابزار درباره وضعیت بخش خصوصی در پساتحریم ‌به «فرصت امروز» می‌گوید: «رفع تحریم‌ها برای شرکت‌هایی که به نوعی نمایندگی شرکت‌های بزرگ اروپایی و آمریکایی هستند، مورد استقبال قرار می‌گیرد زیرا با لغو تحریم‌ها روند مبادلات کالا و ارز تسریع خواهد شد.» وی با اشاره به اینکه شرکت ملی نفت با وجود تحریم‌ها، به تولیدات خارجی بیش از تولیدات داخلی اهمیت می‌دهد، می‌افزاید: «در زمان تحریم شرکت ما با مشکلی مواجه شد و ناچار شدیم مهندسی معکوس کنیم و خود تولیدکننده برخی از تجهیزات مورد نیاز در تعمیرکاری باشیم، این مسئله از سوی شرکت ملی نفت مورد پذیرش واقع نشد و ما به سختی توانستیم کارمان را به پیش ببریم.»

به گفته گلسهی وزارت نفت در دولت یازدهم در راستای حمایت از بخش خصوصی شیوه‌نامه‌ای را با عنوان حمایت از ساخت داخل تهیه و ابلاغ کرد اما این شیوه نامه تظاهری بیش نبود و کاربردی ندارد، زیرا شرکت ملی نفت به سختی شرکت‌های داخلی را بازی می‌دهد. بدون شک تحریم‌ها برای بخش خصوصی و توانمند ساختن آنها موثر بوده است اما به دلیل عدم حمایت از محصولات تولیدی این بخش توسط وزارت نفت و دیدگاه حاکم در این وزارتخانه که محصولات خارجی قابل‌اعتمادترند، بخش خصوصی شانس زیادی ندارد اما با این وجود در صورت برداشتن تحریم‌ها رقابت بیشتر خواهد شد.  گلسهی با اشاره به اینکه دولتی‌ها با خرید از جنس ایرانی به سختی کنار می‌آیند و زیر بار نمی‌روند، ‌می‌افزاید: ‌«اعتقاد دارند کیفیت محصولات داخلی خوب نیست. از سویی نکته مهم دیگر در اینجاست که معامله با شرکت‌های خارجی برای تهیه تجهیزات بالا به دلیل برخی از پشت پرده‌ها گزینه بهتری است.»

در همین ارتباط نادر مجدی‌نسب مدیرعامل شرکت شاتل پارس در این باره به «فرصت امروز» می‌گوید: «وضعیت شرکت‌های داخلی که با خارجی‌ها خوب کار می‌کنند، بعد از تحریم‌ بهبود خوبی خواهد یافت. لغو تحریم‌ها در تسریع و نقل و انتقال نقدینگی و تجهیزات موثر خواهد بود و محدودیت‌های موجود را کاهش خواهد داد.»وی معتقد است که تولیدکنندگان داخلی بعد از تحریم‌ توان رقابت برابر با شرکت‌های خارجی را ندارند وضعیت برای نمایندگی‌ها شرکت‌های خارجی بهبود خواهد یافت اما برای تولیدکنندگان شرایط سخت خواهد بود.

با این حال، با توجه به گفته اظهارنظر برخی از فعالان‌خصوصی، تولیدکنندگان در زمان پساتحریم نگرانی ندارند، زیرا با بهبود بازار کار در صنعت نفت شانس توانمند شدن آنها در استفاده بیشتر از تجربیات خارجی‌ها و بهبود تولیدات داخلی بالا خواهد رفت. محمد شکرایی، مدیرعامل شرکت رکسان پارسیان در این باره به «فرصت امروز» می‌گوید: «تولیدکنندگان واقعی تجهیزات داخل نگرانی از لغو تحریم‌ها ندارند آن دسته از فعالان صنعت نفت در پساتحریم‌ نگران وضعیت‌شان هستند که سود آنها به تداوم تحریم‌ها بستگی دارد. معتقدم با برداشتن تحریم‌ها شرکت‌های خارجی می‌توانند به بهبود وضعیت ساخت تولیدات ما کمک کنند و در پروژه‌های خود سفارشات خود را به ما بدهند.»وی می‌افزاید: «بخش خصوصی می‌داند در دانش فنی در مقایسه با شرکت‌های بزرگ و معتبر ضعیف‌تر است اما در این مدت تلاش‌ها بر این بوده است که به درصد بالایی از دانش فنی دست یابد و این مسئله موجب شده است تا برداشته شدن تحریم‌ها این ضعف باقی‌مانده حل شود.»